9. SINIF TARİH DERS KİTABINDA ESKİÇAĞ ÜNİTESİYLE İLGİLİ KAZANIMLARIN İÇERİK VE ETKİNLİKLERLE UYUMUNUN İNCELENMESİ

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 215 - 226, 30.03.2023

Sevgi Kaçmaz , Necdet Hayta

Öz

Öğretim programları doğrultusunda hazırlanan ders kitapları, öğrencilere konuları planlı ve sistematik bir şekilde sunan, bununla birlikte öğrencilerde oluşması beklenen bilgi, beceri ve tutumları gerekli eğitim öğretim yöntemlerini kullanarak açıklayan materyallerdir. Türkiye’de tarih öğretimine bakıldığında, tarih dersinin genellikle öğretmen anlatısına ve ders kitaplarına bağlı olduğu göze çarpmaktadır. Bundan dolayı Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen hedeflere öğrencilerin ulaşmasında ve tarih dersi öğretim programındaki kazanımların gerçekleştirilmesinde tarih ders kitapları önemli bir araçtır. Bu çalışmanın amacı, 2021 tarihli MEB 9. sınıf Tarih ders kitabındaki Eskiçağ Tarihi konusu ile ilgili kazanımların içerikle ve etkinliklerle uyumunun incelenmesidir. 2018 tarihli, tarih dersi öğretim programında Eskiçağ Tarihi ünitesiyle ilgili yer alan kazanımlardan hareketle, 2021 tarihli ders kitabında Eskiçağ ünitesinde yer alan içerik ve etkinlikler ele alınmıştır. Araştırmada nitel araştırma tekniklerinden biri olan doküman analizi yöntemi kullanılmaktadır. Doküman analizi yöntemi, araştırılması hedeflenen olgu ya da olgular hakkında bilgi veren yazılı materyallerin incelenmesini kapsamaktadır. Dokümanlardan elde edilen verilerin çözümlenmesinde ise içerik analizi yönteminden yararlanılmıştır. İçerik analizi, nitel veri analiz türleri arasında sıklıkla kullanılan yöntemlerden biri olmakla beraber genellikle yazılı ve görsel verilerin analiz edilmesinde kullanılır. Çalışmada, kazanımların her birinin Eskiçağ Tarihi konularını içeren ünitelerle uyumlu olduğu belirlenmiştir. Kazanımlardan bazılarıyla ilgili ise söz konusu ders kitabında etkinliklerin oluşturulmadığı, örnek metinler ünite içerisinde yer alsa da öğrenciyi harekete geçirecek bir soruya ya da etkinliğe yer verilmediği görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Tarih ders kitabı, eskiçağ tarihi, tarih eğitimi

INVESTIGATION OF THE COMPATIBILITY OF THE ACHIEVEMENTS REGARDING THE ANCIENT AGES UNIT WITH THE CONTENT AND ACTIVITIES IN THE 9TH GRADE HISTORY LESSON BOOK

Öz

Textbooks prepared in line with the curricula are materials that present the subjects to the students in a planned manner and explain the knowledge, skills and attitudes expected to be formed in the students by using the necessary education and training methods. When we look at the history teaching in Turkey, it is striking that the history lesson is generally dependent on the teacher's lecture and textbooks. For this reason, history textbooks are an important tool for students to reach the goals determined by the Ministry of National Education and to realize the achievements in the history curriculum. The aim of the study is to examine the compatibility of the achievements of Ancient History in the MEB 9th grade History textbook dated 2021 with the content and activities. Based on the achievements in the Ancient History unit in the 2018 history curriculum, the content and activities in the Ancient Age unit in the 2021 textbook are discussed. The document analysis method, which is one of the qualitative research techniques, was used in the research. Content analysis method was used to analyze the data obtained from the documents. In the research, it has been determined that each of the acquisitions is compatible with the units containing the Ancient History subjects. Regarding some achievements, it is seen that the activities are not created in the textbook in question, and although sample texts are included in the unit, there is no question or activity that will activate the student.

