Fransız Gazetelerinde “İslam”ın Temsili ve İslamofobinin İnşası: Le Figaro, Le Monde ve L’Opinion Örneği

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 15, 532 - 573, 31.05.2022

Zeynep Dondurucu

https://doi.org/10.37679/trta.1101043

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada çevrim içi nefret söyleminin en çok görüldüğü alanlardan biri olan İslamofobik nefret söylemi Fransa örneğinde incelenmiştir. 2015 yılında gerçekleşen Charlie Hedbo, Paris ve Nice saldırılarından sonra, sağ siyasetin ve güvenlik endişelerinin yükselişe geçmesine bağlı olarak Avrupa’da İslamofobinin ve Müslümanlara karşı ayrımcılığın arttığı ülkelerden biri hâline gelmiştir. Alan yazında Fransız medyasının İslamofobiyi ve ayrımcılığı yeniden inşa ettiğine yönelik çok sayıda çalışma bulunmakla birlikte bu araştırmaların geneli, ülkede İslam karşıtlığını yükseltecek bir terör olayının etkilerine odaklanmaktadır. Bu bağlamda, bu çalışmanın temel amacı, İslamofobinin yükselişine zemin hazırlayacak herhangi bir suç/terör olayının gerçekleşmediği ancak 2022 cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesine gelen dönemde, yayın politikaları farklılaşan Le Figaro (merkez sağ), Le Monde (merkez sol), L’Opinion gazetelerinde “İslam”ın temsil biçimini analiz etmektedir. Dolayısıyla 01.01.2022- 31.03.2022 tarihleri arası inceleme döneminde, ilgili gazetelerde “İslam” anahtar kelimesine sahip içerikler, haberlerin türü, konusu/niteliği/ biçimsel özellikleri, ayrımcı/ötekileştirici ibarelere yer verilme düzeyi, ikili karşıtlıkların varlığı ve etkileşim değişkenleri bağlamında nicel ve nitel içerik analizi yöntemi ile incelenmiştir. Araştırma sonucunda, yayın politikalarına göre gazetelerde sayısal dağılımı değişmekle birlikte, ilgili gazetelerde İslam’ın manipülatif bir ideoloji ve düşman olarak yanlı ve olumsuz temsil edildiği, terör, güvenlik ve suçla ilişkilendirildiği, Müslümanlara yönelik ötekileştirici ifadelere yer verildiği ancak içeriklerin niceliksel/konu bazlı dağılımı ve ikili karşıtlıkların inşasının yayın politikalarına göre değiştiği tespit edilmiştir. Ayrıca, araştırmada tespit edilen bir diğer önemli sonuç, aşırı sağ politikaları ile ön plana çıkan Cumhurbaşkanı Adayı E. Zemmour’un İslamofobik ve ırkçı söyleminin Le Figaro’da olumlanmasına karşın Le Monde ve L’Opinion gazetelerinde bu söyleme yönelik eleştirel bir yaklaşımın benimsendiği ve mevcut Cumhurbaşkanı E. Macron’un Müslüman topluluklarla diyalog çabalarının olumlandığıdır.

Anahtar Kelimeler

İslam, İslamofobi, Fransız Medyası, İnternet Gazeteleri, Ayrımcılık

The Representation of "Islam" and the Construction of Islamophobia in French Newspapers: Le Figaro, Le Monde and L'Opinion Sample

Öz

Although there are many studies in the literature which focuses the reconstruction of Islamophobia in French media; most of these studies focus on the effects of an event such as the Charlie Hedbo, Paris, Nice attacks, veil bans that can increase anti-Islamism in the country. In this context, the main purpose of this study is to analyze the representation of “Islam” in Le Figaro (center right), Le Monde (center left), L'Opinion whose publishing policies differs, in the period before the 2022 Presidential elections when any crime/terrorism event did not occur. So, in 01.01.2022 and 31.03.2022 period, the contents with the keyword "Islam" in the newspapers were examined by quantitative and qualitative content analysis method via type/subject/quality/formal features of contents, the level of discriminatory phrases, the presence of binary oppositions and interaction variables. In conclusion, although the numerical distribution in the newspapers changes according to the publication policies, it is stated that Islam is represented in a biased and negative way as a manipulative ideology and enemy, associated with terrorism, security, crime and the analysed contents include othering statements against Muslims. However, it has been determined that the quantitative/subjectbased distribution of the contents and the construction of binary oppositions vary according to the publication policies. In addition, another important result of the research is that although the Islamophobic and racist discourse of Presidential candidate E. Zemmour, who stands out with his far-right policies, is affirmed in Le Figaro; a critical approach to this discourse is adopted in Le Monde and L'Opinion newspapers, and the current President E. Macron's efforts for dialogue with Muslim communities are affirmed.

