ÇOCUK EVLERİNDE VE AİLELERİYLE YAŞAYAN ERKEK ERGENLERDE GÖRÜLEN PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN BAĞLANMA BİÇİMLERİ VE DUYGU DÜZENLEME AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2020, Cilt: 31 Sayı: 4, 1459 - 1485, 28.10.2020

Abdullah Yıldız Yıldız Bilge

https://doi.org/10.33417/tsh.738311

Öz

Bu çalışmada Çocuk Evleri’nde ve aileleriyle yaşayan ergenlerin psikolojik bozukluklar, duygu düzenleme ve bağlanma stilleri açısından karşılaştırılması, bağlanma stilleri ile psikolojik bozukluklar arasındaki ilişkide duygu düzenlemenin aracı rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Kolay örnekleme yöntemiyle belirlenen katılımcılar 14-19 (M=16,73; SS=1,08) yaş arasındaki, 80 tanesi Çocuk Evleri’nde, 111 tanesi aileleriyle yaşayan toplam 191 erkek ergenden oluşmuştur. Katılımcılara Ergenler İçin Psikolojik Bozukluklar Envanteri-Psikolojik Bozukluklar Formu (EPBE-PBF), İlişki Ölçekleri Anketi (İÖA) ve Duygu Düzenleme Ölçeği (DDÖ) uygulanmıştır. Çocuk Evleri’nde ve aileleriyle yaşayan ergenlerin sosyal fobi, hastalık kaygısı, sosyal istenirlik, yeniden değerlendirme ve kayıtsız bağlanma puanları açısından Çocuk Evleri’nde yaşayan ergenlerin lehine anlamlı düzeyde farklılık olduğu saptanmıştır. Sonuçlar psikolojik bozukluklar açısından değerlendirildiğinde iki grup arasında yalnızca sosyal fobi ve hastalık kaygısı bozukluğunda anlamlı fark ortaya çıkmıştır. İki grup arasında az sayıda değişkende anlamlı düzeyde fark bulunması nedeniyle korelasyon, regresyon ve aracılık analizleri toplam grup üzerinden gerçekleştirilmiştir. Regresyon analizi sonuçlarına göre psikolojik bozukluk puanlarını %5 ila %34,5 arasında değişen oranlarda yordayan iki değişkenin korkulu ve saplantılı bağlanma stilleri olduğu bulunmuştur. Aracılık analizinde ise korkulu ve saplantılı bağlanma ve şizofreni, depresyon, ayrılma kaygısı, yaygın kaygı, panik ve obsesif-kompulsif bozukluk arasındaki ilişkide baskılamanın aracı rolünün olduğu saptanmıştır. Çalışma iki ergen grubunun karşılaştırılmasını ve psikolojik bozuklukların anlaşılmasına katkıda bulunulmasını sağlamıştır.

Anahtar Kelimeler

Psikolojik bozukluklar, , bağlanma biçimleri, , duygu düzenleme, , Çocuk Evleri, , ergenlik

Examination of male adolescents’ psychological disorders living in the Children's Homes and with their families in terms of attachment styles, and emotion regulation

Öz

In this study, it was aimed to compare the adolescents living in the Children's Homes, and living with their families in terms of psychological disorders, emotion regulation, and attachment styles. Secondly, this study was conducted to determine the predictive level of socio-demographic variables, attachment styles, and emotion regulation in psychological disorders in the total sample and to examine the mediating role of emotion regulation in the relationship between attachment styles and psychological disorders. Participants determined by the convenience sampling method consisted of a total of 191 male adolescents aged 14-19, 80 of whom were living in the Children's Homes and 111 of them living with their families. Psychological Disorders Inventory for Adolescents-Psychological Disorders Form (PDIA-PDF), Relationship Scales Questionnaire (RSQ), and Emotion Regulation Scale (ERS). were applied to the participants. It was found a significant difference in favor of the adolescents living in the Children's Homes in terms of social phobia, somatic symptom, social desirability, reappraisal, and dismissing attachment scores. When the results were evaluated in terms of psychological disorders, there was a significant difference only in social phobia and somatic symptom disorder between the two groups. The correlation, regression, and mediation analyzes were performed over the total group since there was the secondary purpose of the study and a significant difference in a small number of variables between the two groups. According to the results of the regression analysis, it was found that the variables that predicted the psychological disorder scores between 9,6% and 33,8% were socio-demographic variables as well as fearful and preoccupied attachment styles. In the mediation analysis, it was found that suppression plays a mediating role in the relationship between fearful and preoccupied attachment and schizophrenia, depression, separation anxiety, generalized anxiety, panic, and obsessive-compulsive disorder. The study provided a comparison of two adolescent groups and contributed the understanding of the effects of attachment styles and emotion regulation on psychological disorders.

