Perception of the Adolescents Living in the Orphanage Regarding Parents: A Qualitative Study

Yıl 2013, Cilt: 24 Sayı: 2, 123 - 144, 15.10.2013

Özlem Karakuş Mehmet Kırlıoğlu , Doğa Başer Burcu Batı

Öz

The aim of this survey is to depict the perception of the adolescents living in orphanage evaluating their parents by means of metaphors. The result of metaphors was applied in order to reach the perception of adolescents regarding their parents. The survey was de signed according to the qualitative research method. Semi-configured interview form was created as a means of data collection and the information about the essential characteristics of the adolescents was achieved by making document analysis. The sample of the survey consists of 39 volunteering adolescents aged between 13 and 20. Data obtained from the research was analyzed under three titles. First one is about how the adolescents define family; second one is about how a family should be, and the third one is about their ideas and thoughts of their perception on parents. As a result of the survey, adolescents answered with positive statements of this question was asked: “What is family?.” The function of support mechanism in a family, sharing in the family, the necessity of open communication and unity in a family came into prominence when the question “How should a family/ ideal family be?” is considered. In addition, the question “If you were to define your parents, which metaphors would you use?” was asked. Adolescents’ answers focused on mothers’ being an “angel” or” a witch” while the perception regarding on fathers focused on their responsibilities by means of such metaphors like “committing violence,”and “being strong-diligent.” 

Anahtar Kelimeler

Orphanage, perception regarding parents, adolescence, youth and social work

YETİŞTİRME YURDUNDA KALMAKTA OLAN ERGENLERİN ANNEBABA ALGILARI: NİTEL BİR ÇALIŞMA

Öz

Bu araştırmanın amacı yetiştirme yurdunda kalmakta olan ergenlerin anne-baba algılarına yönelik betimlemelerde bulunmaktır. Ergenlerin anne-baba algılarına ulaşmak için metaforların yardımına başvurulmuştur. Araştırma nitel araştırma yöntemine göre dizayn edilmiştir. Veri toplama aracı olarak, yarı yapılandırılmış görüşme formu oluşturulmuş, ergenlerin özlük niteliklerine ait bilgiler doküman analizi yapılarak elde edilmiştir. Araştırmanın örneklemini gönüllü 39 ergen oluşturmakta olup, ergenlerin yaş aralığı 13-20 arasında değişmektedir. Araştırmada elde edilen veriler üç başlık altında analiz edilmiştir. Birincisi, ergenlerin aileyi nasıl tanımladıkları; ikincisi, ailenin nasıl olması gerektiği; üçüncüsü ise anne-baba algılarına ilişkin görüş ve düşünceleridir. Yapılan araştırma sonucunda ergenler “aile nedir?” sorusuna daha çok olumlu ifadelerle cevap vermişlerdir. Ergenlerin “Olması gereken aile/ideal aile nasıl olmalıdır?” sorusuna ailenin destek mekanizması işlevini, ailede paylaşım ve açık iletişimin olması gerektiğini, ailede birliktelik olgusunu vurgulayarak cevap vermişlerdir. Ayrıca “anne-babanızı tanımlamak isteseydiniz hangi mecazları kullanırdınız” sorusunda ergenlerin anneye ilişkin algıları daha çok annenin melek ve cadı olması üzerine yoğunlaşmış; babaya ilişkin algıları ise babanın sorumsuzluğu, şiddet uygulaması, kuvvetli-çalışkan olması ve yetkinliği üzerine odaklanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Yetiştirme Yurdu, anne-baba algısı, ergenlik, gençlik ve sosyal hizmet

