PISA UYGULAMALARINDA TÜRKİYE’NİN PERFORMANSI VE ÖĞRENCİ BAŞARISINI YORDAYAN DEĞİŞKENLER

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 3, 905 - 926, 13.12.2021

Yılmaz Sarıer

Öz

Bu araştırmanın amacı, PISA uygulamalarında Türkiye’nin performansını değerlendirmek ve literatürde yer alan çalışmalardaki veriler kullanılarak, öğrencilerin okuma becerileri, matematik ve fen okuryazarlığını yordayan; ev-aile, öğrenci ve okul özelliklerine ilişkin değişkenlerin belirlenmesidir. Çalışma, doküman incelemesine dayalı nitel bir araştırmadır. Bu çalışmada, doküman olarak OECD’nin ilgili platformundan ulaşılan dokümanlar ve araştırmanın amacına uygun olarak PISA uygulamalarında öğrenci başarılarının inceleyen tezler ve makaleler (toplam 28 adet) kullanılmıştır. Türkiye’nin PISA performansında, 2003 yılından itibaren göreli olarak bir puan artışı olduğu görülmüştür. Ancak Türkiye’nin tüm PISA uygulamalarında matematik, fen ve okuma becerileri alanlarındaki ortalama başarı puanlarının, OECD ülkelerinin puan ortalamasının gerisinde olduğu görülmüştür. Araştırmada, ev-aile özellikleri açısından başarıyı en güçlü düzeyde yordayan değişkenler; evde bulunan toplam kitap sayısı, baba eğitim düzeyi, ev olanakları, ekonomik, sosyal ve kültürel statüdür. Öğrenci özellikleri açısından başarıyı en güçlü düzeyde yordayan değişkenler; özyeterlik, epistemolojik inançlar, duyuşsal özellikler ve okul öncesi eğitime başlama yaşıdır. Okul özellikleri açısından başarıyı en güçlü düzeyde yordayan değişkenler; eğitim kaynaklarının kalitesi, kız öğrenci oranı, öğretmen desteği, nitelikli öğretmen eksikliği ve okulun bulunduğu yerleşim yeridir. PISA sonuçları, uzmanlarca bütün yönleriyle değerlendirilebilir, ülke genelinde öğrenci başarısını etkileyen faktörler belirlenebilir, acil eylem planları ile özellikle dezavantajlı öğrenci gruplarına yönelik gerekli önlemler alınabilir, başarılı ülkelerin okul ve eğitim sistemleri derinlemesine incelenip Türkiye özelinde pratik çözümler sunulabilir.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA), öğrenci başarısı, ev-aile özellikleri, öğrenci özellikleri, okul özellikleri

Kaynakça

• Acar Güvendir, M. (2014). Öğrenci Başarılarının Belirlenmesi Sınavında Öğrenci ve Okul Özelliklerinin Türkçe Başarısı ile İlişkisi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 39 (172), Geniş Ölçekli Test Uygulamaları Özel Sayısı., 163-180.
• * Acar Güvendir, M. (2017). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programında Öğrencilerin Matematik Okuryazarlıkları ile Ev ve Okul Eğitim Olanakları Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi- (PISA-2012). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (1) , 94-109.
• * Acar, T. (2012). 2009 yılı uluslararası öğrenci başarılarını değerlendirme programında Türk öğrencilerin başarılarını etkileyen faktörler. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 3(2), 309-314.
• Acar, T. ve Öğretmen, T. (2012). Analysis of 2006 PISA science performance via multilevel statistical methods. Education and Science, 37(163), 178-189.
• Akan, E.O.(2016). TIMSS 2011 8. sınıf öğrencilerinin fen başarısı ile ilişkili öğrenci ve öğretmen niteliklerinin bilişsel alanlara göre incelenmesi: iki düzeyli hiyerarşik lineer model analizi.(Yayımlanmış yüksek lisans tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• * Aksu, G. (2018). PISA başarısını tahmin etmede kullanılan veri madenciliği yöntemlerinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• * Aksu, N. (2019). Farklı ülkelerden PISA sınavına katılan öğrencilerin matematik okuryazarlığını etkileyen faktörlerin tahmin edilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, Aydın.
