BİPLOT ANALİZİ KULLANILARAK YAZLIK ARPA GENOTİPLERİNİN VERİM VE VERİM UNSURLARININ BELİRLENMESİ

Yıl 2014, Cilt: 15 Sayı: 2, 95 - 103, 08.01.2016

Enver Kendal , Sertaç Tekdal , Hüsnü Aktaş Mehmet Karaman , Kudret Berekatoğlu Hasan Doğan

Öz

Bu çalışma, Uluslar arası kurak alanlara yönelik hizmet veren International Center for Agricultural Research in the Dry Area (ICARDA)’ nın yazlık arpa Islah programı tarafından geliştirilen ileri kademede yazlık arpa materyali ile 2011-2012 ye-tiştirme mevsiminde Diyarbakır’da yağışa dayalı şartlarda, tesadüf blokları deneme desenine göre iki tekrarlamalı olarak yü-rütülmüştür. Araştırmada tane verimi, verim unsurları [başaklanma süresi, bitki boyu, yatma ve bazı kalite özellikleri (hekto-litre ağırlığı, bin dane ağırlığı, nişasta, protein oranı, dane rutubeti)] incelenmiştir. Genotip ortalamalarına göre başaklanma süresi 110-117 gün, bitki boyu 100-125 cm, hektolitre ağırlığı 66.3-72.0 kg/hl, bin dane ağırlığı 32.6-42.9 g, protein oranı % 13.9-19.1, nişasta oranı % 66.7-69.8, danede rutubet oranı % 8.2-8.5, tane verimi 422.8-785.0 kg/da arasında değişim gös-termiştir. Sonuç olarak; G1, G4, G8, G11,G16 ve G18 tane verimi ve bazı özellikler (HA, BTA ve Nişasta oranı) bakımından diğer genotiplere göre yüksek performans sergilemiştir. Ayrıca diğer 3 ve 4 nolu genotipler ise sadece protein oranı bakımın-dan yüksek performans sergilemiştir. Biplot analizi ile tüm özellikler incelendiğinde tane verimi, bin tane ağırlığı ile hektolit-re ağırlığı, bitki boyu ile başaklanma süresi, nişasta ile rutubet oranı aynı gruplarda yer alırken protein oranı ile yatma yalnız başına farklı gruplarda yer almıştır. Araştırma sonuçlarına göre incelenen özellikler bakımından uygun olan genotipler seçile-rek bir ileri kademeye aktarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yazlık arpa, verim, verim özellikleri, biplot analizi, Diyarbakır

Determination of Yield and Yield Components of Spring Barley Genotypes Using Biplot Analysis

Öz

This study was performed in rainfed conditions during 2011-2012 season in Diyarbakır as two rows in randomized block design using the spring type of barley developed in Spring Barley Breeding Project conducted by International Center for Agricultural Research in Dry Areas. Grain yield and yield parameters [heading time, plant height and some quality parameters (such as hectoliter weight, thousand grain weight, protein content, starch and seed humidity-were measured. Mean values of the genotypes changed between 110 - 117 day for heading time, 100 - 125 cm for plant height, 66.3- 72.0 kg/hl for test weight, 32.6 - 42.9 g for thousand grain weight (T. G. W., 13.9 – 19.1% for grain protein content, 66.7 – 69.8% for starch value, 8.2 – 8.5% for seed humidity and 422.8 – 785.0 kg/ha-1 for grain yield. The genotypes G1, G4, G8, G11,G16 and G18 showed higher performance compared to others in both grain yield and some yield components (hectoliter test weight, T.G.W. and starch content). The genotypes G3 and G4 showed high performance only in terms of some protein contents. When all parameters were evaluated using the Biplot analysis, grain yield, hectoliter weight, and thousand grain weight were involved in the same group, while heading time and plant height and seed humidity and starch were grouped in two different groups. However, lodging and protein content were involved individually in separate groupsGenotypes showing appropriate combination based on the stydied parameters were selected for yield trials