Kaynakça

• Akan, Ş. (2014). Obsesif Kompulsif Bozukluk ve Depresyon Tanısı Alan Kişilerde Duygu Düzenleme Süreçlerinin Gross’un Süreç Modeline Göre incelenmesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Aldao, A., Nolen-Hoeksema, S., & Schweizer, S. (2010). Emotion-regulation strategies across psychopathology: A meta-analytic review. Clinical psychology review, 30(2), 217-237.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Ruhsal Bozuklukların Tanımsal Ve Sayımsal Elkitabı, Beşinci Baskı (Dsm-5) Tanı Ölçütleri Başvuru Elkitabı. Çev.: Köroğlu, E. Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Ataman Temizel, E., & Dağ, İ. (2014). Stres veren yaşam olayları, bilişsel duygu düzenleme stratejileri, depresif belirtiler ve kaygı düzeyi arasındaki ilişkiler. Klinik Psikiyatri Dergisi, 17(1): 7-17.
• Belfer, M.L. (2008). Child and adolescent mental disorders: the magnitude of the problem across the globe. J Child Psychol Psychiatry, 49, 226–36.
• Bilge, Y. (2018). Ergenler İçin Psikolojik Bozukluklar Envanterinin revizyon çalışması-I: Psikolojik Bozukluklar Formu. Anatolian Journal Of Psychiatry/Anadolu Psikiyatri Dergisi, 19 (Special issue. 1): 49-58.
• Bilge, Y. (2019). Üniversite öğrencilerinde ruh sağlığı belirleyicisi olarak bağlanma stillerinin incelenmesi. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 7(16), 1-18.
• Bilge, Y., Bilge, Y., Emiral, E., Özkars, B.N. (2018). Examination of the relationships among psychological symptoms, alexithymia and emotional regulation: Mediating role of emotion regulation. Yeni Sempozyum Dergisi, 56(3), 2-8.
• Bilgiz, Ş. & Peker, A. (2018). Üniversite öğrencilerinin duygu düzenleme becerileri ile psikolojik yardım ihtiyaçları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18 (4), 1978-1990.
• Bilim, G. Y.,& Yılmaz, B. T. D. (2012). Çocukluk Çağı Örselenme Yaşantıları: Duygu Düzenleme, Kişilerarası Tarz ve Genel Psikolojik Sağlık Açısından Bir İnceleme (Doctoral Dissertation, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı).
• Bowlby, J. (1969). Attachment and loss: Attachment (Vol.12)..London: Hogarth Press and the Institute of Psycho-Analysis.
• Bowlby, J. (1973). Attachment and loss: Separation: Anxiety and anger (Vol. 2). London: Hogarth Press and the Institute of Psycho-Analysis.
• Bowlby, J.A. (1988). Secure base: Clinical applications of attachment theory (collected papers). London: Tavistock.
• Button, E. J., Sonuga‐Barke, E. J. S., Davies, J., & Thompson, M. (1996). A prospective study of self‐esteem in the prediction of eating problems in adolescent schoolgirls: Questionnaire findings. British Journal of Clinical Psychology, 35(2), 193-203.
• Campora, G., Giromini, L. (2015). Excessive Food Intake and Emotion Dysregulation. In M. L. Bryant. (Ed.). Handbook on Emotion Regulation Processes, Cognitive Effects and Social Consequences. United States of America: Nova Science Publishers; 1-35.
• Cole-Detke, H.,& Kobak, R. (1996). Attachment processes in eating disorder and depression. Journal Of Consulting And Clinical Psychology, 64(2), 282.
• Cömert, I. T.,& Ögel, K. (2014). Madde kullanan ergenlerin bağlanma stilleri. Addicta: The Turkish Journal On Addictions, 1(1): 9-40.
• Çalışır, M. (2009). Yetişkin bağlanma kuramı ve duygulanım düzenleme stratejilerinin depresyonla ilişkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 1, 240-255.
• Çavuşoğlu, H., & Çetin, H. (2009). Yetiştirme yurdunda ve aileleri ile yaşayan adölesanların benlik saygıları ve psikolojik belirtilerinin karşılaştırılması. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Elektronik Dergisi, 2 (4), 137- 144.
• Çelik, Ç. B. (2018) Bağlanma stilleri, psikolojik iyi olma ve sosyal güvende hissetme: aralarındaki ilişki ne?. Bayburt Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(25): 27-40.
