TEMEL EĞİTİMDE COĞRAFYA BİLGİSİ VE BİLİNCİNİN ÜST KADEMELERDE VERİLEN EĞİTİME ETKİLERİ

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 1, 177 - 192, 15.04.2019

Tugay Çalışkan , Hakan Önal , İrem Çolak Alattin Kızılçaoğlu

Öz

Temel eğitimde verilen coğrafya
bilgisi bir sonraki eğitim kademeleri açısından oldukça büyük önem
taşımaktadır. Coğrafya eğitiminin olmazsa olmazı olgu ve kavramlar da ilk
olarak ilköğretim kademesinde öğrencilere verilmektedir. Bu yüzden öğrenciye
aktarılan bu olgu ve kavramlarda eksik veya hatalı bilgilerin olmaması
gerekmektedir. Aksi takdirde öğrenciler daha sonraki eğitim kademelerine bu
eksik veya hatalı bilgiler ile gitmiş olacaklar, bu da öğrencilerde geri
dönülmesi güç kavram yanılgılarının oluşmasına neden olacaktır. Bu bağlamda
hazırlanan bu çalışmanın amacı lise ve ortaokul
öğreniminden önce olgu ve kavramların kazandırıldığı temel eğitimdeki doğal
afetler konusuna ait olgu, kavram ve şekillerin ders kitaplarındaki sunumunda
farklılıkların ve yanlışlıkların belirlenmesidir. Çalışmada nitel araştırma
yöntemlerinden doküman incelemesi ve içerik analizi kullanılmıştır. Araştırmada
elde edilen bulgulara göre ilköğretim ders kitaplarında doğal afetler
konularında hem verilen bilgilerde hem de kullanılan görsellerde eksik ve/veya
yanlışlıkların olduğu tespit edilmiştir. Bu durum öğrencilerin bu kavram
yanılgılarını ve eksik/yanlış bilgileri diğer eğitim kademelerine taşımalarına
ve sarmal yapı içerisinde bilgi yanlışlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır.
Bu sonuçlar çerçevesinde hazırlanan ders kitaplarının daha dikkatli
incelenmesi, eksik ve hatalı bilgilerden arındırılarak kavram yanılgılarına yol
açmayacak şekilde hazırlanması gerekmektedir.

Anahtar Kelimeler

Temel eğitim, coğrafya öğretimi, doğal afetler, ders kitapları

Kaynakça

• Açıkgöz, A. (2007). Ortaöğretim 9. sınıf öğrencilerinin heyelan, toprak kayması ve erozyon kavramlarını anlama düzeyleri ve kavram yanılgıları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi) Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı. (2014). Açıklamalı Afet Yönetimi Terimleri Sözlüğü. Ankara.
• Alım, M., Özdemir, Ü., & Yılar, B. (2008). 5. Sınıf Öğrencilerinin Bazı Coğrafya Kavramlarını Anlama Düzeyleri ve Kavram Yanılgıları. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(1), 151-162.
• Arı, Y. (2017). Çevresel Determinizimden Politik Ekolojiye: Son 100 Yılda Dünya'da ve Türkiye'de İnsan-Çevre Coğrafyasındaki Yaklaşımlar. Doğu Coğrafya Dergisi, 22(37), 1-34.
• Aslan, A. (2016). İlkokul Hayat Bilgisi 2. Sınıf Ders Kitabı. Ankara: Yıldırım Yayınları.
• Atalay, İ. (2013). Doğa Bilimleri Sözlüğü. İzmir: META Basım.
• Balcı, A. (2016). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntem, Teknik ve İlkeler (12 b.). Ankara: Pegem Akademi.
• Bingül, D., ve Çavaş, B. (2016). Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Deprem Konusundaki Kavram Yanılgıları Üzerine Bir Araştırma. A. M. Ger (Ed.), Uluslararası Yükseköğretimde Yeni Eğilimler Kongresi: Değişime Ayak Uydurmak bildiriler kitabı içinde (s. 89-96). İstanbul: İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Cin, M. (2010). Sınıf Öğretmeni Adaylarının Doğal Afetler ile İlgili Yanılgıları. Marmara Coğrafya Dergisi, 0(22), 70-81.
• Çıldır, I., ve Şen, A. İ. (2006). Lise Öğrencilerinin Elektrik Akımı Konusundaki Kavram Yanılgılarının Kavram Haritalarıyla Belirlenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi(30), 92-101.
• Dikmenli, Y., ve Gafa, İ. (2017). Farklı Eğitim Kademelerine Göre Afet Kavramı. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(44), 21-36.
• Evirgen, Ö. F., Özdural, Z., Özkan, J., & Öztürk, S. (tarih yok). İlkokul 4. Sınıf Sosyal Bilgiler Ders Kitabı. Ankara: M.E.B. Yayınları.
• Eyidoğan, F., ve Güneysu, S. (2002). İlköğretim 8. Sınıf Fen Bilgisi Kitaplarındaki Kavram Yanılgılarının İncelenmesi. V. Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi. Ankara.
• Hoşgören, M. Y. (2014). Jeomorfoloji Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Çantay Yayınları.
• Kapulu, S., ve Bayram, Ö. (2017). İlkokul Hayat Bilgisi 3. Ankara: Sevgi Yayınları.
• Kılıç, Z., Atasoy, B., Tertemiz, N., Şeren, M., & Ercan, L. (2001). Konu Alanı Ders Kitabı İnceleme Kılavuzu, Fen Bilgisi 4-8. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Meteoroloji Genel Müdürlüğü. (2018). Meteoroloji Genel Müdürlüğü Meteoroloji Sözlüğü. 4 6, 2018 tarihinde Meteoroloji Genel Müdürlüğü: https://www.mgm.gov.tr/genel/meteorolojisozlugu.aspx? adresinden alındı
• Solmaz, F., ve Kaymak, F. (2012). İlköğretim Altıncı Sınıf Öğrencilerinin Sel Kavramıyla İlgili Kavram Yanılgıları. Uluslararası Sosyal Bilimler Eğitimi Dergisi, 2(2), 137-147.
• Sönmez, V., ve Alacapınar, F. G. (2013). Örneklendirilmiş Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Turan, İ., ve Kartal, A. (2012). İlköğretim 5. Sınıf Öğrencilerinin Doğal Afetler Konusu İle İlgili Kavram Yanılgıları. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(3), 67-81.
• Türk Dil Kurumu. (2012). Türk Dil Kurumu. Nisan 15, 2018 tarihinde Türk Dil Kurumu: http://www.tdk.gov.tr adresinden alındı
• Türkiye Bilimler Akadamesi. (2013). Tüba Terim. Nisan 6, 2018 tarihinde Tüba Türkçe Bilim Terimleri Sözlüğü: http://www.tubaterim.gov.tr/ adresinden alındı
• Ülgen, G. (2004). Kavram Geliştirme. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Yenilmez, K., ve Yaşa, E. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Geometrideki Kavram Yanılgıları. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 21(2), 461-483.