Foucault Sosyolojisinde İktidarın Serüveni: Pastoral İktidar, Disiplinci İktidar, Biyo-İktidar

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 1, 109 - 133, 27.03.2021

Murat Özdemir

Öz

Bu çalışma Michel Foucault’nun iktidar sosyolojisini ele almakta, iktidar teorilerini Foucault’nun bakışıyla eleştiriye açmaktadır. İktidar mefhumunu analizinde statik makro çatışmacı ya da uzlaşmacı tanımlamalardan kaçan Foucault, modern iktidarın üretici mantığına vurgu yaparak toplumsalın bedenine nüfuz etmiş liberal kapitalist değerlerin varlığını tarihsel iktidar analizleriyle ortaya koymaktadır. Bu bakımdan çalışma Foucault’nun iktidar analizi olan pastoral iktidar (premodern öncesi iktidar modeli), disiplinci iktidar ve biyoiktidar kavramsallaştırmaları etrafında ilerlemektedir. Modern tarihin rasyonel aklını iktidar bağlamıyla düşünen Foucault, analiz ettiği iktidar modelleriyle iktidarın mikro mantığını ortaya koymuş ve modern tarihin baskıcı ve uysal bedenleri inşa edici yönünü analiz etmiştir. Bu bağlamda çalışma Foucault’nun modern iktidar yapılarına ve aklına nasıl yaklaştığını göstermeye çalışmakta, kavramsal sınırlılıklarını Foucault’nun literatürüyle çerçevelemektedir. Modern iktidarın yeni bir vehçesi olan neoliberal iktidar aklı bu çalışmanın dışında bırakılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Foucault, Biyopolitika, İktidar, Disiplin, Yönetim

