ERGEN BİREYLERİN EMPATİ VE SALDIRGANLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Cilt: 23 Sayı: 3, 646 - 667, 29.12.2019

Leyla Ulus , Elif Yalçıntaş Sezgin

Öz

Ergenlik,
boy, ağırlık, vücut oranları ve hormonlar gibi bireysel, sosyal ve bağlamsal
geçişlerle birlikte fizyolojik ve psikolojik değişikliklerle karakterize bir
geçiş dönemidir. Bazı araştırmalar bireylerin ergenliğe doğru ilerledikçe daha
empatik, sempatik ve yardım edici davranışlar sergilendiğini göstermekteyken
bazıları da bu davranışlarda durma hatta azalma olduğunu iddia etmişlerdir. Bu çalışmada Bursa’da Millî Eğitim Bakanlığı’na bağlı
okullarda ve Meslek Yüksekokulunda öğrenim gören 12-21 yaş grubu ergenlerin
reaktif ve proaktif saldırganlıkları ile bilişsel ve duyuşsal empati düzeyleri
incelenmiştir. Böylece ergenlerin reaktif ve proaktif saldırganlık düzeylerinin
onların bilişsel ve duyuşsal empatileriyle olan ilişkileri onların yaş,
cinsiyet, anne-babalarının eğitim durumu gibi demografik özellikleriyle
yordamak amaçlanmıştır.
Ergenlerin reaktif-proaktif saldırganlık düzeylerini belirlemek için Raine ve
arkadaşları (2006) tarafından geliştirilen Reaktif-Proaktif Saldırganlık Ölçeği
kullanılmıştır. Ergen bireylerin empati düzeyleri Jolliffe ve Farrington (2006)
tarafından geliştirilen Temel Empati Ölçeği (BES) ile belirlenmiştir.
Araştırmadan elde edilen verilerin çözümlenmesi ve yorumlanması aşamasında,
Korelasyon Analizi ve t-Testi kullanılmış, 0,01 ve 0,05 anlamlılık düzeyi
aranmıştır. Araştırma sonucunda ergenlerin hem empati hem de saldırganlık
düzeyleri cinsiyet, yaş, anne-baba eğitim düzeyi ile birlikte yordanmıştır. Ergenlik
sürecinde saldırganlık ve empati arasında ilişki irdelenmiştir demografik
saldırganlık ölçeği ile empati ölçeği arasında yaş, cinsiyet anne baba eğitim
durumunun istatistiksel olarak anlamlı bir fark ortaya çıkarmadığı bulunmuştur
(p>0,05). Ayrıca
arştırma sonucunda Duyuşsal
empati alt boyut ölçek puanları ile reaktif alt boyut ölçek puanları arasında
pozitif yönde anlamlı bir ilişki ortaya çıkmıştır (p<0,05). Eğitimci ve
araştırmacılara ergenlik döneminde saldırganlıkla ilgili yapılacak çalışmalarla
ilgili öneriler sunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

SALDIRGANLIK, EMPATİ, ERGENLİK

Kaynakça

• Anderson, C. A., & Bushman, B. J. (2002). Human aggression. Annual Review of Psychology, 53, 27–51.Albiero, P., Matricardi, G., Speltri, D., & Toso, D. (2009). The assessment of empathy in adolescence: A contribution to the Italian validation of the “Basic Empathy Scale”. Journal of adolescence, 32(2), 393-408.Arifoğlu B, Sala-Razı G. (2011). Birinci sınıf öğrencilerinin empati ve iletişim becerileriyle iletişim yönetimi dersi akademik başarı puanı arasındaki ilişki. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 4, 7-11. Aydin, A.,Akgun, S. (2014). The relationships between anger, narcissism and reactive and proactive aggression in adolescence. Turk Psıkolojı Dergısı, 29(73), 44-59. Berkowitz, L. (1988). Frustrations, appraisals, and aversively stimulated aggression. Aggressive behavior, 14(1), 3-11. Barry, C. T., Lui, J. H., & Anderson, A. C. (2017). Adolescent narcissism, aggression, and prosocial behavior: The relevance of socially desirable responding. Journal of personality assessment, 99(1), 46-55.Blakemore, S.J., & Mills, K. L. (2014). Is Adolescence a Sensitive Period for Sociocultural Processing? Annual Review of Psychology, 65, 187–207.Bushman, B. J., & Anderson, C. A. (2001). Is it time to pull the plug on hostile versus instrumental aggression dichotomy? Psychological review, 108(1), 273.Card, N. A., & Little, T. D. (2006). Proactive and reactive aggression in childhood and adolescence: A meta-analysis of differential relations with psychosocial adjustment. International Journal of Behavioral Development, 30(5), 466–480.