KONUŞMA SANATI VE KOMPOZİSYON BAĞLAMINDA DİLBİLİMSEL BİR İNCELEME

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 517 - 538, 31.08.2021

Mehrali Calp

Öz

Bu çalışmada, “Konuşma Sanatı ve İngilizce Kompozisyon” başlıklı metnin ana eksenini oluşturan anlatımla ilgili kuram ve uygulamaya ilişkin değişkenler dilbilimsel bir perspektiften incelenmiştir. Dille iletişim kuran insan topluluklarında konuşur ve yazarların kendilerini tam ve doğru olarak ifade edebilmeleri, konuşma ve yazma becerilerini etkili ve doğru kullanmalarına bağlıdır. İncelenen metinde konuşma ve yazma ile ilgili beceri elde etmenin yolunun, bunlar hakkında öğrenilen kuramsal bilgilerle yetinmek yerine ilkelerin uygulanmasından geçtiği vurgulanmaktadır. Bu çalışmanın amacı, “Konuşma Sanatı ve İngilizce Kompozisyon” başlıklı metin üzerinde dilbilimsel bir çözümleme yaparak bu metnin özellikle sözlü ve yazılı anlatım becerileriyle ilgili ileri sürdüğü yaklaşım ve görüşleri ile günümüz dilbilimsel ve dil bilgisel kuram ve uygulamalar arasındaki benzerlik ve farklılıkları belirlemektir. Çalışma nitel araştırma modellerinden örnek olay modeline göre gerçekleştirilmiştir. Örnek olay tarama modeli, evrendeki belli bir ünitenin derinliğine ve genişliğine, kendisi ve çevresi ile olan ilişkileri belirleyerek o ünite hakkında bir yargıya varmayı amaçlayan tarama düzenlemeleridir. Bu araştırmada doküman incelemesi yöntemi kullanılmıştır. Sonuç olarak gerek “Konuşma Sanatı ve İngilizce Kompozisyon” başlıklı metindeki yaklaşım gerekse günümüz dil öğretimi yöntem ve yaklaşımları arasında dönem farklılığına rağmen birçok benzerlik bulunmaktadır. Özellikle konuşma ve yazma öğretimi bağlamında incelediğimiz İngilizce metinde “kuralcı” bir anlayış hâkimken Türkçede dil öğretiminde yapısalcı dil öğretiminin etkisiyle “kuralcı” tutum benimsenmekle beraber son yıllarda bilişsel dil öğretiminin etkisiyle “betimleyici” dil öğretim anlayışının varlığından söz edilebilir. “Dil kullanımındaki doğruluk kavramı, büyük ölçüde dil bilgisinin koyduğu kurallarla belirlenir” şeklindeki görüşler, incelediğimiz metnin yazarı Carpenter’ın “İmlâ ve benzeri konularda doğru olması için onu isteklendirmek, üç sebepten dolayı öğrenciyi sıkıntıya sokmaya değer.” tezini desteklemektedir.

Anahtar Kelimeler

Dilbilim, Dilbilgisi, Konuşma Sanatı, Kompozisyon, Dil öğretimi

A LINGUISTIC INVESTIGATION IN THE CONTEXT OF RETORICS AND COMPOSITION

Öz

In this study, the text titled “The Art of Speech and English Composition” is discussed. The variables related to the theory and practice related to the narrative, which constitute the main axis of the text, were examined from a linguistic perspective. The ability of authors and speakers to express themselves fully and accurately in a linguistic community depends on their effective and correct use of these two language skills. It is emphasized in the examined text that the way to obtain skills related to speaking and writing is to apply the principles rather than to be content with the theoretical knowledge learned about them. The aim of this study is to determine the similarities and differences between today's linguistic and grammatical theories and practices by making a linguistic analysis on the text titled “The Art of Speech and English Composition” by making a linguistic analysis. The study was carried out according to the case study model, which is one of the qualitative research models. In this research, document review method was used. Consequently, there are many similarities between the approach in the text entitled “The Art of Speech and English Composition” and the current language teaching methods and approaches despite the period differences. While a "prescriptive" understanding is dominant in the English text that we examine especially in the context of teaching speaking and writing, although "prescriptive" attitude is adopted in Turkish language teaching with the effect of structuralist language teaching; it can be mentioned that there is a "descriptive" language teaching approach with the effect of cognitive language teaching. “The concept of accuracy in language use is largely determined by the rules of grammar.” the author of the text we reviewed supports Carpenter's thesis: ‘Encouraging her to be correct in spelling and similar issues, it is worth putting the student in trouble for three reasons.’