Kaynakça

• Adana, F. ve Kutlu, Y. (2009). Anne-Baba Tutumlarının Adolesanların Kendilik Kavramı Üzerine Etkisi. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 12 (2), 18-23.
• Aksoy, A. B., Kahraman, Ö. G. ve Kılıç, Ş. (2008). Ergenlerin Algıladıkları Ebeveyn İzleme ve Destek Davranışları. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9 (15), 1-14.
• Aldan Karademir, Ç., Uçak, E. ve Bağ, H. (2012). “Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilgi Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Metaforlar” X.Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi, Niğde., 27-30 Haziran 2012.
• Alisinanoğlu, F. (2002). Gençlik Dönemi Özellikleri ve Genç Anne-Baba İletişimi. Eğitim ve Bilim Dergisi, 27 (123), 62-63.
• Aral, N., Gürsoy, F. ve Yıldız Bıçakçı, M. (2006). Yetiştirme Yurdunda Kalan ve Kalmayan Kız Ergenlerin Yalnızlık Düzeylerinin İncelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (15), 10-19.
• Atak, H. (2011). Kimlik Gelişimi ve Kimlik Biçimlenmesi: Kuramsal Bir Değerlendirme. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3 (1), 163-213.
• Bahadır, A. (2002). Ergenlik Dönemi Kişilik Gelişiminde Temel Kavramlar. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8, 57-66.
• Bıyıklı, L. (1995). Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve S.O.S. Çocuk Köyleri. Özel Eğitim Dergisi, 2 (1), 3-10.
• Boyraz, G. ve Aydın, G. (2003). Yetiştirme Yurdu ve Anne-Baba Yanında Kalan Ergenlerde Öğrenilmiş Güçlülük. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2 (20), 59¬64.
• Büyükşahin Çevik, G. ve Çelikkaleli, Ö. (2010). Ergenlerin Arkadaş Bağlılığı ve İnternet Bağımlılığının Cinsiyet, Ebeveyn Tutumu ve Anne-Baba Eğitim Düzeylerine Göre İncelenmesi. Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19 (3), 225-240.
• Cerit, Y. (2008). Öğretmen Kavramı İle İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6 (4), 693-712.
• Çelik, G. ve İçağasıoğlu Çoban, A. (2012). Çalışan Kadın ve Erkeklerin Ebeveynlik İzin Haklarına İlişkin Görüş ve Düşünceleri: Niteliksel Bir Çalışma. Uluslararası Katılımlı Kadına ve Çocuğa Karşı Şiddet Sempozyumu 27-28 Kasım, (s. 458-470). Ankara.
• Danış, M. Z. (2006). Davranış Bilimlerinde Ekolojik Sistem Yaklaşımı. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 8 (3), 45-53.
• Demirbilek, S. (2000). Korunmaya Muhtaç Gençlerin Topluma Kazandırılmasında Yetiştirme Yurtları. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (2), 137-152.
• Deveci, H., Karadağ, R. ve Yılmaz, F. (2008). İlköğretim Öğrencilerinin Şiddet Algıları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 7 (24), 351-368.
• Erdoğan, Ö. ve Uçukoğlu, H. (2011). İlköğretim Okulu Öğrencilerinin Anne-Baba Tutumu Algıları İle Atılganlık ve Olumsuz Değerlendirilmekten Korkma Düzeyleri Arasındaki İlişkiler. Kastamonu Eğitim Dergisi, 19 (1), 51-72.
• Ertem, Ü. ve Yazıcı, S. (2006). Ergenlik Döneminde Psiko-Sosyal Sorunlar ve Depresyon. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 3 (9), 7-12.
• Gökçearslan Çifçi, E. (2003). Çocuk Yuvalarında Kışla Bakım Modeli İle Grup Evi Bakım Modelinin Hizmet Kalitesi Açısından Karşılaştırılmasına Yönelik Bir Değerlendirme Araştırması, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sosyal Hizmetler Anabilim Dalı. Ankara.
• Gündoğdu, M. ve Zeren, Ş. G. (2004). Yetiştirme Yurdunda ve Ailesinin Yanında Kalan Ergenlerin Kimlik Gelişimlerinin Karşılaştırılması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (22), 57-65.
• Gürsoy, F., Aral, N. ve Yıldız Bıçakçı, M. (2005). Yetiştirme Yurdunda Kalan ve Kalmayan Ergenlerin Benlik Tasarım Düzeylerinin İncelenmesi. Eurasian Journal of Educational Research, 21, 24-34.
• Jakupcak, M., Lisak, D. ve Roemer, L. (2002). The Role of Masculine Ideology and Masculine Gender Role Stress In Men's Perpetration of Relationship Violence. Psychology of Men and Masculinity, 5 (3): 97-106.
• Kayaalp, L. (2008). Ergenlikte Kimlik İfadesi Olarak Şiddet. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri Adolesan Sağlığı II Sempozyum Dizisi No:63, (s. 33¬39). İstanbul.
• Kesen, N. F., Karakuş, Ö. ve Deniz, M. E. (2012). Yetiştirme Yurtlarında Kalan Çocukların Kuruluşa Geliş Nedenlerinin İncelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23 (1), 139-150.
• Kesici, Ş. (2007). Ortaöğretim Öğrencilerinin Anne Baba Tutumlarının ve Rehberlik İhtiyaçlarının Mesleki Karar Verme Zorluklarını Yordaması. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18, 329-340.
• Kocayörük, E. (2010). Ergen Gelişiminde Aile İşlevleri ve Baba Katılımı. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi , 4 (33), 37-45.
