MÜZİK EĞİTİMİ ALANINDA ORKESTRALAMA YAKLAŞIMLARI VE SİSTEMATİK BİR ÖĞRETİM TASARIMI MODELİ

Yıl 2017, Cilt: 7 Sayı: 13, 188 - 208, 10.01.2017

Ali Korkut Uludağ , Gökalp Parasız

Öz

Bu çalışma, orkestralama tekniklerinin
okul şarkıları üzerinde hangi yöntemlerle kullanılacağını sistematik bir
düzende organize etmek ve öğrenciler üzerinde oluşturacağı etkileri sınamak
amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu teknikler, araştırmacılar tarafından “Armoni Kontrpuan
Eşlik” dersinde kullanılmak üzere periyodik aşamalardan oluşan bir öğretim
sistemi haline dönüştürülmüştür. Araştırmanın çalışma grubunu lisans üçüncü
sınıf düzeyinde öğrenim gören toplam 28 öğrenci oluşturmuştur. Çalışma modeli
içeriği, orkestralama çalışmalarında kullanılan teknikler ve bu tekniklerin
okul şarkılarına adapte edildiği düzenleme şekilleri ile dekore edilmiştir.
Öğrenciler, düzenledikleri ve seslendirdikleri şarkıları sınıf adına kurulan
bir “Facebook Grup Sayfası” üzerinden yayınlamışlardır. Araştırma, nicel araştırma
yöntemlerinin baskın olarak kullanıldığı karma araştırma yöntemleri ile tasarlanmıştır.
Bu yöntemler içerisinde, “Tek Gruplu Öntest-Sontest Modeli” ve “Odak Grup Görüşmesi”
yer almaktadır. Deneysel işlem süreci, haftada iki saat olmak üzere 9 haftada gerçekleştirilmiştir.
Koro düzeninde çokseslendirilmiş şarkıların orkestraya aktarım yöntemleri, deneysel
işlem sürecinin ilk aşamasında yer almıştır. Diğer aşamalar, melodinin doğru
çalgı veya çalgılara verilmesi, ikinci kemanlar için melodik çizgiler
oluşturma, ikiseslilik ilkeleri, tüm çalgılara doğru görevlerin verilmesi,
ritmik seslerin oluşturulması, pedal seslerin oluşturulması, armonik dokunun
kurgulanması, melodik gölgeleme ve kontrpuan ilkeleri şeklinde belirlenmiştir.
Ayrıca, her aşamanın bir önceki aşama ile oluşturabileceği ilişkilere ve süreç sonunda
tüm konuların bileşimlerine örnekler ile yer verilmiştir. Deneysel işlem
sonuçları karşılaştırıldığı zaman öğrencilerin orkestralama becerilerinde son
test lehine önemli derecede artış olduğu tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Orkestralama, okul şarkıları, armoni, işbirlikli öğrenme, facebook

