SOSYAL BİLGİLER 6 VE 7. SINIF DERS KİTAPLARINDA ÇEVRESEL DETERMİNİZM

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: Özel Sayı, 165 - 175, 29.10.2024

Gökhan Abanoz

https://doi.org/10.24315/tred.1515150

Öz

Coğrafya insan-çevre ilişkilerini açıklamak için öne sürülen önemli fikirlerden biri çevresel determinizmdir. Bu araştırmada Sosyal Bilgiler ders kitaplarında çevresel determinizme ait unsurların yer alıp almadığını ortaya koymak amaçlanmıştır. Çalışma grubunu, Sosyal Bilgiler 6. ve 7. sınıf ders kitaplarının oluşturduğu araştırmanın verileri, nitel araştırma desenlerinden doküman incelemesi tekniği ile toplanmıştır. Araştırma sonucunda. 6. sınıf ders kitabı Yeryüzünde Yaşam ünitesinde coğrafyanın sadece doğal şartları değil; sanayi ve ticaret gibi beşerî faaliyetleri de etkilediğine dair ifadeler tespit edilmiştir. 7. Sınıf ders kitabında insanın beşerî faaliyetleri kapsamındaki nüfus ve yerleşmenin doğa olaylarının belirleyiciliği tarafından şekillendirildiğine dair bilgilerin yer aldığı görülmüştür. Son olarak araştırmada ders kitaplarının, bilim ve teknoloji alanındaki çağdaş gelişmeler ile uyumlu hale gelmesi için çevresel determinizm görüşüne ait unsurlardan arındırılmasına dair önerilere yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler Ders Kitapları, Çevresel Determinizm, Yeryüzünde Yaşam, Nüfus ve Yerleşme, Ekonomik ve Sosyal Hayat

Kaynakça

• Abdulla, A. (2013). Geçmişten günümüze turfan karızları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi, İstanbul.
• Arı, Y. & Köse, A. (2005). İnsan-çevre etkileşimini yorumlamada yeni bir alternatif: Kültürel coğrafya. S. Avcı ve H. Turoğlu (Ed.). Ulusal Coğrafya Kongresi 2005 (Prof.Dr. İsmail Yalçınlar Anısına) Bildiriler Kitabı içinde (s. 51-59). İstanbul: Türk Coğrafya Kurumu.
• Arı, Y. (2017). Çevresel Determinizmden Politik Ekolojiye: Son 100 yılda dünya’da ve Türkiye’de insan-çevre coğrafyasındaki yaklaşımlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 1-34.
• Ayas, C. Taştan, B. 2015). Okul dışı sosyal bilgiler öğretiminde coğrafi alanlar. A. Şimşek, S. Kaymakçı (Ed.). Okul Dışı Sosyal Bilgiler Öğretimi içinde (237-257). Ankara: Pegem Akademi.
• Balcı, A. & Bilgili, M. (2016). Coğrafi düşünce ve gelişimi, D. Dilek (Ed.). Sosyal Bilgiler Eğitimi içinde (469-487). Ankara: Pegem Akademi.
• Barbaix, S. (2021). The Water landscape of turpan. karez and their context. (Unpublished Doctoral Thesis). University of Chinese Academi of Sciences, Pekin.
• Blaut, J. M. (1999). Environmentalism and Eurocentrism. Geographical Review, 89(3). 391-408.
• Bock, T., Thomas Linner, T, & Miura, S. (2011). Robotic high-rise construction of pagoda concept: innovative earthquake-proof design for the tokyo sky tree. Conference: Proceedings of CTBUH 2011 World Conference At: Seoul, Korea. https://global.ctbuh.org/resources/papers/download/860-robotic-high-riseconstruction-of-pagoda-concept-innovative-earthquake-proof-design-for-the-tokyo-sky-tree.pdf. (Erişim Tarihi: 10/07/2024).
• Cin-Şeker, Z. (2020). Dinleme ve konuşma becerilerine yönelik lisansüstü tezlerin anahtar kelimeleri üzerine bir inceleme: betimsel analiz. RumeliDE Dil Ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi(19), 128-140. https://doi.org/10.29000/rumelide.752206. Doğanay, H. (1998). Coğrafyaya giriş. Konya: Çizgi Kitabevi.