İHANETİN MEKÂNINDAN MÜCADELE VE KURTULUŞUN MEKÂNINA: NÂZIM HİKMET’İN KUVÂYİ MİLLİYE ŞİİRLERİNİ COĞRAFYA MERKEZLİ OKUMA DENEMESİ

Yıl 2015, Cilt: 5 Sayı: 09, 133 - 143, 10.01.2015

Salih Koralp Güreşir

Öz

Nâzım Hikmet’in Kuvâyi Milliye
şiirleri, Millî Mücadele’yi konu edinen edebiyatta önemli bir yere sahiptir.
Türk tarihinin söz konusu mühim dönüm noktasının sosyalist ideoloji etrafında
yorumlandığı eserde Millî Mücadele destanî bir üslûpla yüceltilir. İşgalin
yaşandığı İstanbul ile mücadelenin mekânı olan olarak oluşturulan Anadolu’ya
dair imajların bolluğu şiiri, edebî eserdeki mekânı coğrafya olarak tanımlayan
coğrafya merkezli okumalara elverişli hâle getirmiştir. Söz konusu coğrafyayı
yaşamaktan ziyade öğrenmek suretiyle bulan şair, ele aldığı mekânları belirli
tiplerin varlık nedeni olarak yorumlar. Diğer bir deyişle Millî Mücadele mekânları
eserde, coğrafyanın tesir ettiği insanları oluşturur. Mücadele, coğrafyanın
ürünü olan bu şahısların macerası olarak cereyan eder. Söz konusu şahıslar;
ihanetin mekânı olan İstanbul’da ve mücadelenin mekânı olan Anadolu’da
yaşarlar. İşgal kuvvetleriyle onların Türklere karşı savaştırdığı köleler ise
uzak coğrafyaların insanlarıdırlar.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat coğrafyası, Millî Mücadele, Nâzım Hikmet, İstanbul, Anadolu

Kaynakça

• Babayev, Ekber, Nâzım Hikmet Yaşamı ve Yapıtları, (Çev. Ataol Behramoğlu), İnkılâp Kitabevi, İstanbul 2002.
• Karaca, Alâattin, “Efsane Şair Nâzım Hikmet’in Kûvayi Milliye Destanı’na Efsanenin Dışından Bakmaya Çalışmak”, Hece, (Nâzım Hikmet Özel Sayısı), S. 11, 2007, s. 185-193.
• Kaplan, Mehmet, “Edebiyat Coğrafyası”, Nesillerin Ruhu, 8. bs., Dergâh Yayınları, İstanbul 2001, s. 152-153.
• Kefeli, Emel, “Coğrafya Merkezli Okuma”, Turkish Studies, Volume 4 / 1-I, Winter 2009, s. 423-433.
• -------------------, Edebiyat Coğrafyasında Akdeniz, 3 F Yayınevi, İstanbul 2006.
• Nâzım Hikmet, Kuvâyi Milliye, Yapı Kredi Yayınları İstanbul 2002.
• Onaran, Mustafa Şerif, “Kuvayi Milliye Destanı, 100. Doğum Yıldönümünde Nâzım Hikmet’e Armağan, T.C. Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2002, s. 157- 186.
• Tanzimat’tan Bugüne Edebiyatçılar Ansiklopedisi, 2. bs., c. II, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2003.