Çekin, A. (2013). İmam Hatip Lisesi Öğrencilerinin Prososyal Davraniş Eğilimleri Üzerine Nicel Bir İnceleme. Journal of International Social Research, 6(28).D’Ambrosio, F., Olivier, M., Didon, D., & Besche, C. (2009). The basic empathy scale: a french validation of a measure of empathy in youth. Personality and Individual Differences, 46 (2), 160–165.Devine, J., Gilligan, J., Miczek, K., Shaikh, R., & Pfaff, D. (2004). Scientific approaches to the prevention of youth violence. Annals, New York Academy of Sciences, 1036. Davis, M. H. (1994). Empathy: A social psychological approach. Boulder, CO: Westview.deKemp, R.A.T., Overbeek, G., de Wied, M., Engels, R.C.M.E., & Scholte, R.H.J. (2007). Early adolescent empathy, parental support, and antisocial behavior. The Journal of Genetic PSychology, 168 (1); 5-18.Dodge, K. A., & Crick, N. R. (1990). Social information-processing bases of aggressive behavior in children. Personality and social psychology bulletin, 16(1), 8-22.Dodge, K. A., Lochman, J. E., Harnish, J. D., Bates, J. E., & Pettit, G. S. (1997). Reactive and proactive aggression in school children and psychiatrically impaired chronically assaultive youth. Journal of Abnormal Psychology, 106, 37–51.Doğan, T., Karaman, N. G., Çoban, A. E., & Çok, F. (2012). Ergenlerde arkadaşlık ilişkilerinin yordayıcısı olarak cinsiyet ve aileye ilişkin değişkenler. İlköğretim Online, 11(4).Efilti, E. (2008). Orta Öğretim Kurumlarinda Okuyan Öğrencilerin Saldırganlık ve Denetim Odaği’nin Karşilaştirmali Olarak İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (19), 213-230.Eraslan, M. (2016). Gençlerde Duygusal Zekâ ve Empatik Eğilim Düzeylerinin Yaş, Cinsiyet ve Spor Yapma Değişkenlerine Göre İncelenmesi. Kastamonu Üniversitesi, Kastamonu Eğitim Dergisi, 24(4), 1839-1852.Ergişi, A., Akyol, A. K. (2009). Yedi-On İki Yaş Çocuklarinda Davranış ve Uyum Sorunlarinin İncelenmesi. Çagdas Egitim Dergisi, (368).Euler, F., Steinlin, C., & Stadler, C. (2017). Distinct profiles of reactive and proactive aggression in adolescents: associations with cognitive and affective empathy. Child and adolescent psychiatry and mental health, 11(1), 1.Freedman, J. L., Sears, D. O., & Carlsmith, J. M. (1993). Sosyal Psikoloji,(çev. Ali Dönmez), İmge Yayınları., 2. Baskı, Ankara.Frick, P. J., Cornell, A. H., Barry, C. T., Bodin, S. D., & Dane, H. E. (2003). Callous-unemotional traits and conduct problems in the prediction of conduct problem severity, aggression, and self-report of delinquency. Journal of Abnormal Child Psychology, 31, 457–470.Fonseca, C. (1986). Orphanages, foundlings, and foster mothers: The system of child circulation in a Brazilian squatter settlement. Anthropological Quarterly, 59, 15–27.Fung, A. L. C., Raine, A., & Gao, Y. (2009). Cross-cultural generalizability of the Reactive-Proactive Aggression Questionnaire (RAQ). Journal of Personality Assessment, 91, 473–479.Fung, A. L., Gerstein, L. H., Chan, Y., & Engebretson, J. (2015). Relationship of aggression to anxiety, depression, anger, and empathy in Hong Kong. Journal of Child and Family Studies, 24(3), 821-831.Genç, S. Z., & Kalafat, T. (2010). Öğretmen adaylarının empatik becerileri ile problem çözme becerileri. Kuramsal Eğitimbilim Dergisi, 3(2), 135-147.Gençoğlu, C., Kumcağız, H., & Ersanlı, K. (2014). Ergenlerin Şiddet Eğilimine Etki Eden Ailevi Faktörler. Electronic Turkish Studies, 9(2), 639-652. Goldstein, A. P., Glick, B., & Gibbs, J. C. (1998). Aggression Replacement Training (Revised Edition). Illinois: Research Press.Guttman, H. A., LaPorte, L. (2000). Empathy in families of women with borderline personality disorder, anorexia nervosa, and a control group, Family Process, 39(3), 345–358.Güler, N., Uzun, S., Boztaş, Z., & Aydoğan, S. (2002). Anneleri tarafından çocuklara uygulanan duygusal ve fiziksel istismar/ihmal davranışı ve bunu etkileyen faktörler. Cumhuriyet Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 24(3), 128-134.Hill, J. P., & Lynch, M. E. (1983). The intensification of gender-related role expectations during early adolescence. In Girls at puberty (pp. 201-228). Springer, Boston, MA.Hoffman, M. L. (1987). The contribution of empathy to justice and moral judgment. N. Eisenberg, & J. Strayer (Ed.), Empathy and its development içinde (s. 47-80). Cambridge: Cambridge