• Dar, M.M., Hussain, S.K., Qadri, S., Hussain, S.S., Fatima, S.S., Srinagar, K. (2015). Prevalence and pattern of psychiatric morbidity among children living in orphanages of Kashmir. Int J Health Sci Res, 5, 53-60.
• Davis, T. S., Mauss, I. B., Lumian, D., Troy, A. S., Shallcross, A. J., Zarolia, P., Ford, B.Q., McRae, K. (2014). Emotional reactivity and emotion regulation among adults with a history of self-harm: laboratory self-report and fMRI evidence. Journal of Abnormal Psychology, 123(3), 499-509.
• Drapeau, S., Saint-Jacques, M.C., Lepine, R., Begin, G., Bernard, M. (2007). Processes that contribute to resilience among youth in foster care. Journal of Adolescence, 30, 977–999.
• Di Filippo, J. M. ve Overholdser, J. C. (2000). Suicidal ideation in adolescent psychiatric inpatients as associated with depression and attachment relationships. Journal of Clinicial Child Psychology, 29, 155-166.
• Erdem, Ş., & Kabasakal, Z. (2015). Psikolojik iyi olma ve yetişkin bağlanma boyutları. Journal of Research in Education and Teaching, 4(1): 82-90.
• Ergin, B. E., & Dağ, İ. (2013). Kişilerarası problem çözme davranışları, yetişkinlerdeki bağlanma yönelimleri ve psikolojik belirtiler arasındaki ilişkiler. Anatolian Journal of Psychiatry, 14(1), 36-45.
• Erol, N., Öztop, D., Özcan, Ö.Ö. (2008). Epidemiology of Emotional and Behavioral Problems in Children and Adolescents Reared in Orphanages: A National Comparative Study. Turkish journal of psychiatry, 19(3).
• Greenberg MT. (1999). Attachment and psychopathology in childhood. In: Shaver PR, ed. Handbook of Attachment. Theory, Research, and Clinical Applications. New York, NY: Guilford; 469-496.
• Gross, J. J.,& John, O. P. (2003). Individual differences in two emotion regulation processes:Implications for affect, relationships, and well-being. Journal Of Personality And Social Psychology, 85(2), 348.
• Hayes, A.F. (2017). Introduction to mediation, moderation, and conditional process analysis: A regression-based approach. New York, NY: Guilford Publications.
• Hisli Şahin, N. T. D., & Yaka, A. İ. A. S. (2011). Bağlanma, Erken Döneme Yönelik Şemalar, Öz-Yönetim Ve Psikolojik Belirtiler Arasındaki İlişkiler (Doctoral Dissertation, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji (Uygulamalı/Klinik Psikoloji) Anabilim Dalı).
• Jinyao, Y., Xiongzhao, Z., Auerbach, R. P., Gardiner, C. K., Lin, C., Yuping, W., & Shuqiao, Y. (2012). Insecure attachment as a predictor of depressive and anxious symptomology. Depression and anxiety, 29(9), 789-796.
• Jozefiak, T., Kayed, N. S. (2015). Self-and proxy reports of quality of life among adolescents living in residential youth care compared to adolescents in the general population and mental health services. Health and quality of life outcomes, 13(1), 104-111.
• Kanbur, N., Tüzün, Z., Derman, O. (2011). Psychiatric symptoms of adolescents reared in an orphanage in Ankara. Turkish Journal of Pediatrics, 53(3).
• Karapınar, İ. (1993). Erzurum yetiştirme yurdunda kalan gençlerde ruhsal belirtiler dağılımı. Düşünen Adam Dergisi, 1(2): 3-15.
• Kaur, R., Vinnakota, A., Panigrahi, S., Manasa, R.V. (2018). A descriptive study on behavioral and emotional problems in orphans and other vulnerable children staying in institutional homes. Indian journal of psychological medicine, 40(2): 161-169.
• Kesebir, S., Kavzoğlu, S. Ö., & Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve psikopatoloji. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-Current approaches In Psychiatry, 3(2): 321-342.
• Kohler, C. G., Bilker, W., Hagendoorn, M., Gur, R. E., & Gur, R. C. (2000). Emotion recognition deficit in schizophrenia: association with symptomatology and cognition. Biological psychiatry, 48(2): 127-136.
