Zihin Yetersizliği Olan Öğrencilere Ulaşım Türlerine Göre Taşıtlar Konusunun Öğretiminde Kavram Haritalarının Etkililiği

Yıl 2022, Cilt: 4 Sayı: 2, 16 - 34, 30.12.2022

Beste Oktav , Ahmet Yıkmış

https://doi.org/10.37233/TRSPED.2022.0131

Cited By: 1

Öz

Bu araştırmada, zihin yetersizliği olan öğrencilere ulaşım türlerine göre taşıtların öğretiminde kullanılan kavram haritalarının etkililiği incelenmiştir. Araştırmada tek-denekli araştırma yöntemlerinden yoklama evreli denekler arası çoklu yoklama modeli kullanılmıştır. Araştırmanın deneklerini zihin yetersizliğine sahip olan 7 ile 10 yaşları arasında üç öğrenci oluşturmuştur. Bu araştırmanın bağımlı değişkeni, öğrencilerin taşıtlar konusunu ulaşım türlerine göre göstererek ayırt etmeleridir. Bağımsız değişken ise, doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan kavram haritası tekniğidir. Araştırma verileri, grafiksel/görsel analiz yoluyla analiz edilmiş olup, araştırma bulguları, zihin yetersizliğine sahip çocuklara, taşıtların öğretiminde doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan kavram haritaları tekniğinin kullanımının etkili olduğunu, öğretim sona erdikten yedi, 14 ve 21 bir gün sonra da kalıcılığını koruyabildiğini göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Zihin yetersizliği, kavram haritası, doğrudan öğretim yöntemi, taşıtlar

The Effectiveness of Concept Maps in Teaching Vehicles According to Types of Transportation to Students with Intellectual Disabilities

Öz

The effectiveness of concept maps presented within the context of direct instruction in teaching vehicles to three children with intellectual disabilities was examined. A multiple baseline across participants design was used. The participants of the study consisted of three students with intellectual disability between the ages of 7 and 10. While the dependent variable in this study was the learning performance of the target students about vehicles, the independent variable was the concept map technique presented through direct instruction. Data were analyzed using graphical/visual analysis. The findings showed that the use of concept maps, presented through direct instruction, was effective in teaching vehicles to children with intellectual disabilities, and that children were able maintain their performance 7, 14 and 21 days after the end of the instruction. Moreover, it was found that teachers' opinions about concept maps were positive. As a result, the concept maps technique presented through direct instruction is effective in teaching vehicles to children with intellectual disabilities.