• *Albayrak, A. (2009). PISA 2006 Sınavı sonuçlarına göre Türkiye’deki öğrencilerin fen başarılarını etkileyen bazı faktörler.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Anderson, C. (2010). Presenting and evaluating qualitative research. American Journal of Pharmaceutical Education, 7(8), 141.
• * Anıl, D. (2009). Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı’nda (PISA) Türkiye’deki öğrencilerin fen bilimleri başarılarını etkileyen faktörler. Eğitim ve Bilim, 34(152), 87–100.
• * Arıcı, Ö., & Altıntaş, Ö . (2014). PISA 2009 okuma becerileri yeterliklerinin sosyoekonomik alt yapı ve okul öncesi eğitime katılım açısından incelenmesi “Türkiye Örneği”. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) , 47 (1) , 423-448.
• Başusta, B. ve Gelbal, S. (2015). Gruplar arası karşılaştırmalarda ölçme değişmezliğinin test edilmesi: PISA öğrenci anketi örneği. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (4), 80-90.
• Berberoğlu, G. ve Kalender, İ. (2005). Öğrenci başarısının yıllara, okul türlerine, bölgelere göre incelenmesi. ÖSS ve PISA örneği. Eğitim Bilimleri ve Uygulama Dergisi, 4(7), 21-35.
• Boztunç, N. (2010). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programına (PISA) katılan Türk öğrencilerin 2003 ve 2006 yıllarındaki matematik ve fen bilimleri başarılarının incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Brese, F. ve Mirazchiyski, P. (2010). Measuring students' family background in large-scale education studies, paperforthe. 4th IEA International Research Conference, July 1-3, Gothenburg, Sweden.
• Buldu, E. ve Olgan, R. (2018). Fen okur-yazarlık beceri puanları arasındaki farklılaşmanın bazı göstergeler açısından incelenmesi: PISA-Türkiye bulguları. Journal of Human Sciences, 75(3), 1453-1465.
• Chen, S.F., Lin, C.Y., Wang, J.R., Lin, S.W., & Kao, H.L. (2012). A cross-grade comparison to examine the context effect on the relationships among family resources, school climate, learning participation, science attitude, and science achievement based on TIMSS 2003 in Taiwan. International Journal of Science Education, 34(14), 2089-2106.
• Chiu, M. M. (2007). Families, economies, cultures, and science achievement in 41 countries: country-school and student-level analyses. Journal of Family Psychology, 21(3), 510-519.
• Çalışkan, M. (2008). The impact of school and student related factors on scientific literacy skills in the Programme for İnternational Student Assessment PISA 2006. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Çeçen, Y. (2015). Sosyokültürel ve sosyoekonomik değişkenlerin PISA fen okuryazarlığını yordama gücünün yıllara göre incelenmesi.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi, İstanbul.
• Çelebi, Ö. (2010). PISA 2006 Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı’nda insan kaynakları ve fiziksel kaynakların öğrencilerin fen okuryazarlığına olan etkisinin kültürlerarası karşılaştırılması. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Çifçi, A. (2006). PISA 2003 sınavı matematik alt testi sonuçlarına göre Türkiye 'deki öğrencilerin başarılarını etkileyen bazı faktörlerin incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• * Demir, E. (2015). Türkiye’de on beş yaş grubu öğrencilerin matematik okuryazarlık becerileri ile ilişkili duyuşsal özellikleri. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) , 48 (2) , 165-184.
• Demir, Ö. (2009). Bilişsel koçluk yöntemiyle öğretilen bilişsel farkındalık stratejilerinin altıncı sınıf sosyal bilgiler dersinde öğrencilerin epistemolojik inançlarına, bilişsel farkındalık becerilerine, akademik başarılarına ve bunların kalıcılıklarına etkisi (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Çukurova Üniversitesi, Adana.