Anahtar Kelimeler

Islam, Islamophobia, French Press, Internet Newspapers, Discrimination

Kaynakça

• Abdelkader, E. (2017). A Comparative Analysis of European Islamophobia: France, UK, Germany, Netherlands and Sweden. https://escholarship.org/content/qt870099f4/qt870099f4.pdf.adresinden alındı (Erişim Tarihi: 03.03.2022)
• Abdeslam, A. (2019). “The representation of Islam and Muslims in French print media discourse: Le Monde and Le Figaro as case studies”. Journal of Muslim minority affairs, 39 (4), 569-581.
• Albayrak, A. (2021). Fransa Müslümanları. İNSAMER Rapor 137. https://insamer.com/tr/fransa-muslumanlari_3723.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 03.03.2022)
• Anadolu Ajansı (2021). Fransa'da 2020'de İslam karşıtı saldırılar yüzde 53 arttı. https://www.aa.com.tr adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 01.03.2022)
• Aristotle (2000). Politics. (B. Jowett, Çev.). Ontario: Dover Publications.
• Arslan, A. (2009). Islamophobia in Australia. Sydney: Agora Press.
• Associated Press (2020). French leader decries terrorist beheading of teacher. https://apnews.com/article/france-teacher adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 21.12.2021)
• Bayraklı, E. ve Hafez, F. (2017). The state of Islamophobia in Europe. http://www.islamophobiaeurope.com/executive-summary/2017-2/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 01.02.2022)
• Belaïch, B. ve Laïreche, R. (2022) https://www.liberation.fr/politique/macron-le-pen-le-barrage-mal-barre-20210226_27LAT6ZRAVA7RFZOYPDDEAIX7E/. Adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 01.04.2022)
• Beaugé J. & Hajjat A. (2014). “Elites Française Et Construction Du “Probleme Musulman”. Le cas du Haut Conseil a l’intégration (1989 – 2012)”. Sociologie, 1 (5), 31-59.
• BFM (2022a). https://www.bfmtv.com/politique/elections/presidentielle/presidentielle-la-nouvelle-affiche-officielle-de-campagne-de-jean-luc-melenchon_AN-202203150356.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.04.2022)
• BFM (2022b). https://www.bfmtv.com/politique/elections/presidentielle/ensemble-changeons-d-avenir-hidalgo-devoile-son-affiche-officielle-de-campagne_AD-202202200240.html adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.04.2022)
• Bloul, R. A. (2008). “Anti discrimination laws, Islamophobia and ethnicization of Muslim Identities in Europe and Australia”. Journal of Muslim minority affairs, 28(1), 7-25.
• Boukala, S. (2019). European identity and the representation of Islam in the mainstream press. Switzerland: Springer.
• Bugnot, M.A. (2012). “Traduction des discours sur l’islam dans la presse de France Et d’Espagne”, Meta, 57(4), 977–996.
• Buehler, A. F. (2011). “Islamophobia: A Projection of the West’s ‘Dark Side”. Islam and Civilisational Renewal, 24, 639-653.
• Byers, M. (2007). Soykırımdan sonkırıma savaş hukuku. (Çev. H. Dikici Bilgin). İstanbul: Detay.
• Calabrese, L. (2012). “L’acte de nommer: nouvelles perspectives pour le discours médiatique”. Langage et Société, 140, 29-40.
• Calabrese, L. (2013). La Nomination D’événements Dans Le Discours D’information: Entre Déférence Et Activité Collective, D. Londei vd., (Ed.). Dire L’événement: Langage, Mémoire, Société (ss. 233-243) içinde Paris: Presse Sorbonne Nouvelle.
• Calabrese, L. (2014). “Rectifier le discours d’information médiatique. quelle légitimité pour le discours profane dans la presse d’information en ligne?. Les carnets du cediscor”. Publication du centre de recherches sur la didacticité des discours ordinaires, (12), 21-34.
• Calabrese, L. (2015). “Reformulation Et Non-Reformulation Du Mot İslamophobie. Une Analyse Des Dynamiques De La Nomination Dans Les Commentaires Des Lecteurs”. Langue Française, (4), 91-104
• Calabrese, L. (2020). “Islamophobie: İtinéraire D’un Mot Contesté”, La Revue Nouvelle, 1, 9-13.
• Canatan, K. (2007). İslamofobi ve Anti-İslamizm: Kavramsal ve Tarihsel Bir Yaklaşım. K. Canatan & Ö. Hıdır (Ed.), Batı Dünyasında İslamofobi ve Anti-İslamizm (ss.27-43) içinde. Ankara: Eski Yeni Yayınları.
