Hava Yolu Taşıımacılığı Sektörü Gelişim Evrelerinin Pest Analizi İle Değerlendirilmesi: 5 Dönem + Covid- 19 Pandemi Süreci Dönemi Kapsamında Bir İnceleme

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 422 - 461, 30.06.2021

Yasemin Şen , Teoman Erdağ

https://doi.org/10.31454/troyacademy.910324

Cited By: 6

Öz

Gelişim evreleri açısından altı dönemde inceleyebileceğimiz havayolu taşımacılığı sektörünün ilk iki dönemi olan biçimlenme ve büyüme dönemlerinde uçaklar, Dünya savaşlarının en önemli askeri stratejik aracı olarak kullanılmıştır. Olgunlaşma döneminde fiziki savaşlar yerini ekonomik savaşlara bırakmıştır. Deregülasyon dönemi, sektör için dönüm noktası olmuş, siyaset yapıcıların Neo-liberal anlayışı benimsemesi havayolları üzerindeki devlet elinin çekilmesini sağlamıştır. Deregülasyon sonrası dönemde bilgi teknolojilerinin havayolu taşımacılığı sektöründe kullanımının artması ve yüksek hizmet kalitesi bekleyen bilinçli yolcu profilinin ortaya çıkması, rekabet şiddetinin en yüksek seviyede yaşanmasına neden olmuştur. Covid- 19 Pandemi Süreci dönemi olarak adlandırılabilecek içinde bulunduğumuz yeni dönem, sektörünün bugüne değin karşılaştığı en önemli tehdit olarak varlığını sürdürmektedir. Çalışmada, havayolu taşımacılığı gelişim evrelerinin politik, ekonomik, sosyal ve teknolojik açılardan içinde bulunduğu durum PEST Analizi yapılarak değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Havacılık, Havayolu Taşımacılığı Sektörü, PEST Analizi, Havacılık Yönetimi, Havacılık ve Yönetim Tarihi

Teşekkür

Havacılık sektörü ile ilgili bilgi ve tecrübesi doğrultusunda çalışmamız ile ilgili görüşlerini bizimle paylaşan İstanbul Üniversitesi Yönetim ve Organizasyon ABD üyesi Sayın Dr. Uğur ERDOĞAN' a değerli katkıları için teşekkür ederiz.