Anahtar Kelimeler

Spring barley, yield, yield components, biplot analysis, Diyarbakır

Kaynakça

• Abay, F. & Bjornstad, A. 2009. Identifying optimal testing environments of barley yield in the northern highlands of Ethiopia by biplot analysis, Journal of the Dray lands, 2(1): 40-47.
• Akar, T., Avcı, M., Düşünceli, F., Tosun, H.,Ozan, A. N., Albustan, S., Yalvac, K.,Sayım, İ., Özen, D. & Sipahi, H. 1999. Orta Anadolu’da Hububat Tarımının Sorunları ve Çözüm Yolları Semp., 8-11 Haziran 1999, Konya.
• Akkaya. A. & Akten. Ş. 1990. Erzurum yöresinde yetiştirilebilecek yazlık arpa çeşitlerinin belirlenmesi üzerine bir araştırma. Atatürk Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 17: 1-4. Çölkesen, M., Öktem, A., Engin, A.A. & Öktem, G. 2002. Bazı Arpa Çeşitlerinin (Hordeum vulgare L.) Kahramanmaraş ve Şanlıurfa Koşullarında Tarımsal ve Kalite Özelliklerinin Belirlenmesi, KSÜ Fen ve Mühendislik Dergisi, 5(2): 1-4.
• Deghghani, H., Ebadi, A. & Yousefi, A. 2006. Biplot analysis of genotype by environment interaction for barley yield in Iran. Agronomy Journal, 98:388-393.
• Farshadfar, E., Farshadfar, M. & Sutka, G. 1999.Genetic analysis of phenotypic stability parameters in wheat. Acta Agronomica Hungarica, 47(2): 109-116.
• Jalata, Z. 2011. GGE-biplot analysis of multi-environment yield trials of barley (Hordeium vulgare L.) genotypes in Southeastern Ethiopia highlands. International Journal of Breeding and Genetics, 5(11):59-75.
• Karahan, T. 2009. Güneydoğu Anadolu Ekolojik Koşullarında Bazı Arpa Çeşitlerinin Verim ve Verim Unsurlarının İncelenmesi, Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Tarla Bitkileri Anabilim Dalı, Van, Yüksek Lisans Tezi.
• Karimizadeh, R., Mohammed, M., Sabahgni, N., Mahmoodi, A E., Roustami, B., Seyyidi, F., & Akbari, F. 2013. GGE biplot analysis of yield stability in multi-environment trials of lentil genotypes under rain-fed condition. Notulae Scientia Biologicae, 5(2): 256-262.
• Kendal, E. 2012. ICARDA Orjinli Yazlık Arpa Genotiplerinin Bazı Özellikleri Yönünden Seleksiyonu, Tarım Bilimleri Araştırma Dergisi, 2012 - 5 (1): 107-111.
• Kendal, E. 2013. İleri Kademede Bazı Yazlık Arpa Genotiplerinin Farklı Çevre Şartlarında Verim Ve Kalite Parametrelerinin İncelenmesi. Fırat Üniversitesi Fen Bilimleri Dergisi, 25(1): 7-18.
• Kılıç, H., Akar, T., Kendal, E. & Sayım, İ. 2010. Evaluation of grain yield and quality of barley varieties under rain-fed conditions. African Journal of Biotechnology, 9(46): 7825-7830.
• Kılınç, M., Kırtok, Y. & Yağbasanlar, T. 1992. Çukurova Koşullarına Uygun Arpa Çeşitlerinin Geliştirilmesi Üzerine Araştırmalar. II. Arpa-Malt Semineri (25-27 Mayıs), Konya, 205-218.
• Nasr, H.G, Shands, H.L. & Foersberg, R.A. 1972.Variation in Kernel Plumpness, Lodging and Other haracteristics in Six-Rowed Barley Crosses. Crop Sci.12: 159-162.
• Öztürk. İ., Avcı. R., Kahraman T. 2007. Trakya Bölgesi’nde yetiştirilen bazı arpa (Hordeum vulgare L) çeşitlerinin verim ve verim unsurları ile bazı kalite özelliklerinin belirlenmesi. Trakya Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21 (1): 59-68.
• Poehlman, M.I. 1985. Adaptation and distribution, barley. American Society of Agronomy, 26: 2-6.
• Turgut, İ., Konak, C., Yılmaz, R.. & Arabacı, O. 1997. Büyük Menderes Havzası Koşullarına Uyumlu ve Yüksek Verimli Arpa Çeşitlerinin Belirlenmesi Üzerine Araştırmalar. Türkiye II. Tarla Bitkileri Kongresi (22-25 Eylül) Samsun, 80-83.
• Yan, W. & Kang, M S. 2003. GGE Biplot Analysis: A graphical tool for breeders, geneticists, and agronomists. CRC Press, Boca Raton, 213pp.
• Yan, W. & Tinker, N.A. 2006. Biplot analysis of multi-environment trial data; Principles and applications. Canadian Journal of Plant Science, 86: 623-645.
• Yan, W., Hunt, L A., Sheng, Q. & Szlavnins., Z. 2000. Cultivar evaluation and mega-environment investigation based on the GGE biplot. Crop Science, 40: 597-605.
• Yan, W., Kang, M.S., Ma, B. Woods, S. & Cornelius, P.L. 2007. GGE Biplot vs. AMMI analysis of genotype-by-environment data. Crop Science, 47: 643-655.
• Yau, S K. 1995. Regression and AMMI analyses of genotype x environment interactions: An empirical comparison. Agronomy Journal, 87(1): 121-126.