Anahtar Kelimeler

Linguistic, Grammar, The Art of Speech, Composition, Language Teaching

Kaynakça

• Aksan, D., (1998), Anlambilim, anlambilim konuları ve Türkçenin anlambilimi, Engin Yayınevi. Ankara.
• Aksan, D., (2009), Her yönüyle dil, ana çizgileriyle dilbilim, TDK., 1, 2, ve 3. cilt Ankara.
• Atlan C., Morrıs,; Biron, Walker, (1964), College Englısh (The Fırst Year) Fundementals of Speaking, 1964, s. 690- 699, New York, (çev. M. Calp)
• Avcı, E. (2006). İlköğretim 8. sınıf öğrencilerinin yaptıkları yazılı anlatım yanlışlarının incelenmesi: Muğla ili örneği. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Avcı A. S., İşeri, K (2014), Yaratıcı Yazma Etkinliklerinin Sekizinci Sınıf Öğrencilerinin Yazma Eğilimleri ve Yazma Kaygılarına Etkisi, International Journal of Language Academy.
• Aysever, (2000). “Dil Felsefesi “Sözedimleri Kuramı ve John Searle” John Searle, Sözediml (çev. L. Aysever). İstanbul: Ayraç Yayınevi.
• Başkan, A. (2018). Kelime ve dil bilgisi düzeyinin yedinci sınıf öğrencilerinde yazma becerisi ile ilişkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
• Bayraktar, N., Ercan, Y - Halil İ. Tekşan K, vd. (2007), Türk Dili Yazılı Anlatım Sözlü Anlatım, 2. bas., Ankara: Nobel Yay.
• Bilgegil, M. Kaya (2015), Edebiyat Bilgi ve Teorileri, Salkımsöğüt Yayınevi, Erzurum.
• Burdurlu, İ. Z., (1962). İlkokullarda Dil bilgisi Çalışmaları”, ilköğretim, C. XXVII, S. 500, Mart,
• Calp, M. (2015), “Yazılı Anlatım Performansı ile Anlatımda Kullanılan Cümleler Arasındaki İlişki: 8. ve 11. Sınıflar Örneği” Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. Cilt: 23, Sayı: 3, Kastamonu.
• Calp, M.; Calp, Ş. (2016), Özel öğretim alanı olarak TÜRKÇE ÖĞRETİMİ I – II, Nobel Akademik Yayıncılık, Eğitim Danışmanlık Tic. Ltd. Şti. Ekim 2016 Ankara.
• Calp, M. (2017), Edebiyat Bilgi ve Kuramları l, Nobel Yayıncılık, Ankara.
• Carpenter, George R. (1913). Rhetoric and English Composition, New York, The Macmıllan Company London,
• Celce-Murcia, M. and Hiles, S. L. (1988). Techniques and Resources in Teaching Grammar. New York: Oxford University Pres.
• Celce-Murcia, M. (1991). Grammar pedagogy in second and foreign language teaching. TESOL Quarterly, 25, 459-480.
• Crystal, David (1989). The Cambridge Encyclopediae of Language. Cambridge: Cambridge University Press.
• Çadırcı, Ahmet (2010), “Retorik – Aristoteles”, Hukuk Gündemi Dergisi
• Çocuk, H. E., Kanatlı F. (2012), Yazılı Anlatım Ürünlerinde Türkçe Eğitimi Lisans Öğrencilerinin Metinsellik Ölçütlerini Kullanabilme Durumları: Mersin Üniversitesi Örneği, Uluslararası Türkçenin Eğitimi-Öğretimi Kurultayı.
• Demir, C. (1997). Atatürk Döneminde Bir ve Tam Devreli Liselerde (Ortaokul ve Liselerde) Türk Dili ve Edebiyatı Eğitimi ve Öğretimi. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Ankara Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Demirel, Ö. (1999). İlköğretim Okullarında Türkçe Öğretimi. İstanbul: MEB Basımevi.
• Demirel, Ö. (2000), Kuramdan Uygulamaya Eğitimde Program Geliştirme, Pegem-a Yayıncılık, Ankara.
• Doğan, C. (2006), Arapça Öğretiminde Yöntem Orijinli Problemler ve Çözüm Önerileri, Nüsha Şarkiyat Araştırmaları Dergisi, - onlinearabic.net
