Turist Rehberlerinin İş-Aile ve Aile-İş Çatışması, Kişilik Özellikleri ve Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişkileri Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 697 - 711, 30.06.2021

Mustafa Boz , Bekir Eşitti , Çiğdem Özkan

https://doi.org/10.31454/troyacademy.946318

Cited By: 3

Öz

Günümüzde çalışma koşulları iyileşmesine rağmen bazı sektörlerde sektörün yapısı gereği yoğun mesai gerektirmektedir. Turist rehberliği mesleği, yoğun çalışma gerektiren, mesai saatleri uzun bir meslek olarak bilinmektedir. Bu nedenle turist rehberlerinin iş-aile ve aile-iş dengesini sağlamaları konusunda daha fazla çaba sarf etmesi gerektiği düşünülebilir. Bireylerin yaşamında, kişilik özellikleri, kişinin tüm yaşamı boyunca sosyal ilişkilerini, seçeceği mesleği ve iş yaşamını etkileyen önemli bir faktördür. Turist rehberlerinin mesleğini severek ve isteyerek yapabilmesi için de bazı kişilik özelliklerine sahip olmaları gerektiğini ifade eden çalışmalar mevcuttur. Bu çalışmada amaç, turist rehberlerinin kişilik özellikleri, iş-aile ve aile-iş çatışma boyutları ile örgütsel bağlılık düzeyleri arasındaki ilişkiyi ortaya çıkarmaktır. Bunun için, kişilik özellikleri, iş-aile, aile-iş çatışması, örgütsel bağlılık düzeylerini belirlemeye yönelik bir anket formu hazırlanmıştır. Hazırlan anket formu Haziran-Eylül 2020 tarihleri arasında katılımcılara gönderilmiştir. Araştırmaya 246 kişi katılmıştır. Araştırmada örnekleme yöntemi olarak kolayda örnekleme metodu tercih edilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre; katılımcıların cinsiyet bakımında eşit dağılım gösterdiği, yarısının 36-55 yaş aralığında ve evli olduğu, yarısında fazlasının çocuğunun olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Katılımcıların çoğunluğunun 1-5 yıl aralığında mevcut işyerinde çalıştığı, çalışma saati bakımından katılımcıların çoğunun 9-12 saat aralığında çalıştığı bulgusuna ulaşılmıştır. Çalışmada, örgütsel bağlılık ile kişilik özellikleri arasında, kişilik özellikleri ile aile-iş ve iş aile çatışması arasında, örgütsel bağlılık ile aile-iş ve iş-aile çatışması arasında anlamlı ve pozitif yönlü ilişkiler bulunmuştur. Ayrıca sonuçlara göre; turist rehberlerinin örgütsel bağlılık düzeylerindeki artış iş-yaşam ve yaşam-iş çatışması, kişilik özellikleri tarafından açıklanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

iş-yaşam çatışması, yaşam-iş çatışması, örgütsel bağlılık, kişilik özellikleri, turist rehberliği