University.Hoffman, M. L. (2000). Empathy and moral development: Implications for caring and justice. New York, NY: Cambridge University PressIzard C.E, Schultz D, Ackerman B.P (1999) Independent emotions and consciousness: self-consciousness and dependent emotions. In: Singer JA, Salovey P (eds) At play in the fields of consciousness: essays in honor of Jerome L. Singer. Lawrence Erlbaum Associates, Mahwah, NJ, pp 83–102Jolliffe, D., & Farrington, D. P. (2006). Development and validation of the Basic Empathy Scale. Journal of adolescence, 29(4), 589-611.Leiberg, S., Klimecki, O., & Singer, T. (2011). Short-term compassion training increases prosocial behavior in a newly developed prosocial game. PloS one, 6(3), e17798.Lemerise, E. A., Gregory, D. S., & Fredstrom, B. K. (2005). The influence of provocateurs’ emotion displays on the social information processing of children varying in social adjustment and age. Journal of Experimental Child Psychology, 90(4), 344-366.Loeber, R., Farrington, D. P., Stouthamer-Loeber, M., Moffitt, T. E., Caspi, A., White, H. R. & Beyers, J. M. (2003). The development of male offending: Key findings from 15 years of the Pittsburgh Youth Study. T. P. Thornberry, & M. D. Krohn (Eds.), Taking stock of delinquency: An overview of findings from contemporary longitudinal studies içinde (s. 93-136). New York: Kluwer/Academic/Plenum.Losoya, S. H., & Eisenberg, N. (2001). Affective empathy. In J. A. Hall & F. J. Bernieri (Eds.), The LEA series in personality and clinical psychology. Interpersonal sensitivity: Theory and measurement (pp. 21-43). Mahwah, NJ, US: Lawrence Erlbaum Associates Publishers.Marsee, M. A., Weems, C. F., & Taylor, L. K. (2008). Exploring the association between aggression and anxiety in youth: A look at aggressive subtypes, gender, and social cognition. Journal of Child and Family Studies, 17(1), 154–168.Mayberry, M. L., & Espelage, D. L. (2007). Associations among empathy, social competence, and reactive/proactive aggression subtypes. Journal of Youth and Adolescence, 36, 787–798.McAuliffe, M. D., Hubbard, J. A., Rubin, R. M., Morrow, M. T., & Dearing, K. F. (2007). Reactive and proactive aggression: Stability of constructs and relations to correlates. Journal of Genetic Psychology, 167, 365–382.Katsuma, L., & Yamasaki, K. (2008). The effects of three types of aggression on empathy in elementary school children. Japanese Journal of Psychology, 79(4), 325–332.Kavale, K. A., Forness, S. R., & Walker, H. M. (1999). Interventions for oppositional defiant disorder and conduct disorder in the schools. In Handbook of disruptive behavior disorders (pp. 441-454). Springer, Boston, MA.Klein, K. J., & Hodges, S. D. (2001). Gender differences, motivation, and empathic accuracy: When it pays to understand. Personality and Social Psychology Bulletin, 27(6), 720-730.Koç, M. (2016). Demografik Özellikler ile Empatik Eğilim Arasındaki İlişki: Yetişkinler Üzerine Ampirik Bir Araştırma. Igdir University Journal of Social Sciences, (9). 25-47.Lovett, B. J., & Sheffield, R. A. (2007). Affective empathy deficits in aggressive children and adolescents: A critical review. Clinical Psychology Review, 27(1), 1-13.Marcus, R. F., Roke, E. J., & Bruner, C. (1985). Verbal and nonverbal empathy and prediction of social behavior of young children. Perceptual and Motor Skills, 60, 299–309.Marshall, W. L., Hudson, S. M., Jones, R., & Fernandez, Y. M. (1995). Empathy in Sex Offenders, Clinical Psychology Review, 15(2), s. 99-113.Mestre, M. V., Samper, P., Frías, M. D., & Tur, A. M. (2009). Are women more empathetic than men? A longitudinal study in adolescence. Spanish Journal of Psychology, 12, 76 -83.Miller, J. D., & Lynam, D. R. (2006). Reactive and proactive aggression: Similarities and differences. Personality and Individual Differences, 41(8), 1469-1480.Moeller, T. G. (2001). Youth aggression and violence: A psychological approach. Mahwah, NJ: ErlbaumRaine, A., Dodge, K., Loeber, R., Gatzke-Kopp, L., Lynam, D., Reynolds, C., Stouthamer- Loeber, M. ve Liu, J. (2006). The Reactive–Proactive