• * Demirez, G. (2018). Bazı değişkenlerin fen başarı puanına etkisi: PISA 2015 Türkiye, Singapur ve Almanya örneği. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Doğan, N. ve Barış, F. (2010). Tutum, değer ve özyeterlik değişkenlerinin TEVISS-1999 ve TIMSS-2007 sınavlarında öğrencilerin matematik başarılarını yordama düzeyleri. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(1), 44-50.
• Duru, E. ve Balkıs, M. (2015). Birey-çevre uyumu, aidiyet duygusu, akademik doyum ve akademik başarı arasındaki ilişkilerin analizi. Ege Eğitim Dergisi, 76(1), 122-141.
• Erbaş, K. C. (2005). Uluslararası Öğrenci Başarı Değerlendirme Programında (PISA) Türkiye 'de Fen Okuryazarlığını Etkileyen Faktörler (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Erden, A., Aytaç, T. ve Altunçekiç, A. (2014). Ortaöğretim kademesinde öğretmen-öğrenci ilişkilerinin değerlendirilmesi: KKTC örneği. Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(2), 761-782.
• * Erdoğan, E.,& Acar Güvendir, M. (2019). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programında Öğrencilerin Sosyoekonomik Özellikleri ile Okuma Becerileri Arasındaki İlişki. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20, 493-523.
• Erdoğdu, F. ve Erdoğdu, E. (2014). The impact of access of ICT, student background and school-home environment on academic success of students in Turkey: An international comperative analysis. Computers and Education, 82, 26-49.
• Fertig, M. (2003). Who's to blame? The determinants of German students' achievement in the PISA 2000 study. IZA Discussion Paper No. 739.
• Fındık, L. Y. ve Kavak, Y. (2013). Türkiye'deki sosyo-ekonomik açıdan dezavantajlı öğrencilerin PISA 2009 başarılarının değerlendirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi [Educational Administration: Theory and Practice], 19(2), 249-273.
• Fuchs, T., & Wößmann, L. (2007). What accounts for international differences in student performance? A re-examination using PISA data. Empirical Economics, 32(2-3), 433-464.
• Giambona, F., & Porcu, M. (2015). Student background determinants of reading achievement in Italy: A quantile regression analysis. International Journal of Educational Development, 44(100), 95-107.
• * Gülleroğlu H., D., Bilican Demir, S. ve Demirtaşlı, N. (2014). Türk öğrencilerinin PISA 2003-2006-2009 dönemlerindeki okuma becerilerini yordayan sosyoekonomik ve kültürel değişkenlerin araştırılması. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES) , 47 (2) , 201-222.
• * Gür, D. (2019). Türkiye’deki öğrencilerin PISA 2015 fen okuryazarlığını yordayan değişkenlerin bölgelere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Antalya.
• Gürsakal, S. (2012). Lojistik regresyon analizi ile PISA 2009 öğrenci başarı düzeylerini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 77(1), 441-452.
• Güvendir, M. A. (2017). Uluslararası öğrenci değerlendirme programında öğrencilerin matematik okuryazarlıkları ile ev ve okul eğitim olanakları arasındaki ilişkinin belirlenmesi-(PISA-2012). Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 73(1), 94-109.
• Güzel, İ. Ç. (2006). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı'nda (PISA 2003) insan ve fiziksel kaynakların öğrencilerin matematik okuryazarlığına olan etkisinin kültürler arası karşılaştırılması, (Yayımlanmamış Doktora Tezi).Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Güzel, Ç. (2009). Uluslararası öğrenci değerlendirme programında (PISA 2003) insan ve fiziksel kaynakların öğrencilerin matematik okuryazarlığına etkisinin kültürler arası karşılaştırılması. 8. Ulusal Sınıf Öğretmenliği Sempozyumu, Eskişehir.