• Kocayörük, E. (2012). Öz-Belirleme Kuramı Açısından Ergenlerin Anne Baba Algısı ile Duyuşsal İyi Oluşları Arasındaki İlişki. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (37), 24-37.
• Kutlu, M. (2005). Yetiştirme Yurdu Yaşantısı Geçiren Lise Öğrencilerinin Yalnızlık Düzeyleri. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3 (24), 89-109.
• Mahler, M. S., Pine, F. ve Bergman, A. (2012). İnsan Yavrusunun Psikolojik Doğumu. (A. N. Babaoğlu, Çev.) İstanbul: Metis Yayınları.
• Mavili Aktaş, A. (2002). Korunmaya Muhtaç Çocuklar Raporu Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu Uzman Raporu. Ankara: Cumhurbaşkanlığı Devlet Denetleme Kurulu.
• Oflaz, G. (2011). 2nd International Conference on New Trends in Education and Their Implications 27-29 April, 2011 Antalya-Turkey. (s. 884-893). Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Öcal, A. ve Kemerkaya, G. (2011). Yetiştirme Yurdunda Kalmış Yetişkinlerin Devlet ve Vatandaşlık Algıları Üzerine Bir Araştırma. Yetiştirme Yurdunda Kalmış Yetişkinlerin Devlet ve Vatandaşlık Algıları Üzerine Nitel Bir Araştırma, 30 (1), 63-82.
• Öngen, D. (2004). Özerklik Kazanma Sürecinde Ergen-Anne ile Ergen-Baba İlişkileri Arasındaki Farklılıklar. Eğitim ve Bilim Dergisi, 29 (131), 3-13.
• Özbey, S. (2012). Ebeveynlerin Evlilik Uyumu ve Algıladıkları Sosyal Destek ile Altı Yaş Çocuklarının Problem Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 20 (1), 43-62.
• Özdal, F., ve Aral, N. (2005). Baba Yoksunu Olan ve Anne-Babası İle Yaşayan Çocukların Kaygı Düzeylerinin İncelenmesi. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 6 (2), 255-267.
• Özgür Sayar, Ö. (2006). Yetiştirme Yurtlarında Akran Şiddeti-Ankara'da İki Yetiştirme Yurdu Örneği-. Toplum ve Sosyal Hizmet, 17 (1), 113-132.
• Parrott, D. J., Adams, H. E. ve Zeichner, A. (2002). Homophobia: Personality and attitudinal correlates. Personality and Individual Differences, 5 (32): 1269-1278.
• Punch, K. F. (2005). Sosyal Araştırmalara Giriş Nicel ve Nitel Yaklaşımlar. (D. Bayrak, H.B. Arslan, ve Z. Akyüz, Çev.) Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Reçber, B. (2011). Bir Özsaygı Geliştirme Programının Yetiştirme Yurdundan Yaşayan Ergenlerin Özsaygı Düzeyleri Üzerinde Etkililği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 22 (1), 115- 132.
• Saban, A. (2009). Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7 (2), 281-326.
• Saban, A. (2004). Giriş Düzeyindeki Sınıf Öğretmeni Adaylarının ‘Öğretmen' Kavramına İlişkin İleri Sürdükleri Metaforlar. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 131-155.
• Saban, A. (2007). Lisansüstü Öğrencilerin Nitel Araştırma Metodolojisine İlişkin Algıları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (17), 469-485.
• Sezer, Ö. (2010). Ergenlerin Kendilik Algılarının Anne Baba Tutumları ve Bazı Faktörlerle İlişkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 7 (1), 1-19.
• Sezer, Ö., ve Oğuz, V. (2010). Üniversite Öğrencilerinde Kendilerini Değerlendirmelerinin Ana Baba Tutumları ve Bazı Sosyo Demografik Değişkenler Açısından İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18 (3), 743-758.
• Soygüt, G. Ve Çakır, Z. (2009). Ebeveynlik Biçimleri İle Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkilerde Kişilerarası Şemaların Aracı Rolü: Şema Odaklı Bir Bakış. Türk Psikiyatri Dergisi, 20 (2), 144-152.
• Soysal, A. Ş., Bodur, Ş., İşeri, E. ve Şenol, S. (2005). Bebeklik Dönemindeki Bağlan¬ma Sürecine Genel Bir Bakış. Klinik Psiki¬yatr, 8, 88-99.
• Suğur, N. ve Saygı Doğru, E. (2010). Ko¬runma Altındaki Çocukların Aile ve Devlet Algısı Üzerine Bir Araştırma. Ankara Üni¬versitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 65 (1), 115-133.
• Şimşek, Z. ve Erol, N. (2004). Kurum Ba¬kımının Adölesan Ruh Sağlığına Etkisi. A. İçağasıoğlu Çoban, ve H. K. Arslanoğlu (Dü.), Türkiye’de Sosyal Hizmet Uygulama¬ları İhtiyaçlar ve Sorunlar içinde (s. 479¬482). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
• T. C. Kalkınma Bakanlığı.(2012). Onuncu Kalkınma Planı (2014-2018). Ankara: T.C. Kalkınma Bakanlığı.
• Ünal, F. (2007). Çocuklarda Empatinin Ge¬lişimi: Empatinin Gelişiminde Anne-Baba Tutumlarının Etkisi. Milli Eğitim (176), 134¬148.
• Yaban, E. H. ve Yükselen, A. (2007). Korunmaya Muhtaç Yedi-On Bir Yaş Grubundaki Çocukların Sosyal Problem Çözme Becerilerinin İnlenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 18 (1), 49-67.
• Yıldırım, A., ve Şimşek, H. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.