ARCHAIC ACROTERIONS OF THE TROAD

Yıl 2024, Sayı: 2, 78 - 94, 30.09.2024

Büşra Ay

Öz

This article includes the acroteria finds identified in the Archaic period settlements of the Troad Re-gion by previous researchers and the author. Within the scope of the master's thesis from which the article is derived, the pieces identified as acroteria have been separated as a result of the survey con-ducted by the author in the region in 2019 and the examination of the architectural terracotta finds in the Troy Museum storages and literature reviews. Although few in number and not entirety recovered, they allow us to make inferences about their stylistic features and their positioning on the roof.

In light of the available data, the acroteria finds have been stylistically examined, and the influence of Anatolia, the Greek mainland, and island cultures on the region has been investigated. Although we do not yet have sufficient information about the manufacturing centers, it is possible for us to state our opinion about the cultures that influenced them. When the acroteria findings identified so far as a result of the surveys and museum studies conducted in the cities in the region are examined, it can be said that volute acroteria is commonly used in the center of the roofs. The origin of this usage is known to be Eastern Greek. Additionally, among the central acroteria types recovered from Kebre-ne, volute acroteria with East Greek influence, acroteria with gorgon depiction with Attica influence, and disc acroteria with Lakonia (Sparta) type were founded, indicates that the city was influenced by different cultures. However, in order to better understand the usage and diversity of acroteria in the Archaic Period cities in the region, further studies on this subject are required.

Anahtar Kelimeler

Troad, Archaic, Temple, Roof Decoration, Acroteria

TROAS BÖLGESİ ARKAİK AKROTERLERİ

Öz

Bu makale konu olarak Troas Bölgesi’nde Arkaik Dönem yerleşimlerinde daha önceki araştırmacılar ve yazar tarafından yapılan çalışmalarda tespit edilen akroter buluntularını içermektedir. Makalenin türetildiği yüksek lisans tezi kapsamında, yazar tarafından 2019 yılında bölgede gerçekleştirilen yüzey araştırması ve Troya Müzesi depolarında yer alan mimari terrakotta buluntularının incelenmesi ve literatür taramaları neticesinde akroter olarak tespit edilen parçalar ayrıştırılmıştır. Sayıca az olmalarına ve tüm olarak ele geçmemelerine rağmen, çatılarda konumlandırıldıkları yeri ve üslup özellikleri üzerinden çıkarım yapmamıza olanak sağlamaktadırlar.

Eldeki veriler ışığında, akroter buluntuları stilistik açıdan incelenmiş olup, Anadolu, Kıta Yunanistan ve Ada kültürlerinin bölgeye etkisi araştırılmıştır. Üretim merkezleri hakkında henüz yeterli bilgimiz olmasa da etkilendikleri kültürler hakkında fikir yürütmemiz mümkündür. Bölgedeki kentlerde gerçekleştirilen yüzey araştırması ve müze çalışmaları sonucunda şu ana kadar tespit edilmiş akroter buluntuları incelendiğinde çatıların merkezinde yaygın olarak volüt akroter kullanıldığı söylenebilir. Bu kullanımın kökeni Doğu Yunan olarak bilinmektedir. Buna ek olarak, Kebrene’de ele geçen merkez akroter türleri arasında Doğu Yunan etkili volüt akroter, Attika etkili gorgo betimli akroter ve Lakonia (Sparta) tipi disk akroter tespit edilmiş olması kenti farklı kültürlerin etkilediğini göstermektedir. Ancak, bölgede yer alan Arkaik Dönem kentlerindeki akroter kullanımının ve çeşitliliğinin daha iyi anlaşılabilmesi için bu konudaki çalışmaların artmasına ihtiyaç duyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Troas, Arkaik, Tapınak, Çatı Dekorasyonu, Akroter

