Enflasyon ve Belirsizliği Hisse Senedi Getirilerini Nasıl Etkiliyor: Borsa İstanbul'dan Kanıtlar

Yıl 2025, Cilt: 39 Sayı: 2, 117 - 128, 15.04.2025

Ömer Esen , Durmuş Çağrı Yıldırım , Emre Akyurt

https://doi.org/10.16951/trendbusecon.1572654

Öz

Bu çalışma 2006:01 – 2024:04 dönemi Türkiye'de enflasyon ve enflasyon belirsizliğinin hisse senedi getirilerine olan etkisini incelemektedir. Çalışma dönemi, açık enflasyon hedeflemesinin benimsenmesi ve finansal derinleşme süreci de dahil olmak üzere Türkiye ekonomisindeki önemli yapısal değişiklikleri yansıtacak şekilde seçilmiştir. Türkiye'deki hisse senedi getirileri, en yüksek piyasa değerine ve işlem hacmine sahip ilk 100 firmanın performansını gösteren BIST100 endeksi getirileri ile temsil edilmektedir. Enflasyon belirsizliğinin etkilerini yakalamak için ARCH&GARCH modelleri kullanılmıştır. Değişkenlerin arasındaki uzun dönemli ilişkiyi değerlendirmek için Johansen eş-bütünleşme testi kullanılırken, uzun dönem katsayılarını tahmin etmek için FMOLS, DOLS ve CCR yaklaşımları kullanılmıştır. Bulgular, Türkiye'de hem enflasyonun hem de belirsizliğinin hisse senedi getirileri üzerinde olumlu bir etkiye sahip olduğuna işaret etmektedir. Ayrıca, enflasyon belirsizliğindeki bir artış, hisse senedi getirilerini artırmada enflasyonun kendisinden daha güçlü bir etkiye sahiptir. Bu sonuçlar, hisse senetlerinin enflasyonist ortamlarda güvenli bir yatırım seçeneği olduğunu göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Enflasyon, Enflasyon Belirsizliği, Hisse Senedi Getirisi, Borsa İstanbul

How Inflation and its Uncertainty Affect Stock Returns: Insights from Borsa Istanbul

Öz

This paper investigates the impact of inflation and inflation uncertainty on stock returns in Turkey from 2006:01 to 2024:04. The study period was selected to reflect key structural changes in the Turkish economy, including the adoption of explicit inflation targeting and the process of financial deepening. Stock returns in Turkey are represented by the returns of the BIST100 index, which tracks the performance of the top 100 companies with the highest trading volume and market capitalisation. To capture the effects of inflation uncertainty, ARCH/GARCH models are employed. The Johansen cointegration analysis is used to estimate the long-term relations among the variables, while FMOLS, DOLS, and CCR methods are applied to estimate long-run coefficients. The findings point out that both inflation and inflation uncertainty positively influence stock returns in Turkey. In particular, a rise in inflation uncertainty has a stronger impact on boosting stock returns than a rise in inflation itself. These results suggest that stocks serve as a safe investment option in inflationary environments.