• * İlgün Dibek, M. (2015). PISA 2012 matematik okuryazarlığı ile öğrenme ve öğretme süreci değişkenleri arasındaki ilişkiler. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• * İnal, H. & Turabik, T. (2017). Matematik başarısını etkileyen bazı faktörlerin yordama gücünün yapay sinir ağları ile belirlenmesi. Uşak Üniversitesi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 3(1), 23-50.
• Kahraman, Ü. ve Çelik, K. (2017). PISA 2012 sonuçlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi. Journal of Human Sciences, 14(4), 4797-4808.
• * Karabay, E. (2013). Sosyo–kültürel değişkenlerin PISA fen okuryazarlığını yordama güçlerinin yıllara göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Ankara Üniversitesi, Ankara.
• * Karabay, O. (2013). Aile ve okul özelliklerinin PISA okuma becerileri, matematik ve fen okuryazarlığını yordama gücünün yıllara göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• * Karabay, E., Yıldırım, A. ve Güler, G. (2015). Yıllara göre PISA matematik okuryazarlığının öğrenci ve okul özellikleri ile ilişkisinin aşamalı doğrusal modeller ile analizi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1 (36) , 137-151.
• Karaca, F. (2018), Sekizinci sınıf öğrencilerinin TIMSS matematik başarılarının bazı değişkenler açısından incelenmesi: Eskişehir ili örneği. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eskişehir.
• Karaman, E. ve Çilan, Ç. A. (2018). Uluslararası Matematik ve Fen Eğilimleri Araştırma (TIMSS) sınavının optimal ölçekleme teknikleri ile analizi. TURAN: Stratejik Araştırmalar Merkezi, 70(38), 122-127.
• Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• *Karslı, N., Berberoğlu, G. ve Çalışkan, M. (2019). Türkiye’de PISA fen okuryazarlık puanlarını yordayan değişkenler. Uluslararası Bilim ve Eğitim Dergisi, 2(2) , 38-49.
• Kastberg, D., Chan, J. Y., & Murray, G. (2016). ABD'li 15 yaşındaki öğrencilerin bilim, okuma ve uluslararası bağlamda matematik okuryazarlığı: PISA 2015'e İlk Bakış (NCES 2017-048). ABD Departmanı Eğitim. Washington.
• Kızıldağ, S. (2009). Akademik başarının yordayıcısı olarak yalnızlık, boyun eğici davranışlar ve sosyal destek. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kurt, M. (2010). Yedinci sınıf seviye belirleme sınavı matematik ve fen bilimleri alt testlerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Masci, C. , De Witte, K., &Agasisti, T. (2018). Okul büyüklüğü, temel özellikler ve okul yönetimi uygulamalarının eğitim performansına etkisi: Ortaokullara devam eden İtalyan öğrencilerin verimlilik analizi. Sosyo-Ekonomik Planlama Bilimleri, 61, 52-69.
• MEB. (2015). PISA 2012 araştırması ulusal nihai rapor. Ankara: Eğitim Araştırma ve Geliştirme Dairesi Yayınları.
• MEB (2016). PISA 2015 ulusal raporu. Ankara: MEB Ölçme, Değerlendirme ve Sınav Hizmetleri Genel Müdürlüğü.
• MEB (2019). PISA 2018 Türkiye ön raporu ulusal raporu. Eğitim Analiz ve Değerlendirme Raporları Serisi, No:10, Ankara.
• Meroni, E.C.,VeraToscano, E,. &Costa, P. (2015). Can low skill teachers make good students? Empirical evidence from PIAAC and PISA. Journal of Policy Modeling, (37), 308-323.
• Miller, R. L., Acton, C, Fullerfton, D. A., & Maltby, J. (2002). SPSS for social scientists. New York: Palgrave Macmillan.
• Noble, K.G., Norman, M. F., & Farah, M.J. (2005). Neurocognitive correlates of socioeconomic status in kindergarten children. Developmental Science, 8(1), 74-87.
