KURUM BAKIMINDA YETİŞMİŞ KİŞİLERİN KURUM BAKIMI VE SONRASI SÜREÇTE YAŞADIKLARI SORUNLARIN BELİRLENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 33 Sayı: 1, 69 - 95, 30.01.2022

Sinem Burcu Uğur , Ayten Kaya Kılıç

https://doi.org/10.33417/tsh.877684

Cited By: 3

Öz

Risk altındaki aileler olgusunun dünya çapında yaygınlaşması, koruma ve bakım hizmetlerinden yararlanması zorunlu hale gelen çocukların sayısını artırmaktadır. Sağlıklı aile ortamından yoksun çocukların bakım ve korunmalarını sağlayan yatılı kurumlar, burada kalan çocukları birtakım sorunlarla karşı karşıya getirebilmektedir. Çalışmanın amacı, çocukluk yaşantılarının büyük kısmını kurum bakımında geçiren kişilerin kurum bakım sürecinde ve sonrasında yaşadıkları sorunları incelemektir. Bu sorunların ortaya konulabilmesi, korunmaya ve bakıma ihtiyaç duyan çocuklar için hem kurum bakımı hem de sonrası süreçte uygun ve etkili hizmetlerin sunulabilmesi açısından oldukça önemlidir. Nitel yöntemle tasarlanan çalışmada, rastlantısal kartopu örnekleme tekniği ile ulaşılan 15 kişi çalışmanın örneklemini oluşturmuştur. Aile krizlerinin yaşandığı durumlarda çocuklar için güvenilir bir çatı sağlayan kurum bakımı; aynı zamanda burada kalınan süreçte duygusal yoksunluk, toplumsal dışlanma, gelecek kaygısı ve farklı boyutlarıyla şiddete kaynaklık edebilmektedir. Kurum bakımı sonrasında deneyimlenen sorunlar; başta istihdam alanı olmak üzere yeni düzene uyum sağlayamama, ailevi krizler, ekonomik yetersizlikler, toplumsal ön yargı ve ayrımcı tutumlarla karşılaşma olarak sıralanabilir. Çalışma, kurum bakım sürecinde çocuklara temel yaşam becerilerini öğrenmelerini sağlayacak eğitimlerin verilmesinin yanı sıra kurumdan ayrıldıktan sonra mentörlük sisteminin uygulanıp yaygınlaştırılmasının kurum bakımı sonrasında bu bakım türüyle ilintili karşılaşılacak sorunların azaltılmasındaki önemini ortaya koymaktadır.

Anahtar Kelimeler

kurum bakımı, kışla tipi kurum bakımı, kurum bakım süreci, kurum bakımı sonrası süreç

Identifying the Problems Experienced, During and After Institutional Care, by People Raised under Institutional Care

Öz

The prevalence of the phenomenon of families at risk around the world increases the number of children who have to benefit from protection and care services. Institutional care, which provide care and protection for children deprived of a healthy family environment, may confront children staying here with some problems. The aim of study is to examine problems faced by those who spend most of their childhood in institutional care during and after institutional care process. It is very important to reveal the problems in question in terms of providing appropriate and effective services both in institutional care and in the aftermath for children who need protection and care. In the study designed with qualitative research method and 15 people reached by accidental snowball sampling technique constituted sample of the study. Institutional care, which provides a safe roof for children in cases of family crises, can also be a source of emotional deprivation, social exclusion, anxiety for the future and different types of violence while staying here. Problems experienced after institutional care can be listed as inability to adapt to the new order, especially in the field of employment, family crises, economic inadequacies, social prejudices and encountering discriminatory attitudes. The study reveals the importance of applying and disseminating the mentoring system after leaving the institution in reducing the problems that will be faced after institutional care, as well as providing trainings that will enable children to learn basic life skills during the institutional care process.

Anahtar Kelimeler

Institutional care, barracks type institutional care, institutional care process, post- institutional care process

