SOSYAL BİLGİLER DERSİNDE YARATICI DÜŞÜNME İÇİN ALTERNATİF BİR TEKNİK: SCAMPER ETKİNLİK ÖRNEĞİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: Özel Sayı, 305 - 319, 29.10.2024

Ayşe Tosun , Nazlı Gökçe

https://doi.org/10.24315/tred.1516229

Öz

Yaratıcılık, kişinin zekâ ve hayal etme kapasitesini kullanarak yeni ve de özgün düşünceler üretme becerisi olarak ifade edilebilir. Günümüzdeki eğitim sistemleri içerisinde en önemli becerilerden biri olarak yaratıcı düşünme yer almaktadır. Okulöncesinden başlayarak üniversiteye kadar ki tüm eğitim kademelerinde yaratıcı ve özgün düşünme gibi becerilerin geliştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu süreçte becerileri geliştirmek için sınıf ortamında yürütülen tüm faaliyetler önem kazanmaktadır. Bireylerin farklı ve özgün düşünmelerini teşvik edebilmek adına çeşitli öğretim stratejileri ve teknikleri kullanılmaktadır. Sosyal bilgiler dersinde yaratıcı düşünme becerilerini geliştirmek adına kullanılabilecek tekniklerden biri de SCAMPER’dır. Yönlendirilmiş beyin fırtınası olarak da bilinen bu teknik yaratıcı düşünme, problem çözme ve eleştirel düşünmede kullanılabilecek en kolay etkili tekniklerden biri olarak yer almaktadır. SCAMPER kelimeler aracılığıyla üretilen sorularla bireylerin farklı düşünmelerine imkân tanıyan bir tekniktir. Bu kapsamda çalışmanın amacı sosyal bilgiler dersinde yaratıcı düşünme becerisini geliştirmek için SCAMPER tekniğinin tanıtılması ve öğretmenlere rehber olması açısından örnek etkinlik sorularının hazırlanmasıdır. Araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Veriler için doküman analizi yöntemi kullanılmıştır. Etkinliklerin tasarımı için veriler YÖK Tez, Google Akademik ve Tr Dizin veri tabanlarında taratılmıştır. 2018 yılı 4., 5., 6. ve 7. Sınıf Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı incelenerek etkinlikler hazırlanmıştır. Etkinlikler 2024 yılında gerçekleştirilen Uluslararası Sosyal Bilgiler Eğitimi Sempozyumu’nda (USBES) araştırmacılar tarafından yürütülen atölye etkinliği ile sunulmuştur. Öğretmen ve akademisyenlerden alınan geri dönütler neticesinde etkinlikler tekrar düzenlenerek tasarlanmıştır. SCAMPER tekniğinin sosyal bilgiler dersi içerisinde nasıl kullanılabileceğine yönelik sınırlı ders etkinliğinin olması, etkinliğin sosyal bilgiler dersinde nasıl yürütüleceğine dair öğretmenler için örnek çalışmaların olmaması nedeniyle çalışmanın alana katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Bilgiler, SCAMPER Tekniği, Etkinlik

Kaynakça

• Al Qudah, F. (2018). The effectiveness of using generate ideas (SCAMPER) strategy on improving ninth grade students' writing skills at Wadi El Sir Schools in Jordan. Journal of Education and Practice, 9(25), 53-58.
• Altıparmak, T., ve Eryılmaz-Muştu, O. (2021). The effects of SCAMPER technique activities in the 8th grade simple machines unit on students’ academic achievement, motivation and attitude towards science lessons. International Journal ofEducational Methodology, 7(1), 155-170. https://doi.org/10.12973/ijem.7.1.155
• Alzayat, N. M. (2014). The development of creative thinking in preschool teachers: The effects of SCAMPER program. Psycho-Educational Research Reviews, 3(2), 84-90.
• Andreasen, N. C. (2013). Yaratıcı beyin. (K. Güney, Çev.). Arkadaş Yayınevi.
• Arıcı Doğan, D., Aslan, M., Özaksoy, N., Döğer, S. S., et al. (2023). SCAMPER tekniğiyle verilen çevre eğitimi sonrası 48-68 aylık çocukların geri dönüştürülebilir malzemelerden materyal üretimi. Eğitimde Yeni Yaklaşımlar Dergisi, 6(2), 20-33.
• Arslan, E. (2022). Nitel araştırmalarda geçerlilik ve güvenilirlik. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51(1), 395-407.
• Aydemir, F. (2023). Preschool teachers' perceptions about the scamper technique. International Journal of Eurasian Education and Culture, 8(22), 1268-1313.
• Aydın, İ., ve Çilci, N. (2020). SCAMPER yönlendirilmiş beyin fırtınası tekniğinin 5. ve 6. sınıf öğrencilerinin yaratıcı yazıları üzerindeki etkisi. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 223-262.
• Baki, Y. (2024). SCAMPER tekniğinin yazma becerilerinin gelişimine etkisi. Korkut Ata Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 14,1251-1270.
• Boonpracha, J. (2023). SCAMPER for creativity of students’ creative idea creation in product design. Thinking Skills and Creativity, 48, 101282.
• Bozdemir, E., ve Önal, H. (2024). SCAMPER tekniği ile değerlendirilen çizgi filmlerin 60-72 ay çocukların yaratıcılıklarına etkisinin incelenmesi. Uluslararası Temel Eğitim Çalışmaları Dergisi, 5(1), 25-37. https://doi.org/10.59062/ijpes.1470150