• OECD (2016). PISA 2015 Assessment and analytical framework: Science, Reading, mathematic and financial literacy. PISA, OECD Publishing, Paris.
• Oral, I., & McGivney, E. (2013). Türkiye'de matematik ve fen bilimleri alanlarında öğrenci performansı ve başarının belirleyicileri TIMSS 2011 Analizi, Eğitim Reform Girişimi, Ankara.
• Ölçüoğlu, R. (2015). TIMSS 2011 Türkiye sekizinci sınıf matematik başarısını etkileyen değişkenlerin bölgelere göre incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özer Özkan, Y. (2016). Okul başarısının sınıflandırılmasındaki etkili değişkenlerin PISA 2012 Türkiye verileri ile incelenmesi. Uluslararası Online Eğitim Bilimleri Dergisi. 8(2), 117-130.
• *Özer, Y. (2009). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) verilerine göre Türk öğrencilerin matematik ve fen bilimleri başarıları ile ilişkili faktörler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özer, Y. ve Anıl, D. (2011). Öğrencilerin fen ve matematik başarılarını etkileyen faktörlerin yapısal eşitlik modeli ile incelenmesi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 41, 313-324.
• Özkan, Ş. (2008). İlköğretim öğrencilerinin fen başarıları ile ilgili bir modelleme çalışması: Epistomolojik inançlar, öğrenme yaklaşımları ve öz-düzenleme becerileri arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Polat, G. (2008). Sosyo-ekonomik değişkenlerin yükseköğretim öğrencilerinin akademik başarısı üzerindeki etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Ramos, R.,Duque, J.C.,&Nieto, S. (2016). Decomposing the rural-urbans differantial in student achievement in Colombia using PISA microdata. Estudios the Economia Aplicada, (34)2,79-412.
• Sarı, M. H., Arıkan, S. ve Yıldızlı, H. (2017). 8. sınıf matematik akademik başarısını yordayan faktörler-TIMSS 2015. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 5(3), 246-265.
• Sarıer, Y. (2016). Türkiye'de öğrencilerin akademik başarısını etkileyen faktörler: Bir meta-analiz çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 37(3), 609-627.
• Savaşçı, H. S. (2010). Sosyoekonomik değişkenlerin ve okulun eğitim kaynaklarının ilköğretim 7. sınıf öğrencilerinin akademik başarı düzeyleri ile ilişki durumu (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• Schulz, W. (2005). Measuring the socio-economic background of students and its effect on achievement in PISA 2000 and PISA 2003. Paperpresented at the annual meeting of the American Educational Research Association, San Francisco.
• Shala, A., & Grajcevci, A. (2018). Kosovo's low performance in PISA 2015: An explanation from a socioeconomic perspective. Educational Process: International Journal, 7(1), 48-59.
• Song, S. (2011). Second-generation Turkish youth in Europe: Explaining the academic disadvantage in Austria, Germany, and Switzerland. Economics of Education Review, 30(5), 938-949.
• Spiezia, V. (2010). Does computer use increase educational achievements? Student-level evidence from PISA. OECD Journal Economic Studies, 1, 127–148.
• Stevens, J. P. (2009). Applied multivariate statistics for the social sciences(5th Ed.) Routledge.
• Şengül Avşar, A. ve Yalçın, S. (2015). Öğrencilerin okuma başarılarını açıklayan ailesel değişkenlerin CHAID analizi ile belirlenmesi. Eğitim ve Bilim, 40(179), 1-9.
• Stronge, J. H., Ward, T. J., Tucker, P. D., & Hindman, J. L. (2007). What is the relationship between teacher quality and student achievement an exploratory study. Journal of Personal Evaluation Education, 20, 165-184.
• Sun, L., & Bradley, K. D. (2011). A multi-level model approach to investigating factors impacting science achievement for seconda ryschool students - PISA Hong Kong sample. University of Kentucky, Kentucky.