• Koskina, N., & Giovazolias, T. (2010). The effect of attachment insecurity in the development of eating disturbances across gender: The role of body dissatisfaction. The Journal of Psychology, 144(5): 449-471.
• Koumi, E.L., Mohamed, A., Ali, Y.F., El Banna, E.A., Youssef, U.M., Raya, Y.M., Ismail, A.A. (2012). Psychiatric morbidity among a sample of orphanage children in Cairo. International journal of pediatrics, 1-7.
• Köknel, Ö. (2003). Akıl ile düşünce gücü. Altın Kitaplar.
• Köroğlu, E (2015). Psikiyatri Sözlüğü. Ankara: HYB Basım Yayın.
• Körük, S., & Aypay, A. (2017). Ergenlerde Riskli Davranışların Güvensiz Bağlanma Ve Algılanan Sosyal Destek Tarafından Yordanmasında Psikolojik Belirtilerin Aracı Rolü. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Rehberlik Ve Psikolojik Danışmanlık Bilim Dalı.
• Kullik, A., Petermann, F. (2013). Attachment to parents and peers as a risk factor for adolescent depressive disorders: The mediating role of emotion regulation. Child Psychiatry & Human Development, 44(4), 537-548.
• McLaughlin, K. A., Hatzenbuehler, M. L., Mennin, D. S., & Nolen-Hoeksema, S. (2011). Emotion dysregulation and adolescent psychopathology: A prospective study. Behaviour research and therapy, 49(9), 544-554.
• McNally, A. M., Palfai, T. P., Levine, R. V., Moore, B. M. (2003). Attachment dimensions and drinking-related problems among young adults: The mediational role of coping motives. Addictive behaviors, 28(6), 1115-1127.
• Morris, A. S., Silk, J. S., Steinberg, L., Myers, S. S., & Robinson, L. R. (2007). The role of the family context in the development of emotion regulation. Social development (Oxford, England), 16(2), 361–388.
• Muris, P., Mayer, B., & Meesters, C. (2000). Self-reported attachment style, anxiety, and depression in children. Social Behavior and Personality: an international journal, 28(2), 157-162.
• Myhr, G., Sokman, D., Pinard G. (2004). Attachment security and parental bonding in adults with obsessive-compulsive disorder: A comparison with depressed out-patients and healthy controls. Acta Psychiatrica Scandinavica, 109: 447-456.
• Nakash-Eisikovits, O. R. A., Dutra, L., &Westen, D. (2002). Relationship between attachment patterns and personality pathology in adolescents. Journal Of The American Academy Of Child &Adolescent Psychiatry, 41(9): 1111-1123.
• Oldfield, J., Humphrey, N., & Hebron, J. (2016). The role of parental and peer attachment relationships and school connectedness in predicting adolescent mental health outcomes. Child and Adolescent Mental Health, 21(1), 21-29.
• Öngen, D.E. (2010). Depresyon ve boyun eğen davranışın öngörülmesinde bilişsel duygu düzenleme: Türk ergenlerde cinsiyet ve sınıf düzeyinde farklılıklar. Procedia-Sosyal ve Davranış Bilimleri, 9: 1516-1523.
• Özgüle, E. T. U., & Sümer, N. (2017). Ergenlikte duygu düzenleme ve psikolojik uyum: Duygu Düzenleme Ölçeğinin Türkçe uyarlaması. Turk Psikoloji Yazıları, 20(40): 1-18.
• Özer. Ü., Yıldırım, E. A., & Erkoç, Ş. N. (2015). Major depresyon olgularında intihar düşünce ve davranışının bağlanma biçimi ile ilişkisi. Arch neuropsychiatr, 52: 283-288.
• Özyürek, A., Demiray, K. (2010). Yurtta ve ailesi yanında kalan orta- öğretim öğrencilerinin kaygı düzeylerinin karşılaştırılması. Doğuş Üniversitesi Dergisi; 11(2):247-56.
• Pearson, J. L., Cowan, P. A., Cowan, C. P., &Cohn, D. A. (1993). Adult Attachment And Adult Child Older Parent Relationships. American Journal Of Orthopsychiatry, 63(4): 606-613.
• Pielage, S., Gerlsma, C., & Schaap, C. (2000). Insecure attachment as a risk factor for psychopathology: The role of stressful events. Clinical Psychology & Psychotherapy: An International Journal of Theory & Practice, 7(4), 296-302.