Kaynakça

• Albuz, Aytekin - Demirci, Barış, “1994 ve 2006 İlköğretim Müzik Dersi Öğretim Programlarının Karşılaştırmalı Kuramsal Analizi”, Türkiye’de Bugünden Yarına Müzik Eğitimi 9. Ulusal Müzik Eğitimi Sempozyumu, Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi, İstanbul, 2010.
• Acar, Ercan, Askeri Bando Orkestralama Tekniklerinin İncelenmesi ve Frederic Chopin’in 1’inci Piyano Konçertosunun 1’inci Bölümünün Askeri Bandoya Transkripsiyonu, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Anabilim Dalı, Sivas, 2016.
• Aydınoğlu, Ortaç, Ravel’in Orkestrasyon Tekniği Üzerine Bir Analiz, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Müzik Anasanat Dalı, İstanbul, 2010.
• Cangal, Nurhan, Armoni, Arkadaş Yayınevi, 3. Baskı, Ankara, 2005.
• Erkan, Çağrıhan, “Türk Müziğinde Uluslararası Sanat Müziğindeki Bir Besteleme Tekniğinin Kullanımı: Uyarlama” Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Dergisi, 2(2), İzmir, 2012, s. 99-105.
• Feridunoğlu, Lale, Müziğe Giden Yol, İnkılap Yayınları, 2. Baskı, İstanbul, 2004.
• Green, Samuel B, - Salkind, Neil, J, Using SPSS For Windows and Macintosh: Analyzing and Understanding 6 Edition, Pearson Education Inc, 1. Baskı, Kansas, 2007.
• Hindemith, Paul, Ses İşçiliği, Norgunk Yayıncılık, 1. Baskı, İstanbul, 2007.
• İlyasoğlu, Evin, Zaman İçinde Müzik, Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 1994.
• Karasar, Niyazi, Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Ankara, 2004.
• Kennan, Kent, The Technique of Orchestration, Prentice-Hall, 1. Baskı, New Jersey, 1970.
• Kurdaş, Bekir, Modest Mussorgsky'nin “Bir Sergiden Tablolar” Başlıklı Eserinin İlk Promenade ve Gnomus Bölümlerinin Maurice Ravel Orkestrasyonundaki Orkestralama Tekniklerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Kompozisyon Anasanat Dalı, Ankara, 2016.
• Özerbaş, Arif - Şahin, Çavuş - Köse, Erdoğan - Özkan, Hasan Hüseyin - Bahar, Hüseyin Hüsnü - Özbek, Ramazan - Yeşil, Rüştü - Genç, Salih Zeki, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Ankara, 2010.
• Özgül, İlhan, Müzik Eğitimi ve Öğretimi, Pegem Akademi, 1. Baskı, Ankara, 2014.
• Öztürk, Adem, Gabriel Pares’e Ait Düzenlemelerdeki Çalgılama Tekniklerinin İncelenmesi ve Bu Yapıya Uygun Olarak Beethoven’in 9. Senfonisinin Bandoya Uyarlanması, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Müzik Öğretmenliği Bilim Dalı, Ankara, 2010.
• Pares, Gabriel, Askeri Mızıka Sazları Bilgisi ve Armoniye Yazma Sanatı, 1. Baskı, Paris, 1951.
• Sağer, Turan - Albuz, Aytekin, Eğitim Müziği Besteleme Teknikleri, Maya Akademi, 1. Baskı, Ankara, 2008.
• Sağer, Turan - Gürpınar, Engin - Zahal, Onur, “İşbirlikli Öğrenme Yöntemine Dayalı Uygulamaların Çoksesli Solfej Alan Başarısına Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(1), Ankara, 2015, s. 195-212.
• Say, Ahmet, Müzik Sözlüğü, Müzik Ansiklopedisi Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2002.
• Sevinç, Sema, “Teknoloji Desteği ile Çok Seslendirilen Okul Şarkılarının İlköğretim İkinci Devre Öğrencilerinin Öğrenme Düzeyine Etkileri”, Cumhuriyetimizin 80. Yılında Müzik Sempozyumu, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya, 2003.
• Sevsay, Ertuğrul, Orkestrasyon Çalgılama ve Orkestralama Sanatı, Yapı Kredi Yayınları, 1. Baskı, İstanbul, 2015.
• Sözer, Vural, Müzik ve Müzisyenler Ansiklopedisi, Remzi Kitabevi A.Ş. Yayınları, İstanbul, 1986.
• Şahin, Çiğdem, Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel Yayın Dağıtım, 1. Baskı, Ankara, 2010.
• Şencan, Hüner, Sosyal ve Davranışsal Ölçmelerde Güvenirlik ve Geçerlilik, Seçkin Yayınları, 1. Baskı, Ankara, 2005.
• Talay, Feyha, Musiki Tarihi, Orhan Mete ve Ortağı Kolektif Şirketi Matbaası, 1. Baskı, İstanbul, 1959.
• Uludağ, Ali Korkut, “Okul Çalgıları (Gitar) Eğitimi Dersinde Ekip Çalışmasına Dayalı Stratejiler ve Öğrenci Başarı Düzeylerine Etkisi”, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30(3), Ankara, 2015, s. 147-159.
• Yılmaz, Yusuf - Yılmaz, Yıldırım, “Parametrik Olmayan Testlerin Pazarlama Alanındaki Araştırmalarda Kullanımı 1995 - 2002 Arası Yazın Taraması”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), İzmir, 2005, s. 177-199.