Anahtar Kelimeler

History textbook, ancient history, history education

Kaynakça

• Akbaba, B. (2019). 2017 Ortaöğretim tarih dersi 9-11 öğretim programında yer alan ders kitabı yazımında dikkat edilmesi gereken hususların 9. sınıf tarih ders kitabındaki yansımaları. Turkish History Education Journal, 8(1), 1-26.
• Aktekin, S. & Ceylan, D. (2012). 9. sınıf yeni tarih dersi öğretim programı ile ilgili öğretmen görüşler. Milli Eğitim Dergisi, 42(194), 253-268. https://dergipark.org.tr/tr/pub/milliegitim/issue/36174/406748 sayfasından erişilmiştir.
• Ata, B. (2009). Johann Friedrich Herbart’ın tarih eğitimi üzerine görüşleri. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 1377-1396.
• Bernheim, E. (1936). Tarih ilmine giriş: tarih metodu ve felsefesi (M. Ş. Akkaya, Çev.).İstanbul: Devlet Yayınları.
• Creswell, J. W. (2014). Araştırma deseni: nitel, nicel ve karma yöntem yaklaşımları (S. B.Demir, Çev.). Ankara: Eğiten Kitap Yayıncılık.
• Demircioğlu, İ. H. (2015). Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal Tasarımı. İ. H. Demircioğlu & İ. Turan (Eds.), Tarih öğretimi, öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı (s. 1-12). Ankara: Pegem Akademi.
• Demircioğlu, İ. H. (2019). Tarih nasıl öğretilir?. M. Safran (Ed.), Tarih öğretiminin amaçları (s. 67-71). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Demirel, M. & Turan, İ. (2015). Tarih öğretim yöntemleri. M. Demirel (Ed.), Karşılaştırmalı lise tarih programları (s. 217-240). Ankara: Pegem Akademi.
• İplikçioğlu, B. (2013). Eski çağ tarihinin ana hatları. İstanbul: Bilim Teknik.
• Kapar, M. A. (Ed.). (2021). Tarih 9. https://ders.eba.gov.tr/ders/proxy/VCollabPlayer_v0.0.894/index.html#/main/curriculum/2/eba/9/tar?currID=5a31a6fa6c354127b850bac3c9e0023a&expand=false&isSub=false&schoolSubType=6&backID=6394cd1a-683a-4fe2-3d24-8c3fabe4645b sayfasından erişilmiştir.
• Karabağ, G. (2015). Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. İ. H. Demircioğlu & İ. Turan (Eds.), Tarih eğitimi ve ders kitabı kullanımı (s. 39-74). Ankara: Pegem Akademi.
• Köksal, H., & Şahin, M. (2003). Konu alanı ders kitabı inceleme kılavuzu: tarih. N. Hayta(Ed.), Tarih ders kitapları ve tarihin mantığı (s. 53-96). Ankara: Pegem Akademi.
• Kütükoğlu, M. S. (2017). Tarih araştırmalarında usul. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Milli Eğitim Bakanlığı (MEB). (2018). Ortaöğretim tarih dersi (9, 10 ve 11. sınıflar) öğretim programları. Ankara.https://mufredat.meb.gov.tr/ProgramDetay.aspx?PID=344 sayfasından erişilmiştir.
• Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma desen ve uygulama için bir rehber. (S. Turan, Çev.).Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Özdemir, Murat. (2010). Nitel veri analizi: sosyal bilimlerde yöntembilim sorunsalı üzerine bir çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1), 323-343.
• Öztaşkın, Ö. B., & Üngör, İ. (2013). Sosyal bilgiler ders kitaplarında eski çağ tarihi konusu ve bilincinin bilimsel içerik bakımından değerlendirilmesi. e- uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 1-26.
• Öztürk, İ. H. (2015). Tarih öğretiminde öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. İ. H. Demircioğlu., & İ. Turan (Eds.), Öğretim materyallerinin seçimi ve kullanımını etkileyen faktörler (s. 13-27). Ankara: Pegem Akademi.
• Safran, M. (1993). Tarih öğretiminin eğitimsel amaçları. Belleten, 57(220), 827-842.
• Şimşek, H. & Yıldırım, A. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Şimşek, A. (2019). Tarih nasıl öğretilir?. M. Safran (Ed.), Kronoloji ve zaman algısı (s. 98-103). İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Tosh, J. (2011). Tarihin peşinde (Ö. Arıkan, Çev.). İstanbul: Türk Vakfı Yurt.
• Yeşil, R. (2010). Tarih eğitiminde soru sorma temelli öğrenme. Ahi Evran Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(1), 119-137.
• Yıldırım, T. (2018). 2007 ve 2017 tarih dersi öğretim programlarının karşılaştırılması. Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(1), 994-1019.
• Yılmaz, A. A. (2010). Tarih öğretmenlerinin eskiçağ tarihi ve eski türk tarihi öğretiminde karşılaştıkları sorunlar ve önerileri. (Doktora tezi). https://tez.yok.gov.tr sayfasından erişilmiştir.