• Çaha, Ö. (2011). Fransa’da İslam karşıtlığı ve Laisizm. Ankara: Kadim.
• Deltombe, T. (2005). L’İslam omaginaire, la construction médiatique de L’islamophobie en France, 1975-2005. Paris: La Découverte.
• Dönmez, R. Ö. (2004). “Küreselleşme, batı modernliği ve şiddet: Batı’ya karşı siyasal İslam”. Uluslararası İlişkiler Dergisi, 1(4), 81-114.
• Elverdink, E. (2021). Le Meurtre de Samuel Paty et ses conséquences pour la communauté musulmane en France. (Bachelor's thesis). Utrecht University, Netherlands.
• Euro-Islam Info (2016). New French report shows rise in attacks on Muslims, sustained targeting of Jews 122 amid rising tolerance. https://more.bham.ac.uk/euro-islam/2016/05/06/newfrench-report-shows-rise-in-attacks adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 25.12.2021)
• Ferhat, İ. ve Kraus, F. (2019). Etat des lieux des discriminations et des agressions racistes envers les Musulmans de France. Fondation Jean Jaures. https://jean-jaures.org/nos-productions/etat-des-lieuxdes-discriminations-et-des-agressions-racistes-envers-les-musulmans adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.12.2021)
• Fitzgerald, H. (2019). Muslims in France complain of widespread “Islamophobia”. https://www.newenglishreview.org adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.12.2021)
• France 24 (2022a). https://www.france24.com/fr/france/20220218-pr%C3%A9sidentielle-fabien-roussel-ou-la-strat%C3%A9gie-du-contre-pied-pour-exister-%-C3%A0-gauche adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• France 24 (2022b). https://graphics.france24.com/france-2022-presidential-elections-french-politics/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Fredette, J. (2014). Constructing Muslims in France: discourse, public identity, and the politics of citizenship. Philadelphia: Temple University Press.
• Gaertner, J. (2014). “Véronique sanson et L’“Affaire Allah”: quand la télévision se crispe sur L’islam”. Migrations societe, (1), 73-90.
• Gastaut, Y. (2000). L’immigration et l’Opinion en france sous la ve République. Paris: Seuil.
• Gediklioğlu, S. (2018). “Fransa’da İslamofobi”. Kadim Akademi, 2(2),135-145.
• Geisser, V. (2010). “Islamophobia: a French specificity in Europe?”. Journal of the Sociology of self knowledge, 8(2), 39-46.
• Gringhuis, S. (2016). Représentations post Charlie Hebdo de l’Islam dans la presse écrite Française. (Master's thesis). Université d’Utrecht, Utrecht.
• Grosfoguel, R. & Mielants, E. (2006). “The Long-Dureé Entanglement Between Islamophobia and 66 Racism in the Modern/Colonial Capitalist/Patriarchal World System”. Human Architecture: Journal of the Sociology of Self-Knowledge. 5 (1): Othering Islam Issue, 1-12
• Goldstone, J. A. (2000). “The Rise of the west—or Not? A Revision to socio‐economic history”. Sociological theory, 18(2), 175-194.
• Goldstone, J. A. (2013). Early Modern World. S. K. Sanderson (Ed.). Sociological Worlds Comparative and Historical Readings on Society içinde. New York: Routledge
• Guérandel, C. ve Marlière, É. (2016). “Les djihadistes à travers Le Monde. Pluralité des analyses et impensés”. Hommes & migrations. Revue française de référence sur les dynamiques migratoires, (1315), 9-16.
• Hıdır, Ö. (2012). Avrupa’da Müslüman Olmak. İstanbul: Hayat Yayınları.
• Huntington, S. (2006). Medeniyetler çatışması ve yeni dünya düzeninin yeniden kurulması. (Çev. M. Turhan ve C. Soydemier). İstanbul: Okyanus.
• Institut Montaigne (2019) Media polarization “à la Française”. https://www.institutmontaigne.org/ressources/pdfs/publications/media-polarization-a-la-francaise-rapport.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 11.12.2021)
• Karlı, İ. ve Dondurucu, Z.B. (2021). Fransız Le Figaro ve Le Monde Gazetelerinde İslam veİslamofobinin Temsili: Samuel Paty Cinayeti Örneği. I. Uluslararası Medya ve İslamofobi Sempozyumu, Ankara, Türkiye.