Kaynakça

• A Concise Pest Analysis For Airlıne Industry, ‘‘PESTLE Analysis’’, https://pestleanalysis.com/pest-analysis-for-airline-industry/, 11.10.2019
• Açıkders, ‘‘İkinci Dünya Savaşı Sonrası Havacılık’’, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/71769/mod_resource/content/0/2.%20dünya%20savaşı%20sonrası%20Havacılık.pdf, 24.07.2020
• Açıkgöz, Ö. ve Özkan, B. (2009). ‘‘1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye Ekonomisine Etkileri’’. Mevzuat Dergisi, 136.
• Adıgüzel, O., Batur, H. Z. ve Ekşili, N. (2014). ‘‘Kuşakların Değişen Yüzü ve Y Kuşağı ile Ortaya Çıkan Yeni Çalışma Tarzı: Mobil Yakalılar’’. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(19), 165- 182.
• Aeronautical Chamber Of Commerce Of Amerıca, INC. (t.y.). The Aircraft YearBook for 1930. D. Van Nostrand Company, New York
• Akengin, H. ve Yaşar, A. (2018). ‘‘Suriye’nin Jeopolitik Konumu Bağlamında Suriye-Rusya İlişkileri’’. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 32, 25.
• Alemdar, E. ve Keleş, S. (2018). Çağdaş Türk ve Dünya Tarihi 12 Ders Kitabı, Devlet Kitapları.
• Amerıca By Air, https://airandspace.si.edu/exhibitions/america-by air/online/heyday/heyday02.cfm/, 29.11.2019
• Ankara Üniversitesi, ‘‘Temel Yönetim Yaklaşımları’’, https://acikders.ankara.edu.tr/pluginfile.php/54977/mod_resource/content/0/1_Temel%20Yönetim%20Yaklaşımları.pdf, 09.11.2019
• Arabacı, İ. B. (2010). ‘‘Stratejik Planlamada Çevre Analizi Tekniği Olarak PEST Analizi’’. e-Journal of New World Sciences Academy, 5(3), 40
• Arslantaş, H. A. (2008). Küreselleşme ve Ulus Devlet Etkileşimi: İkibinli Yıllarda Yeni Görünüm, İnönü Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi
• Asunakutlu, T. (2001). ‘‘Klasik ve Neo-Klasik Dönemde Örgütsel Güvenin Karşılaştırılması Üzerine Bir Deneme’’. Muğla Üniversitesi SBE Dergisi, 5, 1- 17
• Avram, B. (2017). ‘‘The Hybrid Airline Model. Generating Quality for Passengers’’. Expert Journal of Business and Management, 5(2), 149- 150
• Ayın Tarihi. (2020). ‘‘Yeni Normal’’. T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Dergisi, 4(1), 44
• Batur, B. S. (2008). Havayolcu ve Kargo Taşımacılığı; Dünyada ve Türkiye' de Uygulamalar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Ensititüsü, Yüksek Lisans Tezi, İzmir
• Bayraç, N. ve Armaoğlu, F., ‘‘1973 Petrol Krizi’ nin Uluslararası Politikaya Yönelik Analizi’’, https://ulusilisanaliz.files.wordpress.com/2013/01/1973-petrol-krizinin-uluslarararasi-politikaya-yc3b6nelik-analizi.pdf, 09.11.2019
• Britannica, ‘‘Aerospace industry, World War II’’, https://www.britannica.com/technology/aerospace-industry/World-War-II, 09.11.2019
• Brown, J. H. (2014). ‘‘Jimmy Carter, Alfred Kahn, and Airline Deregulation: Anatomy of a Policy Success’’. The Independent Review, 19(1), 92-93
• Capa, (2020), ‘‘Europe's first COVID-19 airline exits: LEVEL Europe/SunExpress Germany’’, https://centreforaviation.com/analysis/reports/europes-first-covid-19-airline-exits-level-europesunexpress-germany-528977, 25.07.2020
• Dawna L. ve Rhoades, D. L. (2003). Evolution of International Aviation: Phoenix Rising. Ashgate, Farnham
• De Bengy Puyvallée, A. ve Kittelsen, S. (2019). Disease Knows No Borders: Pandemics and the Politics of Global Health Security, Bjorkdahl, K. ve Carlsen, B. (Ed.), Pandemics, Publics and Politics. Palgrave Pivot, Singapore
• Dinçer, Ö. (2013), Stratejik Yönetim ve İşletme Politikası 9. Baskı, Alfa Yayım, İstanbul
• Duman, H., Özpeynirci, R., Yücenurşen, M. ve Apak, İ. (2014). ‘‘Girişimcilik Açısından Porter’ ın Jenerik (Rekabet) Stratejileri ve İşletme Performansına Etkisi’’. ICE 14 VI International Congress on Entrepreneurship, Bishkek/ Kyrgyzstan, s. 515-522
• Erdağ, T. (2019). Performans Değerlendirmenin Hizmet Sektöründe Yeri ve Önemi: Artan Transfer Nedeniyle Farklı Havayollarında Kabin Görevlilerine Yönelik Sürdürülebilir Performans Değerlendirme Sistem Modeli Önerisi. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli
• Erdoğan, U. (2014). Havayolu Taşımacılığında Regülasyon ve Deregülasyonların Rekabet Stratejilerine Etkileri: Türkiye Üzerine Bir Araştırma. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul
• European Parliament, (2020), ‘‘Economic Impact of Epidemics and Pandemics’’, https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/BRIE/2020/646195/EPRS_BRI(2020)646195_EN.pdf, 26.04.2020
• Goetza, A. R. ve Vowlesb, T. M. (2009). ‘‘The Good, The Bad, and The Ugly: Thirty Years of US Airline Deregulation’’. Journal of Transport Geography, 17(4), 251
• GÜZEL, B. (t.y.). ‘‘Sanayi Devrimi’nin Ortaya Çıkardığı Toplumsal Sorunların Edebiyattaki İzdüşümü: Émile Zola’ nın Germinal Örneği’’. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(33), 158
• HIGHAM, R. (1994). Air Power in World War I, 1914-1918, Stephens, A. (Ed.), The War in The Air 1914- 1994. Aerospace Centre, Australia
• IATA, (2020), ‘‘Economic Performance of the Airline Industry 2020 Mid- year report’’, https://www.iata.org/en/iata-repository/publications/economic-reports/airline-industry-economic-performance-june-2020-report/, 25.07.2020
• IATA. (2020a). Guidance for Cabin Operations During and Post Pandemic Edition 1- 22 April 2020
• ICAO, (2020), ‘‘Effects of Novel Coronavirus (COVID‐19) on Civil Aviation: Economic Impact Analysis 02 April 2020’’, https://www.icao.int/sustainability/Documents/COVID-19/ICAO%20Coronavirus%202020%2004%2002%20Econ%20Impact.pdf, 30.04.2020
• ICAO, (2020a), ‘‘Effects of Novel Coronavirus (COVID‐19) on Civil Aviation: Economic Impact Analysis 20 July 2020’’, https://www.icao.int/sustainability/Documents/COVID-19/ICAO_Coronavirus_Econ_Impact.pdf, 25.07.2020
• İnan, T. T. (2017). ‘‘Slot Kavramının Havalimanları ve Havayolları Açısından İncelenmesi’’. Kesit Akademi Dergisi, 3(12), 447
• Jiao, X. (2014). Deregulation of the Airline Industry. Ottawa Üniversitesi Ekonomi Bölümü, Yüksek Lisans Tezi, Ottawa.
• Johnson- Laird, P. (2005). ‘‘Flying Bicycles: How the Wright Brothers Invented the Airplane’’. Mind & Society, 4, 45
• Juan Merkt, A., (2017), ‘‘Aviation History: ‘Founder of the Jet Age’ Ever Hear of Sir Frank Whittle?’’, https://www.aopa.org/news-and-media/all-news/2017/october/pilot/aviation-history-whittle, 09.11.2019
• Kalaycı, İ. (2018). ‘‘Sona Erişinin 100. Yılında 1. Dünya Savaşı’nın Ekonomik Cephesine Dâir Bir İnceleme’’. Avrasya Etüdleri, 54(2), 179-210
• Kapiriri, L. ve ROSS, A. (2020). ‘‘The Politics of Disease Epidemics: A Comparative Analysis of the SARS, Zika, and Ebola Outbreaks’’. Glob Soc Welf, 7, 33- 45
• Kaya, N. (2013), Küçük ve Orta Büyüklükteki İşletmelerde (KOBİ) Stratejik Yönetim. Detay Yayıncılık, Ankara.
• Klophaus, R., Conrady, R. ve Fıchert, F. (2012). ‘‘Low Cost Carriers Going Hybrid’’. Journal of Air Transport Management, 23, 54
• KOBİTEK, https://kobitek.com/pest_analizi/, 29.09.2019
• Koçel, T. (2018). İşletme Yöneticiliği. Beta Basın Yayın Dağıtım A.Ş, İstanbul
• Lındsey, J. M. (1962). ‘‘The Legislative Development of Civil Aviation 1938- 1958’’. Journal of Air Law and Commerce, 28, 20
• Mauer, M. (1987). Aviation in the US. Army, 1919- 1939. Office of Air Force History United States Air Force, Washington
• Mccarthy, J. (2001). The Control of Strategic Airspace, 1939- 1945, Stephens, A. (Ed.), The War in The Air 1914- 1994, American Edition. Air University Press, Alabama.
• Mucuk, İ. (2009). Pazarlama İlkeleri. Türkmen Kitabevi, İstanbul
• Mudley, R. (1945). Aviation Facts and Figures 1945. The Maple Press Company, New York
• Mutlu, S. ve Ermeç Sertoğlu, A. (2018). ‘‘Düşük Maliyetli ve Tam Hizmet Sunan Havayolları Müşterilerinin Hizmet Kalitesi Beklentilerinin Karşılaştırılması’’. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(1), 530
• Ohno, T. (1996). Toyota Üretim Sistemi’ nin Doğuşu ve Evrimi, Feyyat, C. (Çev.), Scala Yayıncılık, İstanbul