Kaynakça

• 5395 Sayılı Çocuk Koruma Kanunu. (2005, 15 Temmuz) Resmî Gazete (Sayı: 25876).
• Attar-Schwartz, S. (2011). Maltreatment by staff in residential care facilities: the adolescents’ perspectives. Social Service Review, 85, 635–664.
• Bayoğlu, A.S., Purutçuoğlu, E. (2010). Yetiştirme yurdunda kalan ergenlerin gelecek beklentileri ve sosyal destek algıları. Kriz Dergisi, 18 (1), 27-39.
• Bilgin, N., Aydemir, M. (2013). İhmal edilen bir çocuğun kurum bakımına alınması: Olgu sunumu. Causapedia, 2, 343.
• Bronfenbrenner, U. (1979). Contexts of child rearing: problems and prospects. American Psychologist, 34, 844–850.
• Bynner, J., Elias, P., McKnight, A., Pan, H., Gaelle, P. (2002) Young people’s changing routes to ındependence. York: Joseph Rowntree Foundation.
• Calheiros, M. M., Garrido, M. V., Lopes, D., Patrício, J. N. (2015). Social images of residential care: How do children, youth and residential are institutions get portrayed? Children and Youth Services Review, 55, 159– 169.
• Courtney, M. E., Dworsky, A. (2006). Early outcomes for young adults transitioning from out-ofhome care in the USA. Child and Family Social Work, 11, 209–219.
• Çakır, Ö. (2002). Sosyal dışlanma. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(4), 83-104.
• Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü (2018). Çocuk Destek Merkezleri. Erişim adresi: https://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/cocuk-destek-merkezleri
• Demirbilek, S. (2000). Korunmaya muhtaç gençlerin topluma kazandırılmasında yetiştirme yurtları. D.E. Ü. İ.İ.B.F Dergisi, 15 (2), 137-152.
• Dozier, M., Zeanah, C. H., Wallin, A. R., Shauffer C. (2012). Institutional care for young children: review of literature and policy ımplications. Social Issues and Policy Review, 6 (1), 1—25.
• Erango, M.A., Goshu, A.T. (2015). Parents health and social life matter for self-esteem of child orphans. Psychology and Behavioral Sciences. 4 (3), 90-93.
• Erol, N. (2004). Yuva ve yetiştirme yurtları sorunun mu yoksa çözümün mü parçası. Koruma Altındaki Çocuklar (Prof. Dr. Mualla Öztürk Anısına) XVII. Sempozyum Sunumları. AÜ. Yayınları, 133-140.
• Garrido, M.V., Patrício, J.N., Calheiros, M.M., Lopes, D. (2016). Comparing the social images of youth in and out of residential care. Journal of Community & Applied Social Psychology, 26, 439-455.
• Gaskell, C. (2010). If the social worker had called at least it would show they cared. young care leavers’ perspectives on the ımportance of care. Chıldren & Socıety, 24, 136–147.
• Gökçearslan Çiftçi, E. (2009). Türkiye’de ve Dünya’da korunmaya ihtiyacı olan çocuklara yönelik hizmetlerin tarihsel gelişimi. Aile ve Toplum, 5(19), 53-65.
• Gümüş, N. (2014). Çocuk evlerinde bulunan kız çocuklarının sosyalizasyonu üzerine niteliksel bir araştırma: Tekirdağ İli Örneği. İstanbul Maltepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek lisans tezi.
• Hagerty, B.M., Williams, R.A., Coyne, J.C., Early, M.R. (1996). Sense of belonging and ındicators of social and psychological functioning. Archives of Psychiatric Nursing, 10, 235-244.
• Hermenau, K., Eggert, I., Landolt, M.A., Hecker, T. (2015). Neglect and perceived stigmatization impact psychological distress of orphans in Tanzania, European Journal of Psychotraumatology, 6 (1).
• Ibrahim, R.W., Howe, D. (2011). The experience of jordanian care leavers making the transition from residential care to adulthood: The İnfluence of a Patriarchal and Collectivist Culture. Children and Youth Services Review, 33, 2469–2474.
• Jackson, S. (1994). Educating children in residential and foster care. Oxford Review of Education 20 (3), 267–279.
• Jensen, T.M., Shafer K. (2013). Stepfamily functioning and closeness: Children's views on second marriages and stepfather relationships. Social Work, 58 (2), 127-136.
• Kemp, C. L. (2007). Grandparent - grandchild ties. reflections on continuity and change across three generations. Journal of Family Issues, 28(7), 855-881.
• Öcal, A., Kemerkaya, G. (2011). Yetiştirme yurdunda kalmış yetişkinlerin devlet ve vatandaşlık algıları üzerine nitel bir araştırma. On dokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 30 (1), 63-82
• Özgür Sayar, Ö. (2006). Yetiştirme yurtlarında akran şiddeti: ankara’da iki yetiştirme yurdu örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet. 17 (1), 113-132.