• Kaya, A. (2008). Fransa Türkleri: Cumhuriyetçi Entegrasyon Modelinin Eleştirisi. D. Danış & V. İrtiş (Ed.). Türkiye’den Fransa’ya Göç ve Göçmenlik Halleri (ss.33-72) içinde, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Krippendorff, K. (2003). Content analysis: an introduction to its methodology. London: Sage.
• Lafaye, C. G. ve Brochard, P. (2016). “La radicalisation vue par la presse–fluctuation d’une représentation”. Bulletin of sociological methodology/bulletin de méthodologie sociologique, 131(1), 25-48.
• La Depeche Fr (2022). https://www.ladepeche.fr/2022/02/03/direct-election-presidentielle-2022-le-slogan-et-laffiche-de-campagne-de-marine-le-pen-devoiles-10086927.php adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• La Montagne Fr. (2022) https://www.lamontagne.fr/brive-la-gaillarde-19100/actualites/jean-lassalle-le-candidat-de-la-france-authentique-en-visite-en-correze_14098389/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Lean, N. (2012). The Islamophobia industry, how the right manufactures fear of Muslims. London: Pluto.
• Le Figaro (2020). Le CCIF Officiellement Dissout par le Conseil des Ministres. www. Lefigaro.com.tr. adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Le Monde (2002). Les Dates Clés de l’immigration en France. http://www.lemonde.fr/societe/article/2002/12/06/les-dates-cles-de-l-immigrationen- adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Lewis, B. (1993). Islam and the West. New York: Oxford University Press.
• Magcentre FR (2022). Nathalie arthaud en meeting a Orleans pour le camp des travailleurs.
• https://www.magcentre.fr/226836-nathalie-arthaud-en-meeting-a-orleans-pour-le-camp-des-travailleurs/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Michalak, L. ve Saeed A. (2004). Anakarasal Ayrışım Fransa ve ABD'de İslam ve Müslüman Kimlikler. N. Alsayyad ve M. Castells (Ed.). Müslüman Avrupa ya da Avro İslam. (Çev. Z. Savan). (ss.221-247) içinde. İstanbul: Everest Yayınları.
• NDA FR (2022). https://2022nda.fr/nicolas-dupont-aignan-devoile-son-slogan-sauvons-la-france/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Nouveau Partianti Capitaliste (2022) https://nouveaupartianticapitaliste.org/agir/politique/affiche-slogan-nos-vies-valent-plus-que-leurs-profits-avec-philippe-poutou-lurgence adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Nytimes (2015). Terrorists Strike Charlie Hebdo Newspaper in Paris, Leaving 12 Dead. adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 28.04.2022)
• Okumuş, E. (2018). “İslamofobik oyunda Müslümanlar”. İlahiyat Akademi Dergisi, 6, 37-68.
• Ottaway, M. (2009). Iran, the United States, and the Gulf: the elusive regional policy. https://policycommons.net/artifacts/430830/iran-the-united-states-andthe-gulf/1401884/ adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 11.05.2022)
• Özdemir, Ö. B. (2012). Fransa’da İslamofobik Söylemin Ana Akımlaşması ve Arap Baharının Etkisi. Ortadoğu Yıllığı, 446-462.
• Özer, Y. (2015). Türkiye ve Fransa örnekleriyle uluslararası göç ve yabancı düşmanlığı. İstanbul: Derin.
• Parla, J. (1985). Efendilik, Şarkiyatçılık, Kölelik. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Paillou, S. (2022). INFO JDD: pourquoi Emmanuel Macron a changé de slogan de campagne sur son affiche officielle https://www.lejdd.fr/Politique/info-jdd-pourquoi-emmanuel-macron-a-change-de-slogan-de-campagne-sur-son-affiche-officielle-4101976 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 18.12.2021)
• Perv Abacı, A. (2020). Avrupa'da İslamofobi: Fransa örneği. (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Pew Research Center (2018). News media and political attitudes in France. https://www.pewresearch.org/global/fact-sheet/news-media-and-political-attitudes-in-france adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 18.12.2021)
• Pierre, T. (2005). Le voile médiatique un faux débat : “l’affaire du foulard İslamique”. Paris: Raison d’Agir.
