Fallus Kavramı? Yusufun Kayası Mağarası'ndan Bir Örnek

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 306 - 324, 31.10.2023

Cevdet Merih Erek

https://doi.org/10.31454/troyacademy.1345548

Öz

Semboller insan yaşamında pek çok alanda soyut sosyalleşmenin düzenleyicisi veya etkileyicisi görevi görmüş nesnelerdir. Bu nesnelerin kökeni önce Paleolitik Çağda zoomorfik bir düşüncenin ya da yaklaşımın sonucuna dayanmakta, aşağı yukarı MÖ 12000’lerden itibaren antropomorfik karakter kazanmaktadır. Bu nesneler arasında el, boynuz, geometrik desenler, noktalar vb. görseller bulunmaktadır. Ancak insan vücuduna ait başka nesneler de vardır. Bu nesnelerden biri vulva, diğeri ise fallustur. Doğumun ve yeni bir canlının yaratıcısı olan varlığın olağanüstü becerileri karşısında onun kutsallaştırıldığını düşünmek, belki de en kestirme açıklama biçimi olarak kabul edilebilir. Bu sebeple kadın üreme organlarının öne çıkması veya kadının Üst Paleolitikten itibaren yoğunlukla öne çıkan görüntülerinin sebep-sonuç ilişkisini açıklamakta zorlanmayız. Buna karşılık falluslar için de benzer bir yöntem kullanılmıştır: bereket ve güç. Ancak bu üreme organının sembolleşmesini gerektirecek bir açıklamayı yapmak ve içini dolduracak ya da kavramlaştıracak açıklamayı ortaya koymak biraz daha güçtür. Bu çalışmada fallus bir kavram olarak ne ifade etmelidir tartışmasının ardından Yusufun Kayası Mağarası gibi Neolitikleşme öncesinde ya da Neolitikleşmenin hemen önündeki bir zaman dilimine ait fallus örneği üzerinde açıklama yapmak hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sembol, Fallus, Epipaleolitik, Neolitikleşme, Yusufun Kayası Mağarası

Destekleyen Kurum

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü, Kahramanmaraş Müze Müdürlüğü, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Birimie

Teşekkür

Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü'ne, Kahramanmaraş Müze Müdürlüğü'ne, Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi BAP birimine, değerli meslektaşım Prof.Dr.Onur ÖZBEK'e değerli katkılarından ve desteklerinden dolayı teşekkür etmeyi bir borç biliyorum.

Kaynakça

• Altaş, Ş. (2021). Sanatta Fallus İmgesinin Dönüşümü. Ankara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 3(1), 1-11.
• Angulo, J., & Garcia-Diez, M. (2009). Male Genital Representation in Paleolithic Art:Erection and Circumcision Before History. Journal of Urology(74-1), 10-14. doi:10.1016/j.urology.2009.01.010
• Belfer-Cohen, A. (1991). Art Items From Layer B, Hayonim Cave: A case Study of Art in A Natufian Context. In O. Bar-Yosef, & F. R. Valla, The Natufian Culture in the Levant (pp. 569-588). International Monographs in Prehistory.
• Berger, P. L. (2011). The Sacred Canopy Elements of a Sociological Theory of Relgion. New York: Open Road Integrated Media.
• Byrd, B. F., & Monahan, C. M. (1995). Death, Mortuary, and Natufian Social Structure. Journal of Anthropological Archaeology(14), 251-287.
• Cauvin, J. (2000). The Birth of the Gods and the Origins of Agriculture. Cambridge: Cambridge University Press.
• Erek, C. M. (2017). Direkli Mağarası Epi-paleolitik Dönem Yaşamsal Alan Düzenlemeleri Üzerine Bir Değerlendirme. Seleucia(7), 299-317. doi:10.1101/2022.04.08.487619
• Erek, C. M. (2023). Orta Toros Sıra Dağları ve Pazarcık Ovası Sınırında Bir Son Aşama Natufian Teknokompleksi: Kahrmanmaraş'taki Ysufun Kayası Mağarası'nın İlk Sonuçları. Colloqium Anatolicum(22 Baskıda).
• Erek, C. M., Yaman, I. A., & Doğan, U. (2022). Yusufun Kayası Mağarası 2021 Yılı Kazı Çalışmaları. ANMED(20), 31-33.
• Gideon, S. (1962). The Ethernal Present: The Beginnings of Art. New York : Bollingen Foundation.
• Goring-Morris, N., & Kuijt, I. (2002). Foraging, Farming and Social Copllexity in the Pre-Pottery Neolithic of the Southern Levant: A Review and Synthesis. Journal of World Prehistory, 16(4), 362-440.
• Hodder, I. (1986). Reading the Past. Cambridge: Cambridge University Press.
• Hodder, I. (1992). Theory and Practice in Archaeology. London: Routledge.
• Meskell, L., & Hodder, I. (2011). A "Curious and Sometimes a Trifle Macabre Artistry": Some Aspects of Symbolism in Neolithic Turkey. Current Anthropology, 52(2), 235-263.
• Nadel, D. (1994). Levantine Upper Paleolithic - Early Epipaleolithic Burial Customs: Ohalo II as a Case Study. Paléorient, 20(1), 113-121.
• Schmandt-Besserat, D. (1998). A Stone Metaphor of Creation. The American Schools of Oriental Research, 61(2), 109-117.
• Verhoeven, M. (2004). Beyond Boundaries:Nature, Culture and a Holistic Approach to Domestication in the Levant. Journal of World Prehistory, 18(3), 179-282.
• Wright, G. (1978). Social Differentiation in The Early Natufian. In B. M. Redman C. L. (Ed.), Social Archaeology: Beyond Subsistence and Dating (pp. 201-233). New York: Academic Press.
• Zena, A. G. (2023). Social and Ritual Preactices Behind the Construction of Stele Monuments in Gedeo Zone, South Ethiopia. Journal of Archaeological Science: Reports(47), 1-14. doi:https://doi.org/10.1016/j.jasrep.2022.103767
• Zhuo, Y. (2015). Alongside the Animals: Bataille's "Lascaux Project". Yale French Studies(127), 19-33.