Kaynakça

• Âkerström, A. (1966). Die Architektonischen Terrakotten Kleinasiens. Acta Instituti Atheniensis Regni Sueciae 4, XI, C.W.K. Gleerup: Lund.
• Akkurnaz, S. (2013). Hacıbayramlar Arkaik Dönem Mimari Terrakottaları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Aydın.
• Ay, B. (2021). Troas Bölgesi Arkaik ve Klasik Dönem Mimari Terrakottaları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Arkeoloji Anabilim Dalı, Çanakkale.
• Boysal, Y. (2012). “Kebrene”, içinde: O. Bingöl, A. Öztan ve H. Taşkıran (Eds.), Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi 75. Yıl Armağanı. Arkeoloji Bölümü Tarihçesi ve Kazıları (1936-2011). Anadolu/Anatolia Anı Armağan Serisi Ek 111.2. (ss. 381-382), Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Yayınları: Ankara.
• Burkert, W. (1988). The meaning and function of the temple in Classical Greece. M. N. Fox (Ed.). Temple in Society. (pp.27-47), Eisenbrauns: Winona Lake.
• Clarke, E. D. (1817). Travels in Various Countries of Europe, Asia and Africa: Greece, Egypt and the Holy Land. Volume 4. Part 2., T. Cadell and W. Davies: London.
• Clarke, J. T. (1898). Report on the Investigation at Assos, 1882, 1883 Part I. Mac Millan Company: New York.
• Clarke, J. T., Bacon, F. H. and Koldewey, R. (1902-1921). Investigations at Assos: Expedition of the Archaeological Institute of America, Investigations at Assos,
• Drawings and Photographs of the Buildings and Objects Discovered during the Excavations of 1881, 1882, 1883 (Part I-V). Quaritch: London.
• Cook, J. M. (1973). The Troad: An Archaeological and Topographical Study. Oxford University Press: Oxford.
• Cooper, N. K. (1990). Archaic Architectural Terracottas From Halieis and Bassai. Hesperia 59 (1). 65-93.
• Danner, P. (1989). Griechische Akrotere der Archaischen und Klassischen Zeit. Giorgio Bretschneider: Rome.
• Danner, P. (1997). Westgriechische Akrotere. Verlag: Philipp von Zabern: Mainz am Rhein.
• Goldberg, M. Y. (1982). Archaic Greek Akroteria. Hesperia 86, 193-217.
• Kjellberg, L. (1940). Larisa am Hermos: Die Ergebnisse der Ausgrabungen, 1902­1934. Vol. 2, Die architektonischen Terrakotten. Boehlau, J., Dalman, K. O., Schefold, K., Kjellberg, E. and Âkerström, Â. (Eds.), Vitterhets Historie och Antikvitets Akademien: Stockholm.
• Koldewey, R. (1891). Neandria. Programm zum Winckelmannsfeste der Archâologischen Gesellschaft zu Berlin. 51, Reimer: Berlin.
• Ksenophon (1999). Yunan Tarihi (Hellenika). Suat Sinanoğlu (Çev.). Türk Tarih Kurumu: Ankara.
• Langlotz, E. (1975). Studien zur nordostgriechischen Kunst. Verlag: Philipp von Zabern: Mainz am Rhein.
• Marconi, C. (2007). Temple Decoration and Cultural Identity in the Archaic Greek World: The Metopes of Selinus. Cambridge University Press: New York.
• Moustaka, A. (2011). Considerazioni sugli acroteri in forma di cavallo. P. Lulof and C. Rescigno (Eds.). Deliciae Fictiles. IV: Architectural Terracottas in Ancient Italy. Images of Gods, Monsters and Heroes; Proceedings of the International Conference Held in Rome (Museo Nazionale Etrusco di Villa Giulia, Royal Netherlands Institute) and Syracuse (Museo Archeologico Regionale “Paolo Orsi”), (pp. 69-73), October 21-25, 2009, Oxbow Books: Oxford.
• Öncü, Ö. E. (2013). Aiolis Bölgesi Arkaik Dönem Mimarisinde Pişmiş Toprak Çatı Elemanları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Arkeoloji Anabilim Dalı, Klasik Arkeoloji Bilim Dalı, İstanbul.
• Özgünel, C. (2001). Smintheion. Troas'ta Bir Kutsal Alan. Kültür Bakanlığı Yayınları: Ankara.
• Öztaner, S. H. (2013). Smintheion Arkaik? - Klasik Dönem Terracotta Mimari Parçaları. Neşe Özgünel (Ed.), Apollon Sminheus’un İzinde, Smintheion, (ss. 125-128), Ege Yayınları: İstanbul.
• Petit, T. (2013). The Sphinx On The Roof: The Meaning of the Greek Temple Acroteria. The Annual of the British School at Athens, Vol. 108, 201-234.
• Plutarch. (1919). Lives. Volume VII: Demosthenes and Cicero. Alexander and Caesar (Translate. Bernadotte Perrin. Loeb Classical Library 99. Harvard University Press: Cambridge.
• Ramage, A. (1978). Lydian Houses and Architectural Terracottas. Archaeological Exploration of Sardis, Monograph. 5. Harvard University Press: Cambridge.
• Schliemann, H. (1881). Reise in der Troas im Mai 1881. Nabu Press: Leipzig.
• Vitruvius (2005). Mimarlık Üzerine On Kitap. Suna Güven (Çev.), Şevki Vanlı Mimarlık Vakfı Yayınları: İstanbul.
• Winter, N. A. (1993). Greek Architectural Terracottas. From the Prehistoric to the end o f the Archaic Period. Clarendon Press: Oxford.
• Winter, N. A. (2009). Solving the riddle of the sphinx on the roof. J. Swaddling, and P. Perkins (Eds.). Etruscan by Definition: The Cultural and Personal Identity of the Etruscans. Papers in Honour of Sybille Haynes. (pp. 69-72). British Museum Press Occasional Paper 173, British Museum Press: London.