Anahtar Kelimeler

Inflation, Inflation Uncertainty, Stock Return, Borsa Istanbul

Kaynakça

• Adusei, M. (2014). The inflation-stock market returns nexus: Evidence from the Ghana Stock Exchange. Journal of Economics and International Finance, 6(2), 38-46. [CrossRef]
• Akyol, H. (2020). Petrol Fiyatları, Döviz Kurları ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Asimetrik Etkisinin Tespiti: NARDL Yaklaşımı. İnönü Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 411-423.
• Ammer, J. (1994). Inflation, inflation risk, and stock returns. Board of Governors of The Federal Reserve System. International Finance Discussion Papers, D.P. No. 464. [CrossRef]
• Artan, S. (2006). Türkiye’de enflasyon, enflasyon belirsizliği ve büyüme. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 1(1), 113-138.
• Ayaydın, H., & Dağlı, H. (2012). Gelişen piyasalarda hisse senedi getirisini etkileyen makroekonomik değişkenler üzerine bir inceleme: Panel veri analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26(3-4), 45-63.
• Aydin, C., & Esen, Ö. (2017). Inflationary threshold effects on the relationship between unemployment and economic growth: Evidence from Turkey. International Journal of economic perspectives, 11(2), 88-97.
• Boamah, M. I. (2017). Common Stocks and Inflation: An Empirical Analysis of G7 and BRICS, Atlantic Economic Journal, 45(2), 213-224. [CrossRef]
• Bollerslev, T. (1986). Generalized autoregressive conditional heteroskedasticity. Journal of Econometrics, 31(3), 307-327. [CrossRef]
• Bozkurt, Y., & Kaderli, Y. (2024). Enflasyonun BİST 100 Endeksi Üzerindeki Etkisi: RALS-EG Eşbütünleşme Testi Yaklaşımı. Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 8(1), 15-28.
• CBRT (2013). Enflasyon ve Fiyat İstikrarı. TCMB Yayınları.
• CBRT (2024). Central Bank of the Republic of Turkey: Electronic data delivery system. (accessed on 14.05.2024), https://evds2.tcmb.gov.tr/
• Choudhry, T. (2001). Inflation and rates of return on stocks: evidence from high inflation countries. Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 11(1), 75-96. [CrossRef]
• Choudhry, T., & Pimentel, R. C. (2010). Do stock returns hedge against high and low inflation? Evidence from Brazilian companies. The Review of Finance and Banking, 2(2), 61-76.
• Coşkuner, M., & Özer, A. (2024). Döviz Kuru ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirisi Üzerindeki Etkisi. Balıkesir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(1), 15-24.
• Doğru, B. (2013). Farklı para politikası rejimlerinde enflasyon belirsizliği ve enflasyon ilişkisi. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 7(2), 77-99.
• Düldül, A. (2021) Enflasyon ve enflasyon belirsizliği arasındaki nedensellik ilişkisinin simetrik ve asimetrik analizi: Türkiye örneği. [Yüksek Lisans Tezi, Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi].
• Elmahgop, F.O., & Sayed, O.A. (2020). The effect of inflation rates on stock market returns in Sudan: The linear autoregressive distributed lag model. Asian Economic and Financial Review, 10(7), 808-815. [CrossRef]
• Ely, D. P., & Robinson, K. J. (1997). Are stocks a hedge against inflation? International evidence using a long-run approach. Journal of International Money and Finance, 16(1), 141-167. [CrossRef]
• Engle, R. F. (1982). Autoregressive conditional heteroscedasticity with estimates of the variance of United Kingdom inflation. Econometrica, 50(4), 987-1007. [CrossRef]
• Erdal, G., Esengün, K., & Erdal, H. (2008). Türkiye'de tarım ve gıda ürünleri fiyatlarındaki belirsizliğin enflasyon üzerindeki etkileri. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2008(2), 65-79.
• Esen, Ö., & Akın, A. (2023). Asymmetric effects of inflation and inflation uncertainty on output growth: Evidence from Turkey based on threshold autoregressive (TAR) model. Symmetry: Culture and Science, 34(1), 27-44.
• Eyüboğlu, S., & Eyüboğlu, K. (2018). Enflasyon Oranı ile Borsa İstanbul Sektör Endeks Getirileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(4), 89-100. [CrossRef]
• Fama, E. F. (1981). Stock returns, real activity, inflation, and money. The American Economic Review, 71(4), 545-565. [CrossRef]