Anahtar Kelimeler

Intellectual disability, vehicles, direct teaching method, concept maps

Kaynakça

• Batu, S. (2007). İşlevsel akademik beceriler. G. Kırcaali-İftar (ed.), Davranış ve öğrenme sorunu olan çocukların eğitimi. Anadolu Üniversitesi.
• Bozkurt, Ü. (2005). Hikâye haritası yönteminin okuduğunu anlama düzeyine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Brinkmann, A. (2007). Grafiksel bilgi gösterimi – matematik eğitiminde etkili araçlar olarak zihin ve kavram haritaları (Çev: S. Ö. Bütüner). İlköğretim Online: 6(1), 1-11.
• Cavkaytar, A. (2000). Zihin engellilerin eğitim amaçları. Anadolu Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 115-121.
• Choi, S. Y., (2004). A concept map based adaptive tutoring system supporting learning diagnosis for students with learning disability. Journal of Research in Science Teaching, 194-201.
• Çelik, S. (2006). Zihin yetersizliği gösteren çocuklara kavram öğretiminde doğrudan öğretim ile eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Dağseven, D. (2001). Zihinsel engelli öğrencilere, temel toplama ve saat okuma becerilerinin kazandırılması, sürekliliği ve genellenebilirliğinde, doğrudan ve basamaklandırılmış öğretim yaklaşımlarına göre hazırlanan öğretim materyallerinin farklılaşan etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Dağseven Emecen, D. (2008). Zihin yetersizliğinden etkilenmiş öğrencilere sosyal becerilerin kazandırılmasında doğrudan öğretim ve bilişsel süreç yaklaşımları ile yapılan öğretimin etkililiklerinin ve verimliliklerinin karşılaştırılması. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Eliçin, Ö., Dağseven Emecen, D. ve Yıkmış A. (2013). Zihin engelli çocuklara doğrudan öğretim yöntemiyle temel toplama işlemlerinin öğretiminde nokta belirleme tekniği kullanılarak yapılan öğretimin etkililiği. Maltepe Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 37, 118-136.
• Gardill, M. & Jitendra, A. K. (1999). Advenced story map instruction: Effects on the reading comprehension of students with learning disabilities. The Journal of Special Education, 33, 2-17.
• Gilbert, S. (2011). Models-based science teaching: understanding and using mental models. Retrieved from https://ebookcentral.proquest.com
• Grunke, M., Wilbert, J. & Stegemann, K. C. (2013). Analyzing the effects of story mapping on the reading comprehension of children with low intellectual abilities. Learning Disabilities: A Contemporary Journal, 11(2), 51-64.
• Gürsel, O. (1993). Zihinsel engelli çocukların doğal sayıları, gerçek nesneleri kullanarak eşleme, resimleri işaret ederek gösterme, rakamlar gösterildiğinde söyleme becerilerinin gerçekleştirilmesinde bireyselleştirilmiş öğretim materyalinin basamaklandırılmış yöntemle sunulmasının etkililiği. Doktora Tezi, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Gürsel, O. ve Yıkmış, A. (2001). Engelli çocuklara matematik becerilerinin kazandırılmasında öğretmen ve öğrenci etkileşiminin basamaklandırılması. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(3), 164-175.
• Güzel, R. (1998). Alt özel sınıflardaki öğrencilerin sesli okudukları öyküyü anlama becerisini kazanmalarında doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan bireyselleştirilmiş okuduğunu anlama materyalinin etkililiği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Güzel Özmen, R. ve Aykut, Ç. (2010). İlköğretimde kaynaştırma uygulamaları. İ. H. Diken (Ed.), Hayat Bilgisi Öğretimi. Pegem Akademi.
• Güzel Özmen R. (2011). İlköğretimde kaynaştırma fen bilgisi öğretimi. Pegem Akademi.
• Horner, R. H., Carr, E. G., Halle, J., McGee, G. Odom, S. & Wolery, M. (2005). The use of single subject research to identify evidence-based practise in special education. Exeptional Children, 2(71), 165-180.
• Işıkdoğan, N. (2009). Hikâye haritası tekniğinin zihin engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini kazanmalarındaki etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Işıkdoğan, N. ve Kargın, T. (2010). Hikâye haritası tekniğinin zihin engelli öğrencilerin okuduğunu anlama becerilerini kazanımlarındaki etkililiği. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 10(3), 1489-1531.
• Kaptan, F. (1998). Fen öğretiminde kavram haritası yönteminin kullanılması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14, 95-99.
• Karabulut, H.A. (2020). Zihin yetersizliği olan öğrencilere fen konularının kazandırılmasında doğrudan öğretim yönteminin tabletli ve tabletsiz sunumunun karşılaştırılması. Doktora Tezi. Bolu: Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Keşci, Z. (2019). Zihin yetersizliği olan bireylere kesirlerin öğretiminde doğrudan öğretim yönteminin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Kırıkkaya, E. B. ve Güllü, D. (2008). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin ısı, buharlaşma ve kaynama konularındaki kavram yanılgıları. İlköğretim Online, 7(1), 15-27.
• Koçak, F. (2011). Otistik çocuklara hayat bilgisi dersi ailemiz teması içinde geçen kavramların öğretiminde semantik (anlamsal) kavram haritalarının kullanımının etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Neuman, S. B. & McCormick, S. (1995). Single-subject experimental research: Applications for literacy. International Reading Association.
• Okebukola, A. P., (1990). Attaining meaningful learning of concepts in genetics and ecology: An examination of the potency of the concept-mapping technique. A Worldwide Organization for Improving Science Teaching and Learning Through Research, 413-505.
• Oliva, M. B. & Antonietta, B., (2012). Concept maps and learning disorders, concept maps. Theory, Methodology, Technology Proc. of the Fifth Int. Conference on Concept Mapping Valletta, Malta.
• Öğülmüş, S. (2009). İlköğretim hayat bilgisi öğretimi ve öğretmen el kitabı. Pegem A Yayıncılık.
• Özdemir, Ö., Ülker, M., Uyguç, M., Huyugüzel, P., Çavaş, B. ve Kesercioğlu, T. (2002). Fen eğitiminde inşacı yaklaşım ve kavram haritalarının kullanımının öğrenci başarılarına olan etkileri. V. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresinde sunulan bildiri, ODTÜ, Ankara.
• Özyürek, M. (2009). Bireyselleştirilmiş eğitim programı. Kök Yayınları.
• Sanches, J. & Flores, H. (2010). Concept mapping for virtual rehabilitation and training of the blind. IEEE Transactıons On Neural Systems and Rehabılıtatıon Engıneerıng, 210-219.
• Schug M.C., Tarver S.G. & Western R.D. (2001). Direct instruction and the teaching of early reading. Policy Reseacrh İnstitute, 14(2), 5-21.
• Senemoğlu, N. (2007). Kuramdan uygulamaya. Gönül Yayıncılık.
• Serin, F. (2005). İlköğretim hayat bilgisi 1 öğretmen kılavuz kitabı. Okyay Yayıncılık.
• Şahin, F. (2002). Kavram haritalarının değerlendirme aracı olarak kullanılması ile ilgili bir araştırma. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(11), 18-33, https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/114844
• Tekin-İftar, E. (2012). Eğitim ve davranış bilimlerinde tek-denekli araştırmalar. Türk Psikologlar Derneği Yayınları.
• Tekin-İftar, E. ve Kırcaali-İftar, G. (2013). Özel eğitimde yanlışsız öğretim yöntemleri (2. Baskı) Vize Yayıncılık.
• Vayiç, Ş. (2008). Zihinsel yetersizlikten etkilenmiş öğrencilere hayat bilgisi öğretiminde doğrudan öğretim yöntemi ve şematik düzenleyiciyle öğretimin karşılaştırılması. Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Vuran, S. (2002). Zeka geriliği. S. Eripek (ed.), Özel Eğitim. Anadolu Üniversitesi.
• Vuran S. ve Çelik S. (2013). Örneklerle kavram öğretimi. Vize Yayıncılık.
• Willerman, M. & A. R., (1991). The concept map as an advance organizer. Journal of Research in Science Teaching, 705-711.
• Yıkmış, A. ve Varol, M. (2019). Zihin yetersizliği olan çocuklara hayvanların temel özelliklerinin kazandırılmasında doğrudan öğretim yöntemiyle sunulan kavram haritasının etkililiği. Bingöl Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(17), 71-90. Doi: 10.29029/busbed.523309
• Yılmaz Yenioğlu, B. (2019). Zihin yetersizliği olan çocukların sayı hissini geliştirmede doğrudan öğretim yöntemine dayalı etkinlik paketinin etkililiği. Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.