FEN BİLİMLERİ DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMI İLE SOSYAL BİLGİLER DERSİ ÖĞRETİM PROGRAMININ SİSTEM DÜŞÜNCESİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2024, Cilt: 14 Sayı: Özel Sayı, 347 - 363, 29.10.2024

Semanur Akyıldız , Ayşe Aytar

https://doi.org/10.24315/tred.1518995

Öz

Sistem düşüncesi, olayları bütüncül bir bakış açısıyla değerlendirmek ve eleştirel düşünmeye katkı sağlaması açısından önemlidir. Toplumun ihtiyaçları ve beklentileri doğrultusunda insanların bilgi üretme, problem çözme, girişimcilik gibi farklı becerilere sahip olması yönünde değişen rolleri, öğretim programlarına da yansımıştır. Buradan hareketle disiplinler arası bir yaklaşımla değerler, beceriler ve yetkinlikler ile bütüncül bir bakış açısı çerçevesinde güncellenen öğretim programlarının aynı özelliklerin gelişmesine destek sağlayan sistem düşüncesi açısından incelenmesinin gerekli olduğu düşünülmektedir. Mevcut araştırma, disiplinler arası içeriğinden ötürü Fen Bilimleri Dersi Öğretim Programı (FBDÖP) ile Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programının (SBDÖP) sistem düşüncesi açısından analiz edilmesi amacıyla tasarlanmıştır. Bu doğrultuda her iki öğretim programı doküman analizi yöntemi kullanılarak incelenmiştir. FBDÖP ve SBDÖP’de yer alan kazanımlar Ben-Zvi Assaraf ve Orion (2005) tarafından geliştirilen ve sekiz beceri düzeyinden oluşan “Sistem Düşüncesi Hiyerarşik (SDH)” modeline göre analiz edilmiştir. Elde edilen bulgulara göre, SDH modelinde yer alan beceriler, FBDÖP’de tüm sınıf düzeylerinde toplam 102 kazanımda, SBDÖP’de ise 23 kazanımda yer almaktadır. Her iki programdaki kazanımların da SDH modelinin çoğunlukla alt basamaklarındaki becerileri içerdiği belirlenmiştir. Öğretim programlarında, SDH modelinin üst basamaklarındaki becerilere ilişkin daha fazla kazanımlara yer verilmesi önerilebilir. Bu çalışma, ders kitapları içerikleri ve sınıfta yapılacak etkinlikler dikkate alınarak genişletilebilir.

Anahtar Kelimeler

Sistem Düşüncesi, Öğretim Programı, Fen, Sosyal

Kaynakça

• Açıkgöz, K. Ü. (2009). Etkili öğrenme ve öğretme (8. Baskı). İzmir: Biliş Yayınları
• Arnold, R. D. & Wade, J. P. (2015). A definition of systems thinking: A systems approach. Procedia Computer Science, 44, 669-678.
• Assaraf, O. B. Z. & Orion, N. (2005). Development of system thinking skills in the context of earth system education. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 42(5), 518-560.
• Assaraf, O. B. Z. & Orion, N. (2010). System thinking skills at the elementary school level. Journal of Research in Science Teaching: The Official Journal of the National Association for Research in Science Teaching, 47(5), 540-563.
• Başaran, M. ve Özçelik, A. D. Ö. (2021). Karmaşık soyut ötesi düşünme ölçeğini uyarlama çalışması. Eğitim ve Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(1), 26-38.
• Benson, T. A. (2007). Developing a systems thinking capacity in learners of all ages. Systems Thinking in Schools Program.
• Boyraz, C. (2015). Oyun ve fiziki etkinliklere dayalı fen eğitimi: disiplinlerarası öğretim uygulaması (Yayımlanmış Yüksek lisans tezi), Anadolu Üniversitesi. Eskişehir
• Bozkurt, N. O. ve Bozkurt, E. (2024). Eğitimde sistem düşüncesi: bibliyometrik bir analiz. Eğitim ve Bilim, 49(218).
• Cangüven, H. D., ve Avci, G. (2013). 2013 ve 2018 Fen bilimleri öğretim programları kazanımlarının yenilenmiş bloom taksonomisine göre karşılaştırılması. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), 306-318.
• Cavana, R. Y. & Forgie, V. E. (2018). Overview and insights from ‘systems education for a sustainable planet’. Systems, 6(1), 5.