ERZİNCAN SIRATAŞLAR KALESİ

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 09, 113 - 131, 10.01.2015

Yavuz Günaşdı

Öz

Doğu Anadolu Bölgesi’nin batıya
açılan önemli bir kısmını oluşturan Erzincan ve çevresi M. Ö. 9. ve 6.
Yüzyıllarda bölgede hâkimiyet kuran Urartu Devleri için ele geçirilmesi gereken
önemli bir bölge olmuştur. Bu yüzden bölgeye birçok askeri amaçlı sefer
düzenlenmiştir. Bölgenin en önemli merkezi şüphesiz Urartular’dan kalan
Altıntepe’dir. Bölgenin en önemli Urartu merkezi olan Altıntepe, Urartular’ın
kuzeydeki yayılmalarını, sınırlarını, bölgeye bakış açısını gösteren önemli bir
merkezdir. Bunun yanı sıra bölgede yaptığımız yüzey araştırmalarında Urartu
Devleti’nin kalıcı amaçlı kaleler, sulama kanalları ve yerleşmeler kurduğunu
anlamaktayız. Erzincan’ın Çayırlı ilçesinin 8 km. kuzeydoğusunda tespit
ettiğimiz Sırataşlar Kalesi stratejik konumu dolayısıyla, Urartu’nun bölgede
hem savunma amaçlı hem de yerleşme amaçlı bir düzen kurmaya çalıştığını
gösteren önemli bir merkezdir. Bu çalışmada Sırataşlar Kalesi’nin Erzincan ve
diğer Urartu hâkimiyetinde tespit edilen kaleler ile kıyaslaması yapılmıştır.
Ayrıca Urartu askeri mimarisinin başkentten uzaklaştıkça değişip değişmediği arkeolojik
kanıtlar çerçevesinde incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Anadolu, Erzincan, Altıntepe, Sırataşlar, Urartu

Kaynakça

• Belli, Oktay, "Van Bölgesinde Urartu Krallığına ait Çivi Yazılı Anıtsal Kaya Kapıları" Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara 2000b, 386-393.
• -------------------, “Doğu Anadolu’da Urartu Yol Şebekesinin Araştırılması”, Türkiye Arkeolojisi ve İstanbul Üniversitesi, Ankara 2000a, s. 409-414.
• Ceylan, Alpaslan – Bingöl, Akın vd. “2006 Yılı Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”, 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı - 3, Ankara 2006, 129 - 148.
• -------------------, “Çayırlı’da Tarihi ve Arkeolojik Araştırmalar”. Atatürk Üniversitesi, Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi-XV, Erzurum, 2000, s. 277-291.
• -------------------, “1998 Yılı Erzincan Yüzey Araştırması”, 17. Araştırma Sonuçları Toplantısı - II, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara 2000, s. 181-192.
• -------------------, “The Erzincan, Erzurum and Kars Region in The Iron Age”, Anatolian Iron Ages V, London, 2005, s. 21-29.
• -------------------, “2000 Yılı Erzurum, Erzincan, Kars, Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları” 19. Araştırma Sonuçları Toplantısı - II, Ankara 2002, s. 165-178.
• -------------------, “2003 Yılı Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”, 22. Araştırma Sonuçları Toplantısı - 2, Ankara 2004, s. 189-200.
• -------------------, Doğu Anadolu Araştırmaları, Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır, Erzurum 2008.
• Çilingiroğlu, Altan, Urartu Krallığı Tarihi ve Sanatı, İzmir 1997.
• Erinç, Sırrı, Klimatoloji ve Metotları, İstanbul 1996.
• Gül, Abdulkadir - Başıbüyük Adem, Bir Tarihi Coğrafya İncelemesi (Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Erzincan Kazası), Salkımsöğüt Yayınevi, Erzurum 2011.
• Günaşdı, Yavuz, Karasu (Yukarı) Havzasındaki Tarihi ve Arkeolojik Veriler, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum, 2013.
• Karaosmanoğlu, Mehmet, “Erzincan Altıntepe Kalesi”, Urartu - Doğuda Değişim, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2011, s. 366-373.
• Koçak, Özdemir, Eskiçağ Tarihinde Sinope. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul 1993.
• Osten, Hans Henning von der “Neue Urartaelsche Bronze aus Erzincan”, VI. International Kongress für Archaeologi 1939, Berlin 1940, s. 225-229.
• Özgüç, Tahsin, “Altıntepe Kazıları – Excavations Altıntepe”. Belleten XXV / 98, 1961, Ankara, s. 253-290.
• -------------------, Altıntepe I: Mimarlık Anıtları ve Duvar Resimleri, Ankara, 1966.
• -------------------, Altıntepe II, Ankara, 1969.
• Özgül, Oktay – Ceylan, Alpaslan vd. “2011 Yılı Erzurum-Erzincan-Kars-Iğdır İlleri Yüzey Araştırmaları”, 30. Araştırma Sonuçları Toplantısı - II Ankara 2012, s. 277-292.
• Polat, Selahattin, Karasu Havzasının Hidrojeomorfolojik Etüdü, Basılmamış Doktora Tezi İstanbul, 2003.
• Salvini, Mirjo “The Historical Background of the Urartian Monument of Meher Kapısı”, Anatolian Iron Ages 3. (Anadolu Demir Çağları 3.), The Proceedings of the Third Anatolian Iron Ages Colloquium held at Van, 6 - 12 August 1990.
• III. Anadolu Demir Çağları Sempozyumu Bildirileri Van, 1994, s. 205-210.
• -------------------, Urartu Tarihi ve Kültürü, Arkeoloji ve Sanat Yayınları İstanbul, 2006.
• Tarhan, Mehmet Taner – Sevin, Veli, "Urartu Tapınak Kapıları ile Anıtsal Kaya Nişleri Arasındaki Bağıntı" - " The Relation between Urartian Temple Gates and Monumental Rock Niches", Belleten 155/39, Ankara 389-412.
• Tarhan Mehmet Taner, "Recent Research at the Urartian Capital Tushpa" Tel Aviv 21/1, 1994, s. 22-57.
• Tarkan, Mehmet Tevfik “Ana Çizgileriyle Doğu Anadolu Bölgesi”, Atatürk Üniversitesi 50. Yıl Armağanı, 1974 Erzurum, s. 7-22.
• Üngör, İbrahim – Bingöl, Akın vd., “2012 Yılı Erzincan, Erzurum İlleri Yüzey Araştırmaları”, 31. Araştırma Sonuçları Toplantısı, Ankara, 2014.