• Rabley, S., Preyde, M., & Gharabaghi, K. (2014). A survey of adolescents' perceptions of their relationships with nonparental caregivers in group home settings: An attachment perspective. Children and Youth Services Review, 40, 61-70.
• Salguero, J. M., Palomera, R., & Fernández-Berrocal, P. (2012). Perceived emotional intelligence as predictor of psychological adjustment in adolescents: A 1-year prospective study. European Journal Of Psychology Of Education, 27(1): 21-34.
• Sund, A. M., & Wichstrøm, L. (2002). Insecure attachment as a risk factor for future depressive symptoms in early adolescence. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 41(12), 1478-1485.
• Suzuki, H., Tomoda, A. (2015). Roles of attachment and self-esteem: impact of early life stress on depressive symptoms among Japanese institutionalized children. BMC psychiatry, 15(1), 8-19.
• Sümer, N.,& Güngör, D. (1999). Yetişkin Bağlanma Stilleri Ölçeklerinin Türk örneklemi üzerinde psikometrik değerlendirmesi ve kültürlerarası bir karşılaştırma. Türk Psikoloji Dergisi, 14(43): 71-106.
• Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D., & Özcan, Ö. Ö. (2008). Kurum bakımındaki çocuk ve ergenlerde davranış ve duygusal sorunların epidemiyolojisi; Ulusal örneklemde karşılaştırmalı bir araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi, 19(3): 235-246.
• Tambağ, H., & Öz, F. (2005). Aileleri ile birlikte ve yetiştirme yurtlarında yaşayan ergenlerin öfke ifade etme biçimleri. Kriz Dergisi, 13(1): 11-21.
• Thompson, R. A. (1994). Emotion regulation: A theme in search of definition. Monographs Of The Society For Research İn Child Development, 59(23): 25-52.
• Tümkaya, S. (2005). Ailesi yanında ve yetiştirme yurdunda kalan ergenlerin umutsuzluk düzeylerinin karşılaştırılması. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(4), 445-459.
• Türk, B.B. (2016). Yetişkinlerde Bağlanma Biçimleri Kişilik Özellikleri ve Bu Özelliklerin Ruhsal Sorunlarla İlişkisinin Araştırılması. Master's thesis, Işık Üniversitesi. İstanbul.
• T.C. Resmi Gazete (2006). Erişim Traihi: 05.10.2019. URL: https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2006/12/20061224-1.htm
• Türk Dil Kurumu (TDK) Sözlüğü. Erişim Tarihi: 05.11.2019. URL: http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_gts&arama=gts&guid=TDK.GTS.5c5f52876f3219.66869402
• Ünal, S. (2000). Şizofrenide öznel yaşantılar ve duyguların ifadesi. Klinik Psikiyatri Dergisi, 3(2): 131-136.
• Üstüner, S., Erol, N., Şimşek, Z. (2005). Koruyucu aile bakımı altındaki çocukların davranış ve duygusal sorunları. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 12(3), 130-140.
• Van Durme, K., Braet, C., Goossens, L. (2015). Insecure attachment and eating pathology in early adolescence: Role of emotion regulation. The Journal of Early Adolescence, 35(1): 54-78.
• Werner, K. H., & Gross, J. J. (2010). Emotion regulation and psychopathology: A conceptual framework. In A. Kring & D. Sloan (Eds.), Emotion regulation and psychopathology: A transdiagnostic approach to etiology and treatment (pp. 13–37). New York, NY: Guilford.
• Yektaş, Ç., Tufan, A. E., Yazıcı, M. (2018). Düzce ili Çocuk Evlerinde kalan çocuk ve ergenlerin klinik ve sosyodemografik özellikleri. Konuralp Tıp Dergisi, 10(3), 298-304.
• Yüksel, Z., Öncü, B. (2016). Geçmişte kurum bakımında kalmış bireylerin kurum bakımı deneyimlerine ilişkin özellikleri ve bağlanma biçimlerinin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 27(2), 63-77.
• Zakaria, Z., & bin Yaacob, M. J. (2008). Psychiatric Morbidity among Children and Adolescents Living in Orphanages, Kota Bharu, Malaysia. International Medical Journal, 15(3).