Tam Zamanlı ve Gerçek Tarla Koşullarında Yetiştirilen Çeltik Çeşitlerinin, Kök Anatomik Datalarına Göre Tuza Dayanıklı Genotiplerinin Seleksiyonu

Year 2016, Volume: 17 Issue: 1, 29 - 46, 15.06.2016

Mehmet Aybeke

Abstract

Çalışmada gerçek tarla şartlarında (kontrol ve tuzlu) tam sezon yetiştirilen (çimlenmeden hasada kadar) 29 çeşit çeltikte
kök anatomik datalarının, tuza dayanıklı olan genotiplerin seleksiyonunda bir kriter olarak kullanılıp kullanılmayacağının
araştırılması amaçlanmıştır. Kök örnekleri, fikse edildikten sonra mikrotomla kesitleri alınmış ve ayrı ayrı 3 değişik boyama
yöntemi ile boyanmıştır. Kesitlerden fotoğraflar çekilmiş ve 30 farklı parametre ölçümleri bilgisayar destekli yazılım ile kayıt
edilmiştir. Tüm sayısal veriler tablolar halinde toplanıp değerlendirmeye alınmıştır. Sonuçlara göre; ksilem çapı, stele çapı,
kök çapı ve medullar hücre çeperi kalınlığının, seleksiyon için en önemli ayırt edici parametreler olduğu tespit edilmiştir.
Normal şartlara göre tuzlu ortamda yüksek düzeyde değişim gösteren çeşitlerin, en düşük verim gösteren çeşitler olduğu
belirlenmiştir. Tuzlu koşullarda değişken parametre sayısının arttığı veya azaldığı (apoplastik bariyer lignifikasyon
derecelerindeki değişimler de dahil olmak üzere) çeşitlerin özellikle “en düşük”, “orta derece” ve “iyi” verimli” gruplara ait
olduğu anlaşılmıştır. Ekstrem anatomik değişimlerin avantaj sağlamadığı, tersine orta derecede yani nispeten daha kararlı
anatomik yapılı çeşitlerin, diğerlerine göre strese daha dayanıklı ve daha yüksek verimli oldukları tespit edilmiştir. Hatta
apoplastik bariyerlerde ekstrem kalınlaşmaların, verimi arttırmadığı, tersine bir dezavantaja neden olduğu anlaşılmıştır. Tüm
sayısal sonuçlar, az sayıdaki literatür kayıtları ve daha önceki çalışmalarım ve arazi gözlemlerim ile tutarlı çıkmıştır. Ayrıca
tespit edilen yeni kök anatomik parametrelerin, tuza dayanıklı çeltik genotiplerinin seleksiyon ve ıslahında potansiyel kullanımı
vurgulanmıştır. 

Keywords

Oryza, tuz stresi, nümerik anatomi, ıslah, seleksiyon

SELECTION OF SALT-RESISTANT RICE GENOTYPES USING ANATOMICAL ROOT DATA OF SEVERAL CULTIVARS GROWN UNDER REAL, FULL-SEASON FIELD CONDITIONS

Abstract

I examined anatomical characteristics data of roots of 29 rice cultivars grown under real field conditions (control and saline) during a full season (from germination to harvest) to establish whether the data based on these characteristics could be used to distinguish between resistant and sensitive cultivars. The roots were fixed and their microtome sections were stained using three different methods for each section. The sections were photographed and measurement data of 30 different parameters were obtained using computer-aided methods. All data were grouped in quantitative tables and evaluated. The results of the evaluations showed that xylem diameter, stellar diameter, root diameter and medullary cell wall thickness were the most important parameters in selection. The cultivars characterized with a high level of change in saline conditions compared to normal conditions were found to be the cultivars with the lowest yield values. The cultivars for which the number of variable parameters increased or decreased (including apoplastic barrier lignification) were found to be of the groups denoted as low-, moderate- and high-yield groups. These results indicated that extreme changes did not provide an advantage, while cultivars with moderate changes - the cultivars with more stable anatomical structures - were more resistant to stress and produced higher yields. Moreover, extreme apoplastic barrier lignifications were found to not to lead to an increase in yield, but to become and disadvantageous case for the plants. All present results are consistent with our previous studies and field observations. The potential use of new root anatomy parameters in selection and breeding of salt resistant rice cultivars were underlined.

Keywords

Oryza, salt stress, numerical anatomy, breeding, selection

References

• Aybeke, M. 2004. Trakya Bölgesi’nde Yetişen Bazı Orkide Türleri Üzerinde Anatomik Araştırmalar. PhD thesis, Trakya University, Institute of Science, Edirne, 349s.
• Aybeke, M. 2016. Root anatomical plasticity in response to salt stress under real and full-season field conditions and new efficient screening techniques for breeding salt-resistant rice (Oryza sativa L.) Trakya Univ J Nat Sci, (in process).
• Aybeke, M. & Demiral, H. 2012. The salt-tolerant rice selection suitable for saline waste water irrigation in Ergene Basin. Trakya University Journal of Natural Science, 13(1): 27–45.
• Assaha, D.V.M., Ueda, A. & Saneoka, H. 2013. Comparison of growth and mineral accumulation of two solanaceous species, Solanumm scabrum Mill. (huckleberry) and S. melongena L. (eggplant), under salt stress. Soil Science and Plant Nutrition, 59: 912–920.
• Çelebioğlu, S. & Baytop, T. 1949. Bitkisel tozların tetkiki için yeni bir reaktif. Farmakolog, 19: 301.
• Henry, A, Cal, A.J. Batoto, T.C., Torres R.O. & Serraj, R. 2012. Root attributes affecting water uptake of rice (Oryza sativa) under drought. Journal of Experimental Botany, 63(13): 4751–4763.
• Pardo, J.M. 2010. Biotechnology of water and salinity stress tolerance. Current Opinion in Biotechnology, 21: 185–196.
• Singh, A., Shamim Md. & Singh, K.N. 2013. Genotypic Variation in Root Anatomy, Starch Accumulation, and Protein Induction in Upland Rice (Oryza sativa) Varieties Under Water Stress. Agricultural Research, doi: 10.1007/s40003-012-0043-5
• Sobrado, M.A. 2007. Relationship of water transport to anatomical features in the mangrove Laguncularia racemosa grown under contrasting salinities. New Phytologist, 173: 584–591.
• Sürek, H. 2002. Çeltik Tarımı. Hasad Yayıncılık, İstanbul, 240s.