• Doğan, Y. (2009). Konuşma Becerisinin Geliştirilmesine Yönelik Etkinlik Önerileri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (1), 185-204. Retrieved from http://dergipark.org.tr/tr/pub/tebd/issue/26140/275307
• Eker, S., (2011), Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yayınevi, 7. Baskı, Ankara.
• El-Arabî, S. Abdulmecîd; Işkın, G. Sebati Dil Öğreniminde Dilbilimsel Esaslar
• Erdiken, B. (2010). İşitme Engelli Öğrencilere Yazılı Anlatım Öğretiminde İki Yaklaşım ve Değerlendirme. Milli Eğitim Dergisi, 186: 111-132.
• Ergin, M. (2003), Türk Dil Bilgisi, Bayrak Yay., İstanbul.
• Ediskun, H. (1988). Türk Dil bilgisi (3. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Göçer, A. (2008). Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Çözümleme Yönteminin Kullanımı. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(10): 101-120.
• Göçer, A. (2010). Türkçe öğretiminde yazma eğitimi. The Journal of International Social Research, 3(12), 178-195.
• Göçer, Ali (2018). Temel Dil becerilerinin Birbirleriyle İlişkisi ve Bireyin Anlam Evreninin Gelişimi ve Gerçek Yaşam Açısından Önemi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 7(4), 40-50.
• Graves, D. H. (1983). Writing: Teachers and Children at Work. London: Heineman Educational Books.
• Güneş, F., (2007a), Kuram ve uygulamada yazma eğitimi, Pegem Akademi Yayıncılık, 159-190, Ankara.
• Güneş, F., (2007b), Türkçe Öğretimi ve zihinsel yapılandırma, Nobel Yayın Dağıtım, Birinci Basım, Eylül, Ankara.
• Güneş, F., (2011), Dil Öğretim Yaklaşımları ve Türkçe Öğretimindeki Uygulamalar, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Mustafa Kemal University Journal of Social Sciences Institute, Yıl/Year: Cilt/Volume: 8, Sayı/Issue: 15, s. 123-148,
• Hengirmen, M. (1998) Türkçe Temel Dil bilgisi, Engin Yayınevi Ankara 1998; s. 22.
• https://asimekrem.tumblr.com/tagged/Epiharmus (Erişim Tarihi: 23 Mayıs 2019).
• https://translate.google.com.tr/translate?hl=tr&sl=en&u=https://www.britannica.com/biography/Richard-Steele&prev=search (Erişim tarihi: 05.03.2019).
• https://www.revolvy.com/page/George-Rice-Carpenter (Erişim tarihi: 05.03.2019)
• Hutchinson, D., McCavitt, S., Rude, K., Vallow, D. (2002). Improving Student Achievement through Grammar Instruction. Unpublished master dissertation, Saint Xavier University, Chicago, Illinois.
• İşcan, A. (2007). İşlevsel Dil Bilgisinin Türkçe Öğretimindeki Yeri, Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1: 253-258.
• Kaplan, M., (1972) Hisar Dergisi, Mayıs, s. 9 (Erişim tarihi: 05.03.2019) http://lisanveedebiyat.blogcu.com/mehmet-kaplan-kompozisyon/3264979
• Karadüz, A. (2009). Türkçe Öğretmenlerinin Ölçme ve Değerlendirme Uygulamalarının “Yapılandırmacı Öğrenme” Kavramı Bağlamında Eleştirisi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. XXII(1), 189-210.
• Karasar, N., (2016), Bilimsel araştırma yöntemi. 32. Basım, Nobel Yayınevi, Ankara.
• Kerimoğlu Caner (2006) Türkçe Dil Bilgisi Öğretiminde Söz Dizimi İle İlgili Kabuller Üzerine I (Kelime Grupları), DEÜ Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 20, 106-118.
• Kıran Ayşe, Kıran Zeynel (2000) Dilbilim Giriş (Dilbilgisinden Dilbilime) Tıpkıbasım, Seçkin Yayıncılık, Ankara.