• Fama, E. F., & Schwert, G. W. (1977). Asset returns and inflation. Journal of Financial Economics, 5(2), 115-146. [CrossRef]
• Fisher, I. (1930). The theory of interest. Macmillan.
• Geske, R., & Roll, R. (1983). The fiscal and monetary linkage between stock returns and inflation. The Journal of Finance, 38(1), 1-33. [CrossRef]
• Gökçe, A. (2001). İstanbul Menkul Kıymetler Borsası getirilerindeki volatilitenin ARCH teknikleri ile ölçülmesi. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(1), 35-58.
• Hatipoğlu, M. (2021). Hisse Senedi Getirileri ve Enflasyon İlişkisi: Gelişmiş Ülke Borsalarından Kanıtlar. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, 11(21), 155-172.
• Horasan, M. (2008). Enflasyonun Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: İMKB 100 Endeksi Üzerine Bir Uygulama, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 427-435.
• Jareño, F., & Navarro, E. (2010). Stock interest rate risk and inflation shocks. European Journal of Operational Research, 201(2), 337-348. [CrossRef]
• Johansen, S. (1995), Likelihood-based inference in cointegrated vector autoregressive models. Oxford University Press.
• Johansen, S., (1991). Estimation and hypothesis testing of cointegration vectors in gaussian vector autorgressive models. Econometrica, 59(6), 1551-1580. [CrossRef]
• Karamustafa, O., & Karakaya, A. (2004). Enflasyonun borsa performansı üzerindeki etkisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (7), 23-35.
• Kusumaningtyas, N., Widagdo, B., & Nurjannah, D. (2021). The effect of interest rate, inflation and exchange value on stock returns with profitability as intervening variables. Jamanika (Jurnal Manajemen Bisnis Dan Kewirausahaan), 1(2), 97-108. [CrossRef]
• Lee, B. S. (2010). Stock returns and inflation revisited: An evaluation of the inflation illusion hypothesis. Journal of Banking & Finance, 34(6), 1257-1273. [CrossRef]
• Liu, J., & Serletis, A. (2021). The complex relationship between inflation and equity returns. Journal of Economic Studies, 48(4), 77-98. [CrossRef]
• Luintel, K. B., & Paudyal, K. (2006). Are common stocks a hedge against inflation? Journal of Financial Research, 29(1), 1-19. [CrossRef]
• Mukherjee, T. K., & Naka, A. (1995). Dynamic Relations Between Macroeconomic Variables and The Japanese Stock Market: An Application of a Vector Error Corection Model. The Journal of Financial Research, 18(2), 223-237. [CrossRef]
• Oltulular, S., & Terzi, H. (2006). Yüksek Enflasyon Enflasyon Belirsizliğini Artırıyor mu? Istanbul University Econometrics and Statistics e-Journal, 3(1), 1-22.
• Sayılgan, G., & Süslü, C. (2011). Makroekonomik faktörlerin hisse senedi getirileri üzerindeki etkisi: Türkiye ve gelişmekte olan piyasalar üzerine bir inceleme. BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar Dergisi, 5(1), 73-96.
• Sönmez, S., & Noyan, E. (2022). The Stock Returns, Inflation and Growth Relationships in Turkey: Wavelet Coherence Analysis. Maliye Dergisi, 183, 49-68.
• Uğurlu, E., (2014). Modelling Volatility: Evidence form the Bucharest Stock Exchange. Journal of Applied Economic Sciences, 9(4), 718-726.
• Yener, E., & Tekin, B. (2018). BRICS ve G7 ülkeleri ile Türkiye’de hisse senetleri piyasaları ve ekonomik büyüme arasındaki nedensellik ve eşbütünleşme ilişkilerinin karşılaştırmalı analizi. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(3), 535-559.
• Yıldırım, S., Ögel, S., & Alhajrabee, O. (2020). Enflasyon ve Faiz Oranlarının Hisse Senedi Getirilerine Etkisinin Araştırılması: BİST Mali Endeksi Üzerinde Ampirik Uygulama. Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(17), 185-191.
• Yıldız, N., Karşıyakalı, B., & Aydın, Ü. (2020). Yeni para politikası yaklaşımı çerçevesinde kullanılan rezerv opsiyon mekanizması etkinliğinin analizi. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 27(3), 681-702. [CrossRef]
• Yurttançıkmaz, Z. Ç. (2012). Döviz Kuru ve Enflasyonun Hisse Senedi Getirileri Üzerindeki Etkisi. EKEV Akademi Dergisi, 16(51), 393-410.
• Zügül, M., & Şahin, C. (2009). İMKB 100 Endeksi ile Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama. Akademik Bakış, 16, 1-16.