• Pitoizet, A. ve Tutin, F. G. (2020). Dénomination et postures énonciatives autour d’islam dans la presse quotidienne Française: Le poids des attentats. HS-32, http://journals.openedition.org/corela/12312 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 18.12.2021)
• Ramberg, I. (2004). L’islamophobie et ses conséquences pour les jeunes. Budapest:Council Of Europe.
• RTE News. (2015). Paris Attacks Death Toll Rises to 130. https://www.rte.ie/news/2015/1120/747897-paris adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 18.12.2021)
• Runnymede Trust (1997). Islamophobia: a challenge for us all. London: Runnymede Trust.
• RTL FR (2022). rtl.fr/actu/politique/presidentielle-2022-valerie-pecresse-devoile-sa-nouvelle-affiche-de-campagne-7900132566 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.04.2022)
• SETAV (2018). European Islamophobia report 2018, Islamophobia in numbers. https://setav.org/en/assets/ 126uploads/2019/09/EIR2018Infographics.pdf adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• Quellien, A. (1910). La Politique Musulmane Dans l’Afrique Occidentale Française Larose Edisyon. Paris.
• Quest France (2022). https://www.ouest-france.fr/elections/presidentielle/a-lyon-yannick-jadot-presente-ses-propositions-phares-et-son-nouveau-slogan-25147ec0-8109-11ec-bc63-bdad192d2ca3 adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• Statista (2021). Forecasted population in France in 2020, by religious affiliation. https://www.statista.com/statistics/459982/population-distribution-religion-france adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• Said, E. W. (1979). Orientalism. New York: Vintage Press.
• Said, E.W. (2008). Şarkiyatçılık: Batı’nın Şark Anlayışları. (B. Ülner, Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Scott, J. W. (2007). The politics of the veil. Oxford-Princeton: Princeton University Press.
• Şafak Oktay, V. (2019). Hristiyan Coğrafyasında İslamofobi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Konya.
• Şeker, N. T. ve Yağız, D. (2015). “Charlie Hebdo saldırısının Türk ve Fransız basınındaki sunumu”. Akdeniz Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, (24), 189-211.
• Şener, T. (2019). 11 Eylül 2001 sonrası Avrupa’da İslamofobinin yükselişi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul Arel Üniversitesi, İstanbul.
• Sud Ouest (2018). Les Attentats Meurtriers En France Depuis Janvier 2015. https://www.sudouest.fr/2018/03/23/les-attentats-meurtriers-en-france-depuis-janvier-2015-4308140-6093.php.adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• Tesoriere, R. (2022). «Impossible n’est pas français»: Eric Zemmour dévoile son slogan et son affiche de campagne avant son grand meeting. Le Parisien. www.leparisien.com adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 15.12.2021)
• Türkiye Diyanet Vakfı Ansiklopedisi (1996). Cilt 1. İstanbul: TDV Yayınları.
• Veniard, M. (2018). “La presse devant les attentats terroristes: usages journalistiques du mot guerre (Paris, 2015)”. Mots. Les langages du politique, (116), 91-109.
• Weil, P. (1995). la France et ses étrangers. l’aventure d’une politique de l’immigration de 1938 à nos jours. Paris: Gallimard.
• Wike, R. vd. (2016). Europeans fear wave of refugees will mean more terrorism, fewer jobs. http://www.pewglobal.org/2016/07/11/europeans-fear-wave-of-refugees-will-mean-more-terrorism-fewer-jobs adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 22.12.2021)
• Yardım, M.ve Dalkılıç, M. (2018). “Nefret söylemi ve ifade özgürlüğü tartışmaları çerçevesinde İslamofobya: L’Express dergisi örneği”. Medya ve Din Araştırmaları Dergisi, 1(1), 89-109.
• Yel, A. M. (2012). Avrupa ve İslam. Diyanet Aylık Dergi, 262. https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=2026 Adresinden alındı. (Erişim Tarihi: 22.04.2022)
• Yüksel, M. (2014). “İslamofobinin Tarihsel Temellerine Bir Bakış: Oryantalizm Ya Da Batı ve Öteki”. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, 72(1), 189-200.