• Overy, R. J. (2001). World War II: The Bombing of Germany, Stephens, A. (Ed.), The War in The Air 1914- 1994, American Edition. Air University Press, Alabama.
• Palacıoğlu, T. (2018). ABD “Dünya” ya Karşı!; Ticaret Savaşları, İstanbul Ticaret Odası (İTO) ve İstanbul Düşünce Akademisi (İDA), Yayın No: 2018 – 11, Ağustos 2018
• Perınçek, S. D., Duran, D. ve Kırtay, E. (2008). ‘‘Dünyada Kalite Kontrol ve Toplam Kalite Kontrol Uygulamaları (Bölüm I)’’. Tekstil ve Konfeksiyon, 18(3), 83- 88
• Porter, M. (2003). Rekabet Stratejisi Sektör ve Rakip Analizi Teknikleri 2. Basım, Ulubilgen, G. (Çev.), Sistem Yayıncılık, İstanbul
• Qıu, W., Rutherford, S., Mao, A. ve Chu, C. (2017). ‘‘The Pandemic and its Impacts’’. Health, Culture and Society, 9, 1-11
• Reamer, A., (2014), ‘‘The Impacts of Technological Invention on Economic Growth – A Review of the Literature The George Washington University’’, https://gwipp.gwu.edu/sites/g/files/zaxdzs2181/f/downloads/Reamer_The_Impacts_of_Invention_on_Economic_Growth_02-28-14.pdf /, 13.10.2019
• Rohwerder, B. (2020). Secondary Impacts of Major Disease Outbreaks in Low- And Middle-Income Countries. K4D Helpdesk Report 756. Brighton, UK: Institute of Development Studies
• Sabır, H. (2013). ‘‘Küreselleşen Dünyada Rekabet Politikası ve Gelişmekte Olan Ülkeler’’. Sosyal Bilimler Dergisi, (Bahar), 55- 67
• Sarıbaş, H. ve Tekiner, İ. (2015). ‘‘Türkiye Sivil Havacılık Sektöründe Yoğunlaşma’’. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 102(610), 22
• Schmitt, D. Ve Gollnick, V. (2016). Air Transport System. SpringerVerlag, Viyana
• SHGM, ‘‘SHT-MED (Havacılık Sağlık Talimatı)’’, http://web.shgm.gov.tr/documents/sivilhavacilik/files/mevzuat/sektorel/talimatlar/2017/SHT-MED.pdf , 26.04.2020
• Smith Jr., F. L. Ve Cox, B., ‘‘Airline Deregulation, The Library of Economics and Liberty’’, https:/www.econlib.org/library/Enc/AirlineDeregulation.html, 08.11.2019
• Stephens, A. (2001). The True Believers: Airpower between the Wars, Stephens, A. (Ed.), The War in The Air 1914- 1994, American Edition. Air University Press, Alabama
• Tarihiolaylar, https://www.tarihiolaylar.com/tarihi-olaylar/buyuk-buhran-83/, 13.10.2019
• Taşkesenlioğlu, Z. (2010). 2009 Hizmet Sektörü Raporu. İstanbul: Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği. Rapor No: 63
• TBMM Dışişleri Komisyonu (2018). ‘‘Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı İzmir Milletvekili Binali Yıldırım’ın Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti ve Brezilya Federatif Cumhuriyeti Hükümeti Arasında Hava Ulaştırma Anlaşmasının Onaylanmasının Uygun Bulunduğuna Dair Kanun Teklifi (2/1197) ve Dışişleri Komisyonu Raporu’’, Esas No: 2/ 1197, Karar No: 11, 16 Kasım 2018, s.6
• TMMOB, (2007), ‘‘Sanayi Kongresi 2007 Oda Raporu, Ülke Örnekleri ile Kalkınma ve Sanayileşme Modelleri’’, https://www.mmo.org.tr/sites/default/files/403675579f61145_ek_0.pdf, 09.10.2019
• Topaloğlu, G. (2018). ‘‘Avrupa Birliği’nden Ayrılma Hakkı ve Brexit Süreci’’. TAAD, 34, 341
• Uçan, O. ve Çebe, G. N. (2018). ‘‘2008 Krizi Öncesi ve Sonrası Türkiye’de Ekonomik Büyüme, İşsizlik ve Enflasyon İlişkisi’’. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(3), 9- 10
• Wensveen, J. G. (2007). Air Transportation A Management Perspective. Ashgate Publishing Limited, Hampshire
• WHO, (2020), ‘‘Comparative Analysis of National Pandemic Influenza Preparedness Plans’’, https://www.who.int/influenza/resources/documents/comparative_analysis_php_2011_en/en/, 26.04.2020
• Yalçın, O. (2016). ‘‘Havacılık, Hava Gücünün Doğuşu ve Birinci Dünya Savaşına Etkisi’’. Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 59, 182
• Yılmaz, S. ve Kalkan, D. K. (2017). ‘‘Enerji Güvenliği Kavramı: 1973 Petrol Krizi Işığında Bir Tartışma’’. Uluslararası Kriz ve Siyaset Araştırmaları Dergisi 1(3), 170
• Yüksel, H. (2014). ‘‘Sivil Havacılığın Gelişimi ve Küreselleşme Sürecine Katkıları: Türkiye Örneği’’. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 5(11), 8