• Sürmeli, Z. D. ve Ünver, G. (2017). Öz-düzenleyici öğrenme stratejileri, epistemolojik inançlar ve akademik benlik kavramı ile matematik başarısı arasındaki ilişki. Turkish Journal of Computer and Mathematics Education, 5(1), 83-102.
• Şaşmazel, A. G. (2006). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programında (PISA) Türk öğrencilerin fen bilgisi başarısını etkileyen faktörler (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Tomul, E. (2008). The relative effects of family socio-economic characteristics on participation in education in Turkey. EurasianJ ournal of Educational Research (EJER), (30). * Tongal, A. (2017). PISA 2015 Türkiye verilerine göre bazı değişkenlerin fen testi başarı puanına etkisinin kantil regresyon yöntemi ile incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• Umek, L. M. ,Grgic, K., & Pfifer, A. (2012). The effect of preschool on the reading literacy of 15-year-olds: A secondary analysis of PISA 2009. Journal of Contemporary Educational Studıes, 63(5), 188-210.
• *Urfalı Dadandı, P., Dadandı, İ. ve Koca, F. (2018). Pısa 2015 Türkiye Sonuçlarına Göre Sosyoekonomik Faktörler ile Okuma Becerileri Arasındaki İlişkiler. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi, 7(2), 1239-1252.
• Usta G., (2014), PISA 2003 ve PISA 2012 matematik okuryazarlığı üzerine uluslararası bir karşılaştırma: Türkiye ve Finlandiya (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• * Usta, H. & Çıkrıkçı, R. (2014). PISA 2006 sınavı sonuçlarına göre Türkiye’deki öğrencilerin fen bilimleri okuryazarlığını etkileyen duyuşsal faktörler. Eğitim Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 4(2) , 93-107.
• Uysal, E. (2010). Bir modelleme çalışması: İlköğretim öğrencilerinin epistemolojik inançları, öğrenme ortamları ile ilgili algıları, öğrenme yaklaşımları ve fen başarıları arasındaki ilişkiler (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Ortadoğu Teknik Üniversitesi, Ankara.
• Won, S. J., & Han, S. (2010). Out-of-school activities and achievement among middle school students in the U.S and South Korea. Journal of Advanced Academics, 21(4), 628-661.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma. Ankara: Seçkin Yayınları.
• * Yıldırım, K. (2009). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA) 2006 verilerine göre Türkiye 'de eğitimin kalitesini belirleyen temel faktörler (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• Yıldırım, K. (2011). Uluslararası araştırma verilerine göre Türkiye’de ilköğretim fen ve teknoloji derslerindeki öğretim uygulamaları. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 5(1), 159-174.
• * Yılmaz, E. T. (2006). Uluslararası Öğrenci Değerlendirme Programı (PISA)’nda Türkiye’deki öğrencilerin Matematik başarılarını etkileyen faktörler. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Gazi Üniversitesi, Ankara.
• *Yitik, E. (2019). Uluslararası Öğrenci Başarılarını Değerlendirme Programı (PISA) 2015 Sınavına Türkiye’de Katılan Öğrencilerin Bireysel, Ailesel ve Okula Ait Değişkenlerin Fen Başarısını Yordama Durumunun İncelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Burdur Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi, Burdur.
• *Yüksel, M. (2019). PISA 2015 Türkiye ve Finlandiya verilerine göre okul özellikleri ile öğrencilerin okuma becerileri arasındaki ilişkinin incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Trakya Üniversitesi, Edirne.
• * Zeybekoğlu, Ş. (2019). PISA 2015 Türkiye örneklemi fen okuryazarlığını açıklayan değişkenlerin Chaid analizi ile incelenmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Akdeniz Üniversitesi, Antalya.
• *Ziya, E. (2008). Uluslararası öğrenci başarı değerlendirme programına (PISA 2006) göre Türkiye’deki öğrencilerin matematik başarılarını etkileyen bazı faktörler.(Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi).Hacettepe Üniversitesi, Ankara.