• Köksal, K. (1999). Okuma Yazmanın Öğretimi. Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Larsen-Freeman, D., and Anderson M. (2007), Techniques and Principles in Language Teaching, OUP, 2. Bl. Third Edition, Oxford.
• Lyons, John (1990). Language and Linguistics. Cambridge: Cambridge University Press.
• Mayring, P. (2000). Nitel Sosyal Araştırmaya Giriş. (Çevirenler: Adnan Gümüş ve M. Sezai Durgun), Baki Kitapevi: Adana.
• MEB (2006). İlköğretim Türkçe dersi (6, 7, 8. sınıflar) öğretim programı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Mehmed Rif'at, (1308). Mecâmiü'l-Edeb (3 cilt). İstanbul.
• Mesthrie, R., J. Swann, A. Deumert and W.L. Leap (2000). Clearing the Ground: Basic Issues, Concepts and Approaches. Mesthrie, R., J. Swann, A. Deumert and W.L. Leap. Introducing Sociolin¬guistics. . Edinburgh: Edinburgh University Press.
• Milroy, James (1998). “Children can't speak or write properly any more”. Lan¬guage Myths. Ed. Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 58-65.
• Moran. B., (1994), Edebiyat Kuramları ve Eleştiri, Cem Yayınevi, 9. Baskı, Beyoğlu İstanbul.
• Özbay, M. (2010). Türkçe öğretimi yazıları. Ankara: Öncü Kitap.
• Özdemir, E. (1991). Konuşma Öğretimi (ss. 97-113), Türk Dili ve Edebiyatı Öğretimi (Editör: Bekir Özer). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Özdemir, M., (2010). Nitel veri analizi: Sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Özdemir, N. H. ve Erdem, İ (2011). Türkçe öğretmen adaylarının yazma alışkanlıklarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(2), 102-129.
• Preston, Dennis R. (1998). “They speak really bad English down South and in New York City”. Language Myths. Ed. Laurie Bauer and Peter Trudgill. London: Penguin Books. 139-149.
• Sami, Şemseddin. (1317). Kâmûs-ı Türkî. Dersaadet. (1317)
• Sarpkaya, P. Y ve Kesici, A. E. (2014). İlköğretim ve lise öğrencilerinin okuma ve yazma alışkanlıkları: Aydın il örneği. Mili Eğitim, 201, 17-38.
• Sever, S. (2000). Türkçe öğretimi ve tam öğrenme. 3. Baskı. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Tansel, Fevziye Abdullah, (1987), İyi ve doğru yazma usûlleri: Kompozisyon - Millî Kültür Yayınları, Ankara.
• Tepeli, Y.; Ertane Baydar, A. (2013). Yazılı Anlatım Becerisi Kazandırma Çalışmalarında Anlatım Türlerinin Önemi, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 0 (50).
• Tonyalı, E. (2010). Yaratıcı yazma uygulamalarının ilköğretim altıncı sınıf öğrencilerinin yazma becerilerine etkisi, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Bolu.
• Uslu Üstten, A. (2014). Ortaokul öğrencilerinin yazma çalışmalarında kullandıkları kelime türleri üzerine bir değerlendirme. International Journal of Language Academy, 2(3), 232-242.
• Ülper, H. & Çeliktürk Sezgin, Z. (2019). Eğitim fakültesi öğrencilerinin yazma alışkanlığı profillerinin belirlenmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Dergisi, 49, 166-170
• Vygotsky, L. S. (1998). Düşünce ve dil, (Çev: S. Koray), İstanbul: Toplumsal Dönüşüm Yayınları.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2008). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. 7. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yılmaz, M. (Ed.). (2014). Yeni gelişmeler ışığında Türkçe öğretimi. İçinde Sidekli, S., Metin Öğretimi, Ankara: Pegem.