Kaynakça

• 1. Ahipaşaoğlu, H. Suavi (2001). Turizmde Rehberlik, Ankara: Detay Yayıncılık.
• 2. Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S. ve Yıldırım, E. (2012). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri SPSS Uygulamalı, Geliştirilmiş 7. Baskı, Sakarya. Sakarya Yayıncılık
• 3. Allen, Natalıe J.; John P. Meyer. (1996). “Affective, Continuance, and Normative Commitment to the Organization: An Examination of Construct Validity”. Journalof Vocational Behavior, 49, s. 252-276.
• 4. Allen, Natalie J. ve John P. Meyer. “Three-Component Conceptualization of Organizational Commitment”, Human Resourch Management Review, Vol: 1, No: 1, 1991, 61-89.
• 5. Balay, R. (2000). Yönetici ve Öğretmenlerde Örgütsel Bağlılık, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara.
• 6. Barrick, Murray. R.; Mount, M. K. (1991). “The Big Five Personality Dimensions and Job Performance: a Meta-Analysis”, Personnel Psychology, 44, s. 1-26.
• 7. Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı: İstatistik, araştırma deseni, SPSS uygulamaları ve yorum, Ankara: Pegem
• 8. Cooper, D. (2003). “Psychology, Risk & Safety: Understanding How Personality & Perception Can Influence Risk Taking”, Professional Safety, 48, s. 39-46.
• 9. Değirmencioğlu Ö. (2003). Anadolu’da Turizm Rehberliği Temel Bilgileri: Ders Notları, Ankara: Gazi Kitabevi.
• 10. Demirbulat, Ö. G. (2014) Profesyonel Turist Rehberliği Mesleğinin Aile Yaşantısı Üzerindeki Etkisini Belirlemeye Yönelik Bir İnceleme. Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2). s.21-40.
• 11. Durmuş, B. Yurtkoru, E.S. ve Çinko, M. (2011). Sosyal Bilimlerde SPSS'le Veri Analizi, 4.Baskı, İstanbul, Beta Basım Yayım.
• 12. Erdheim, J.; Wang M.; Zickar M. J. (2006). Linking the Big Five Personality Constructs to Organizational Commitment, Personality and IndividualDifferences, 41(5), s.959-970.
• 13. Erhart, K. H. (2006). “Job Characteristics Beliefs and Personality as Antecedents of Subjective Person-Job Fit”, Journal of Business and Psychology, 21(2), s.193-226.
• 14. Gencöz, Tülin; Öncül Öznur. “Examination of Personality Characteristics in a Turkish Sample: Development of Basic Personality Traits Inventory”, The Journal of General Psychology, Vol: 139, No:3, 2012, s.194–216.
• 15. John, Oliver P.; Srivastava Sanjay. (1999). The Big-Five Trait Taxonomy: History, Measurement, and Theoretical Perspectives. Handbook of Personality: Theory and Research (2nd ed.). New York: Guilford.
• 16. Kalaycı, Ş. (2010). SPSS uygulamali çok değişkenli istatistik teknikleri, 5. Baskı, Ankara: Asil Yayin Dagitim.
• 17. Köroğlu Ö. (2014). Meslek Seçimi ile Kişilik Özellikleri Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi: Turizm Rehberliği Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 19 (2), s. 137-157.
• 18. Lee, Hui-Fang. (2007). The Relationships Among Personality Traits, Self-Efficacy, and Organizational Commitment in Fitness Center Staff, A Dissertation Submitted to the Faculty of the College of Education Spalding University,( in Partial Fulfillment of the Requirements for the Degree of Doctor of Education).
• 19. Mahdiuona, R.; Ghahramanib M.; Sharif Ali R. (2010). “Explanation of Organizational Citizenship Behavior with Personality”, Procedia Social and Behavioral Sciences, s.178–184.
• 20. Mathieu, J. E.; Zajac, D. (1990). “A Review and Meta-Analysis of The Antecedents, Correlates, and Consequences of Organizational Commitment, Psychological Bulletin, Vol:108.s. 171–194.
• 21. McCrae, R. R.; Costa P. T. (1997). Personality Trait Structure as Universal. American Psychologist, 52, s.509-516.
• 22. Mowday, R.; Porter, L.; Steers, R. (1982). Employee Organizations: The Psychology of Commitment, Absenteeism, and Turnover. New York, Academic Press.
• 23. Netemeyer, R.G., J.S. Boles ve R. Mcmurrıan (1996), “Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales”, Journal of Applied Psychology, 80, s. 400-409.
• 24. Olalı, H. (1973). Otel İşletmeciliği ve Yönetimi, Ege Üniversitesi Matbaası, İzmir.
• 25. Olivares, O. J. (2003). “Selecting for Safety”, Occupational Health & Safety, http://www.ohsonline.com. 7(9), s. 46-48.
• 26. Özkan, Ç. (2019). İş-Aile ve Aile-İş Çatışması: Üniversite Çalışanları Üzerine Bir Araştırma, Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(1),s. 574-596.
• 27. Özkan, Ç. (2017). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Bağlılığa Etkisinde Kişilik Özelliklerinin Rolü: Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ABD Doktora Tezi.
• 28. Özkan Ç. ve Boz M. (2018). Algılanan Örgütsel Desteğin Örgütsel Bağlılığa Etksinde Kişilik Özelliklerinin Rolü: Otel İşletmeleri Üzerine Bir Çalışma. UİİİD-IJEAS, 2018 (17. UİK Özel Sayısı):245-264 ISSN 1307-9832.
• 29. Özoğul, G. (2017). Profesyonel Turist Rehberlerinin Kişilik Özellikleri ile Mesleki Bağlılık Arasındaki İlişki Üzerine Psikolojik Sermayenin Aracılık Etkisi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Turizm İşletmeciliği ABD.
• 30. Özdevecioğlu M. ve Aktaş A. (2007). Kariyer Bağlılığı, Mesleki Bağlılık ve Örgütsel Bağlılığın Yaşam Tatmini Üzerindeki Etkisi: İş-aile Çatışmasının Rolü. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 28. s.1-20.
• 31. Panaccio, A.; Vandenberghe C. (2012). “Five-Factor Model of Personality and Organizational Commitment: The Mediating Role of Positive and Negative Affective States”, Journal of Vocational Behavior, 80, s.647–658.
• 32. Perçin, N. Şahin; Özkul E. (2009). “Turizm İşletmelerinde Örgütsel Bağlılık Bölümü”. Sabuncuoğlu Zeyyad. (Ed.). Turizm İşletmelerinde Örgütsel Davranış, MKM Yayınları, Bursa.
• 33. Recepoğlu, E.; Kılınç A. Ç.; Şahin F.; Er, E. (2013). “Öğretim Elemanlarının Kişilik Özellikleri ile Örgütsel Bağlılık Düzeyleri Arasındaki İlişki”, International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic.8(6), s. 603-617.
• 34. Sears, G. J.; Rowe P. M. (2003). “A Personality-Based Similar-to-me Effect in the Employment İnterview: Conscientiousness, Affect-Versus Competence-Mediated Interpretations, and the Role of Job Relevance”. CanadianJournal of Behavioural Science, 35(1), s. 13-24.
• 35. Tanrıverdi, H. (2012). “Kişilik Özelliklerinin İş Değerlerine ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkisi: Hastane Çalışanları Üzerinde Bir Araştırma”, Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 16 (2), s.189-210.
• 36. TUREB (Turist Rehberleri Birliği). (2006). Turist Rehberleri Kataloğu, 2. Baskı, TUREB Yayını, İstanbul.
• 37. Voydanoff, P. (2008). A Conceptual Model Of The Work-Family Interface: 37-55. In Lero, D., Korabik, D.S., Karen, K. (Eds), Handbook of Work-Family Integration: Research, Theory, and Best Practices, Whitehead, e-book, Academics.
• 38. internet kaynağı: http://www.wftga.org. Erişim tarihi: 20.09.2020.