• Pasley, K., Garneau, C. (2017). Yeniden evlilik ve üvey aile hayatı. Froma Walsh. (Ed.), Normal Aile Süreçleri, Büyüyen Çeşitlilik ve Karmaşıklık, I. Baskı, Ankara: Pegem Akademi, 167-192.
• Richard, A., Harris, P. (2001). ‘Second time around’: a survey of grandparents raising their grandchildren. Adoption and Fostering, 25(3), 67-69.
• Saçan S., Artan İ., Erol N., Şimşek Z. (2014). Kurum bakımından aile yanına döndürülen 6-18 yaş çocukların duygusal ve davranış sorunları. NWSA- Qualitative Studies, 9, (2), 1-18.
• Suğur, N., Doğru, E.S. (2010). Koruma altındaki çocukların aile ve devlet algısı üzerine bir araştırma. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 65(1), 115-133.
• Şenocak, H. (2006). Korunmaya muhtaç çocuklara sağlanan bakım yöntemleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, 51, 177-228.
• T. C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, Erişim adresi: https://ailevecalisma.gov.tr. Erişim tarihi: 10.12.2020
• Trout, A. L., Hagaman, J.L., Chmelka, M.B., Gehringer R., Epstein M.H., Reid R. (2008). The academic, behavioral, and mental health status of children and youth at entry to residential care. Residential Treatment for Children & Youth, 25 (4), 359-374.
• Turgut, A.Ş., Özkan, Y. (2019). Kurum bakımından ayrılmış bireylerin sosyodemografik özellikleri ile kurum bakımı sonrası yaşadıkları sorunlar arasındaki ilişkinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 24 (3), 748-763.
• Twenge, J. M., Baumeister, R. F. (2005). Social exclusion ıncreases aggression and self-defeating behavior while reducing ıntelligent thought and prosocial behavior. In D. Abrams, M. A. Hogg, & J. M. Marques (Eds.), The social psychology of inclusion and exclusion. New York: Psychology Press. 27-46.
• Ummanel, A. (2019). Sosyal hizmetler bünyesinde kalan çocuklar ve eğitim sorunları. Risk Altındaki Çocuklar ve Eğitimleri, 203-228.
• Varol, B. (2017). Kurum bakımı deneyimi olan yetişkinlerin iş yaşamına uyumları. Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans tezi
• Villar, F., Triado, C., Pinazo-Hernandis, S., Celdran, M. & Sole, C. (2010). Grandparents and their adolescent grandchildren: Generational stake or generational complaint? A study with dyads in Spain. Journal of Intergenerational Relationships, 8(3), 281-297.
• Vojak, C. (2009). Choosing Language: Social service framing and social justice. British Journal of SocialWork, 39, 936–949.
• Wang, Y., Marcotte, D. E. (2007). Golden years? The labor market effects of caring for grandchildren. Discussion Paper Series, IZA DP No. 2629, 1-38.
• Wilczynska, A., Januszek, M., Bargiel-Matusiewicz, K. (2015). The need of belonging and sense of belonging versus effectiveness of coping. Polish Psychological Bulletin, 46(1), 72-81.
• Williams, M. N. (2011). The changing roles of grandparents raising grandchildren. Journal of Human Behavior in the Social Environment, 21(8), 948-962.
• Worrall, J. (2009). When grandparents take custody - changing ıntergenerational relationships: The New Zealand experience. Journal of Intergenerational Relationships,7(2/3):259-273.
• Yanardağ, U. (2019). Kurum bakımı hizmetlerinden yararlanmış bireylerin kurum bakımı sonrası yaşam deneyimleri üzerine nitel bir araştırma. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi 3(2).
• Yazıcı, E. (2014). Türkiye’de çocuk koruma sistemi ve koruyucu aile bakım yönteminde yeni yaklaşımlar. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 4(2): 247-270
• Yıldız, M., Kılıç, M. E. (2018). Yetiştirme yurdunda kalmış bireylerde yalnızlık ve sosyal bütünleşme düzeylerinin bazı sosyo-demografik özellikler bakımından incelenmesi. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi. 1 (2).
• Yolcuoğlu, İ.G. (2009). Türkiye'de çocuk koruma sisteminin genel olarak değerlendirilmesi. Aile ve Toplum, 11(5), 43-57.
• Yurteri Tiryaki, A; Baran, G. (2015). Kurum bakımı deneyimi olan kadınların çocukluk dönemi kurum yaşantıları: nitel bir çalışma. Toplum ve Sosyal Hizmet, 26(1):23-44.
• Yüksel, Z., Öncü, B. (2016). Geçmişte kurum bakımında kalmış bireylerin kurum bakımı deneyimlerine ilişkin özellikleri ve bağlanma biçimlerinin incelenmesi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 27(2), 63-77.