Kaynakça

• Aksay, G. (2004). Ne Olduğunu Olumsuzlamanın Hazzı. Marx'tan Sonra (Çev. G. Aksay) s. 9-21. İstanbul: Chiviyazıları Yayınevi.
• Bauman, Z. (2017). Modernlik ve Müphemlik. (Çev. İ. Türkmen) İstanbul: Ayrıntı.
• Bidet, J. (2016). Foucault'yu Marx'la Okumak. (Çev. Z. Cunillera) İstanbul: Metis.
• Deleuze, G. (2013). Foucault. (Çev. B. Yalım ve E. Koyuncu) İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (Çev. M. A. Kılıçbay) Ankara: İmge.
• Foucault, M. (2001). Kelimeler ve Şeyler. (Çev. M. A. Kılıçbay) Ankara: İmge.
• Foucault, M. (2002). Toplumu Savunmak Gerekir. (Çev. Ş. Aktaş) İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Foucault, M. (2003). Abnormal, Lectures at the College de France 1974...1975. (Çev. G. Burchell) London: Verso.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2011). Analitik Siyaset Felsefesi. Entelektüelin Siyasi İşlevi, Seçme Yazıları 1 (Çev. I. Ergüden) s. 194-212. İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2011). Hakikat ve İktidar. Entelektüelin Siyasi İşlevi, Seçme Yazıları 1 (Çev. O. Akınbay) s. 58-84. İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2011). İki Ders. Entelektüelin Siyasi İşlevi, Seçme Yazılar 1 (Çev. F. Keskin) s. 85-116. İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2012). Bilme İstenci Üzerine Dersler. (Çev. K. Eksen) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2013). Güvenlik, Toprak, Nüfus. (Çev. F. Taylan) İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2014). İktidarın Halkaları. Özne ve İktidar, Seçme Yazıları 2 (Çev. I. Ergüden) s. 140-161. İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2014). Özne ve İktidar. Özne ve İktidar, Seçme Yazıları 2 (Çev. O. Akınbay) s. 57-82). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2014). Siyasi Aklın Bir Eleştirisine Doğru. Özne ve İktidar, Seçme Yazılar 2 (Çev. O. Akınbay). İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2015). Büyük Kapatılma, Seçme Yazılar 3 (Cilt 4. Basım). (Çev. I. Ergüden) İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2015a). Biyopolitikanın Doğuşu. (Çev. A. Tayla) İstanbul: Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Foucault, M. (2015b). Büyük Kapatılma, Seçme Yazılar 3 (Cilt 4. Basım). (Çev. I. Ergüden) İstanbul: Ayrıntı.
• Foucault, M. (2015c). İktidarın Gözü, Seçme Yazıları 4 (Cilt 4. Basım). (Çev. I. Ergüden) İstanbul: Ayrıntı.
• Fuchs, C. (2015). Dijital Emek ve Karl Marx. (Çev. T. Kalaycı ve S. Oğuz) Ankara: NotaBene.
• Han, B.-C. (2017a). Şiddetin Topolojisi. İstanbul: Metis.
• Han, B.-C. (2017b). Şeffaflık Toplumu. İstanbul: Metis.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2011a). Çokluk. (Çev. B. Yıldırım) İstanbul: Ayrıntı.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2011b). Ortak Zenginlik. İstanbul: Ayrıntı.
• Hardt, M. ve Negri, A. (2015). İmparatorluk. (Çev. A. Yılmaz) İstanbul: Ayrıntı.
• Kapani, M. (2007). Politika Bilimine Giriş. Ankara: Bilgi.
• Koloş, U. (2015). Foucault, İktidar ve Hukuk. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yaynları.
• Lazzarato, M. (2018). http://www.demokratikmodernite.org/biyopolitika-ve-biyoekonomi-bir-cokluk-politikasi/, http://www.demokratikmodernite.org: http://www.demokratikmodernite.org/biyopolitika-ve-biyoekonomi-bir-cokluk-politikasi/ (Erişim Tarihi: 05.21.2018).
• Lemke, T. (2013). Biyopolitika. (Çev. U. Özmakas) İstanbul: İletişim.
• Lemke, T. (2015). Foucault, Yönetimsellik ve Devlet. (Çev. U. Özmakas) Ankara: Pharmakon.
• Lemke, T. (2016). Politik Aklın Eleştirisi: Foucault'nun Yönetimsellik Çözümlemesi. (Ö. Karlık, Çev.) Ankara: Phoenix.
• Lukes, S. (2005). Power, A Radical View. Hampshire: Palgrave Macmillan.
• Oranlı, İ. (2012). Biyopolitikanın Doğuşu ve Foucaultcu Eleştiri. Cogito(70-71), 39-51.
• Özden, Ö. (2016). Biyolojik Ufka Karşı İki Modern: Agnes Heller Ferenc Feher. O. Kartal içinde, Biyopolitika, Foucault'dan Günümüze Biyopolitikanın İzdüşümleri (Cilt 2, s. 87-108). Ankara: NotaBene.
• Özmakas, U. (2012). Foucault: İktidardan Biyoiktidara. Cogito(70-71), 53-81.
• Paras, E. (2016). Foucault, Öznenin Yitiminden Yeniden Doğuşuna. İstanbul: Kolektif.
• Revel, J. (2012, ). Kimlik, Doğa, Yaşam, Üç Biyopolitika Yapıbozumu. Cogito (70-71), 9-20.
• Russell, B. (1976). İktidar (Cilt İkinci Baskı). (Çev. M. Ergin) İstanbul: Altın Kitaplar.
• Sancar, S. (2014). İdeolojinin Serüveni (Cilt 3. Basım). Ankara: İmge.
• Sennett, r. (2014). Otorite (Cilt 4. Baskı). (Çev. K. Durand) İstanbul: Ayrıntı.
• Tekelioğlu, O. (2003). Foucault Sosyolojisi. Bursa: Alfa Aktüel.
• Urhan, V. (2010). Foucault, Fikir mimarları Dizisi -24 (Cilt 1. Baskı). İstanbul: Say.
• Urhan, V. (2013). Michel Foucault ve Düşünce Sistemleri Tarihi. İstanbul: Say.
• Weber, M. (1996). Sosyoloji Yazıları. (Çev. T. Parla) İstanbul: İletişim.