Aggression Questionnaire: Differential correlates of reactive and proactive aggression in adolescent boys. Aggressive Behavior, 32, 159-171.Rehber, E. (2007) İlköğretim İkinci Kademe Öğrencilerinin Empatik Eğilim Düzeylerine Göre Çatişma Çözme Davranişlarinin İncelenmesi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana. Roberts, W.,& Strayer, J. (1996). Empathy, emotional expressiveness, and prosocial behavior. Child development, 67(2), 449-470.Scharf, S.C. (2000). Gender differences in adolescent aggression: an analysis of instrumentality vs. expressiveness, Unpublished Doctoral Thesis Michigan University Dep. of Clinical Psyc., Michigan. Child Development, 67, 449–470.Sezer, A., Kolaç, N., Erol, S. (2013). Bir ilköğretim okulu 4, 5, ve 6. sınıf öğrencilerinin saldırganlık düzeylerinin anne baba tutumları ve bazı değişkenler ile ilişkisi. Marmara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 3(4), 184-190.Shechtman, Z. (2002). Cognitive and affective empathy in aggressive boys: Implications for counseling. International Journal for the Advancement of Counselling, 24(4), 211-222.Shin, H. (2017). Friendship dynamics of adolescent aggression, prosocial behavior, and social status: the moderating role of gender. Journal of youth and adolescence, 46(11), 2305-2320.Siyez, D. M., & Baran, B. (2017). Determining reactive and proactive aggression and empathy levels of middle school students regarding their video game preferences. Computers in Human Behavior, 72, 286-295.Smokowski, P. R., Rose, R. A., Bacallao, M., Cotter, K. L., & Evans, C. B. (2017). Family dynamics and aggressive behavior in Latino adolescents. Cultural diversity and ethnic minority psychology, 23(1), 81.Strayer, J. (1987). Affective and cognitive perspectives on empathy. N. Eisenberg, & J. Strayer (Ed.), Empathy and its development içinde (s. 218-245). Cambridge: Cambridge University.Strayer, J., & Roberts, W. (2004). Empathy and observed anger and aggression in five-year-olds. Social Development, 13, 1–13.Sutton J, Smith P, Swettenham J (1999) Social cognition and bullying: social inadequacy or skilled manipulation. Br J Dev Psychol 17:435–450Topçu, Ç., Baker, Ö. E., & Çapa Aydın, Y. (2016). Temel empati ölçeği Türkçe uyarlaması: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4(34).Toussaint, L., & Webb, J. R. (2005). Gender differences in the relationship between empathy and forgiveness, The Journal of Social Psychology, 145(6), 673–685.Ulus, L. (2015). Annelere Uygulanan Empatik Eğilim Programının Bağışlama ve Empati Düzeylerine Etkisi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.Yalçıntaş Sezgin, E. Ulus, L. (2018). "Ergen Bireylerin Reaktif- Proaktif Saldırganlık Düzeylerinin Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi", International Congress on Science and Education 2018 (ICSE2018), Afyon, Türkiye, 23-25 Mart 2018, s.587.Vachon, D. D., Lynam, D. R., & Johnson, J. A. (2014). The (Non) relation between empathy and aggression: Surprising results from a meta- Analysis. Psychological Bulletin, 140, 751–773.van der Graaff, J., Branje, S., De Wied, M., Hawk, S., Van Lier, P., & Meeus, W. (2014). Perspective taking and empathic concern in adolescence: Gender differences in developmental changes. Developmental psychology, 50(3), 881.van Hazebroek, B. C., Olthof, T., & Goossens, F. A. (2017). Predicting aggression in adolescence: The interrelation between (a lack of) empathy and social goals. Aggressive behavior, 43(2), 204-214.Webster-Stratton, C., & Spitzer, A. (1996). Parenting a young child with conduct problems. In Advances in clinical child psychology (pp. 1-62). Springer, Boston, MA.Wied, M. de, Gispen-de Wied, C., & Boxtel, A. van. (2010). Empathy dysfunction in children and adolescents with disruptive behavior disorders. European Journal of Pharmacology, 626, 97–103.Williams, T. (2016). The Dispositional and Situational Influences of Empathy, Anger and Aggression.Zarrett, N., & Eccles, J. (2006). The passage to adulthood: Challenges of late adolescence. New Directions for Youth Development, 111, 13–28.