Düzensiz Göçmen ve Sağlık Hakkı: Düzensiz Göçmenlerin Sağlık Hizmetlerinden Yararlanabilme Hakkına İlişkin Bir Değerlendirme

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 2, 141 - 153, 30.09.2024

Beyrak Tarlansoy

https://doi.org/10.59886/tsbder.1541649

Öz

Göçmen ve düzensiz göçmen sorunu uluslararası literatürde üzerinde en fazla durulan kavramlardan biridir. Özellikle düzensiz göçmenlerin daha iyi yaşam dolayısıyla kendi yerlerini terk etmek zorunda kalmaları onların birtakım zorluklarla karşılaşmalarına neden olmaktadır. Göç ettikleri yerlerde yaranan temel ihtiyaç sorunları ve onların çözüm yolları düzensiz göçmenlerin hayatlarını zorlamaktadır. Bahsi geçen temel ihtiyaçların başında sağlık hizmetlerinden yararlanabilme hakkı ve ilgili sağlık hizmetlerine erişim desteği ilgili uluslararası literatür açısından daha fazla öne çıkmaktadır.
Sağlık hakkı denilen sosyal hak uluslararası örgütler ve özellikle Dünya Sağlık Örgütü tarafından herkesin sosyal dışlanma ve ayrımcılığa maruz kalmadan sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesini öngörmektedir. Uluslararası örgütler düzensiz göçmenlerin sağlık hakkına sahip olmasına ilişkin pozitif yönde kararlar almasına rağmen ilgili göçmenlerin zaman zaman sağlık hizmetlerine erişimi farklı nedenlerle engellenebiliyor. Ancak, sağlık hakkı denilen sosyal hak herkesin sağlık hizmetine erişimini daha adil ve eşitlik ilkesi çerçevesinde erişilebilir kılmaktadır. Dolayısıyla bu engellerin aradan kaldırılması düzensiz göçmenlerin daha kolay bir şekilde sağlık hizmetlerine erişimini gerektirmektedir.
Bu araştırma, düzensiz göçmenlerin sağlık hakkını konu edinmektedir. Araştırma süresince, düzensiz göçmenlerin sağlık hakkına ilişkin haklar, engeller ve ilgili engellerin aradan kaldırılması modelleri, onların yenilenmesi ve daha sistematik yaklaşımlarla değiştirilmesine vurgu yapmaktadır. Araştırmada öngörülen yaklaşım, sağlık hizmetlerine erişimin elde edilmesinde düzensiz göçmenlerin hukuki statülerinin ön şart olarak öne sürülmemesidir. Dolayısıyla bahsedilen yaklaşım, düzensiz göçmenlerin sağlık hakkına sahip olmasını “haklara sahip olma hakkı” ilkesi temelinde değerlendirilmesini öngörmektedir.

Anahtar Kelimeler

Göçmen, Düzensiz Göçmen, Sağlık Hakkı, Artıklar, Haklara Sahip Olma Hakkı

Kaynakça

• Angeleri, S. (2017). The Impact of the Economic Crisis on the Right to Health of Irregular Migrants, as Reflected in the Jurisprudence of the UN Committee on Economic, Social and Cultural Rights. European Journal of Health Law, (19), 165-190.
• Angeleri, S. (2018). Healthcare of Undocumented Migrantsframed as a Right to Emergency Treatment? The State of the Art in European and International Law. G. Nessi. (Ed.) Migrazioni e dirittointernazionale: verso il superamentodell’emergenza? (Migration and International Law: Beyond Emergency?) (s.467-482). Napoli: Editoriale Scientifica.
• Aydamak, M. Y. (2021). Göçmen Sağlığı Bağlamında Türkiye’deki Suriyelilere Yönelik Sağlık Politikaları. Journal of Healthcare Management and Leadership, (1), 36-58.
• Bauman, Z. (2019). Kapımızdaki Yabancılar (Çev. E. Barca). İstanbul: Ayrıntı.
• Bauman, Z. (2006). Sosyolojik Düşünmek (Çev. A, E. Pilgir). İstanbul: Ayrıntı.
• Bury, M. ve Bury, M. (2005). Health and Illness. Massachusetts: PolityPress.
• Castles, S. ve Miller, M. (1998). The Age of Migration. London: Macmillan.
• Cotter, B. (2005). Hannah Arendt and “The Right to Have Rights”. A.F. Lang, Jr. and J. Williams. Hannah Arendt and International Relations (ss. 95-112). New York: Palgrave Macmillan.
• Çallı, M. (2016). Türkiye’de Mültecilerin ve Sığınmacıların Sağlık Hakkı. İş ve Hayat, 2(3), 131-154.
• Dedeoğlu, S. (2011). Türkiye’de Göçmenlerin Sosyal Dişlanmasi: İstanbul Hazir-Giyim Sanayinde Çalışan Azerbaycanlı Göçmen Kadinlar Örneği. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 66(01), 27-48.
• De Haan, A ve S. Maxwell (1998). Poverty and Social Exclusion in North and South. IDS Bulletin, 29(1).
• Demir, B. (2022). Göçmenler ve Sağlık. İnsan Hareketliliği Uluslararası Dergisi, 2(2), 298-313.
• Deniz, T. (2014). Uluslararası Göç Sorunu Perspektifinde Türkiye. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 181, 175-204.
• Erol, M. and Ersever, O. G. (2014). Göç Krizi ve Göç Krizine Müdahale. Kara Harp Okulu Bilim Dergisi, 24(1), 47-68.
• Görgün, M. (2018). Ekonomi Temelli Göç Yaklaşımları Perspektifinde Göçmenlerin Karar Alma Süreçleri. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 1153-1162.
• Gür Omay E.G., (2010, 04-06 Kasım). Dezenformasyona Uğratılan Bir Sosyal Hak Olarak Sağlık, II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Denizli: Türkiye, ss.299-315. https://docplayer.biz.tr/912328-Dezenformasyona-ugratilan-bir-sosyal-hak-olarak-saglik.html
• Hiçdurmaz, Z. ve Yüksel, H. (2020). Sağlık Hakkı Perspektifinde Avrupa’da Yaşayan Düzensiz Göçmenlerin Sağlık Hizmetlerine Erişimi. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 19(1), 37-60.
• İşcan, İ. H. ve Çakır, M. (2019). Türkiye'deki Sığınmacı ve Mültecilerin Türk Işgücü Piyasasına Etkisi: Bir Saha Araştırması. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 19(43), 177-236.
• Kofman, E., Phizacklea, A., Raghuram, P. ve Sales, R. (2000). Gender and International Migration in Europe: Employment, Welfare and Politics. London and New York: Routledge
• Lee, E. S. (1966). A Theory of Migration. Demography, 3(1), 47-57.
• Lister, R. (2004). Poverty: Key Concepts. Cambridge: Polity
• Özkan, R. (2019). Göç Olgusu ve Toplumsal Yapıya Etkisi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(47), 127-145.
• Perruchoud, R. ve Redpath, J. (2013). Göç Terimler Sözlüğü. Uluslararası Göç Hukuku Dergisi, (31), 116.https://publications.iom.int/system/files/pdf/iml31_turkish_2ndedition.pdf
• PICUM (2007). Access to Health Care for Undocumented Migrants in Europe. The Report of Platform for International Cooperation on Undocumented Migrants, Belgium.
• Sovig, K. H. (2011). Provision of Health Services to Irregular Migrants with a Special Focus on Children. European Journal of Health Law, (18), 43-54.
• Varol, A. (2023). Türk Basınında Göç ve Sığınmacı Temsili. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (52), 92-108.