Yaşlılara Yönelik Dijital Teknolojiler ve Sosyal Hizmet Uygulamaları Geronteknolojik Sosyal Hizmet Uygulamasını Doğurabilir mi?

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 3, 727 - 742, 28.07.2023

Gizem Karasoy , Buğra Yıldırım

https://doi.org/10.33417/tsh.1084299

Cited By: 1

Öz

Yaşlılık fizyolojik, biyolojik, psikolojik, sosyal, kültürel ve ekonomik yönleri ile bir bütündür. Bu dönemi anlayabilmek için yaşlanmanın çok boyutlu özelliklerini bilmek önemlidir. Günümüzde yaşlı bireyler yaşamlarını idame ettirebilmek ve işlevsel olarak sürdürebilmek adına dijital teknolojilerden yararlanmaktadır. Yaşlılıkta dijital teknolojilerin kullanımı geronteknoloji kavramını beraberinde getirir. Geronteknoloji; yaşlı bireylere yönelik destekleyici sistem, yazılım ve cihazlar geliştirmeyi hedefleyen, gerontoloji ve teknolojiyi birleştiren multidisipliner bir alandır. Yaşlılara yönelik fonksiyonel ürünlerin tasarlanması, dijital teknolojilerin daha etkili kullanılması yaşlı yaşam kalitesini arttırarak toplumsal uyum süreçlerine katkı vermektedir. Dijital teknolojiler yaşlının günlük aktivitelerinin devam ettirilmesinin yanı sıra yaşa bağlı ortaya çıkan fiziksel, sosyal, psikolojik engellerin önlenmesinde güçlendirici bir etkiye sahiptir. Sosyal hizmet uygulamalarında dijital teknolojilerin kullanılması çeşitlenen yaşlı ihtiyaçlarına cevap vermede anahtar bir çözüm olarak görülmektedir. Nitekim bu çalışma, yaşlılara yönelik dijital teknolojiler ve sosyal hizmet uygulamaları aracılığıyla geronteknolojik sosyal hizmet uygulamasının kapsamını gözden geçirmeyi amaçlamaktadır. Çalışmanın sonunda geronteknolojik sosyal hizmet uygulamalarının nasıl yapılandırılacağına ilişkin önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, dijital teknolojiler, geronteknoloji, sosyal hizmet.

Can Digital Technologies and Social Work Practices for the Elderly Bring About the Gerontechnological Social Work Practice?1

Öz

Old age is integrated with its physiological, biological, psychological, social, cultural, and economic aspects. To understand this period, it is important to know the multidimensional characteristics of aging. Nowadays, elderly individuals make use of digital technologies to maintain their lives functionally. The use of digital technologies in old age brings about the concept of gerontechnology. Gerontechnology is a multidisciplinary field that aims to develop supportive systems, software, and devices for the elderly and combines gerontology and technology. Designing functional products for the elderly and more effective use of digital technologies contribute to social adaptation processes by improving the quality of elderly life. Digital technologies have a strengthening effect in preventing age-related physical, social, and psychological barriers in addition to maintaining the daily activities of the elderly. The use of digital technologies in social work practices is considered a key solution in responding to the diversified elderly needs. Therefore, this study aims to review the scope of gerontechnological social work practice via digital technologies and social work practices for the elderly. At the end of the study, recommendations were made on how to structure gerontechnological social work practices.

Anahtar Kelimeler

Old age, digital technologies, gerontechnology, social work.

Kaynakça

• Aile Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı, (2021). Alo 183 sosyal destek. 10.05.2021 tarihinde https://www.ailevecalisma.gov.tr/tr-tr/sss/engelli-ve-yasli-hizmetleri-genel-mudurlugu/alo-183-sosyal-destek/ web adresinden erişildi.
• Akbaş, E., Yiğitoğlu, G. T., ve Çunkuş, N. (2020). Yaşlılıkta sosyal izolasyon ve yalnızlık. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(26), 4540-4562. Arun, Ö., ve Özkurt, V. (2019). Bakım sürecinde ihmalin yeni bir türü: Geronteknolojik yoksunluk. Akdeniz İnsani Bilimler Dergisi, 9(2), 107-123.
• Bektaş, G., ve Şimşek, F. (2016). İleri yaş sağlık turizminde mobil sağlık hizmetlerinin önemi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 3(4), 179-185. Bulut, Y., ve Aslan, M. M. (2018). Akıllı kentler ve sağlık hizmetleri: Akıllı yaşlı bakım ve koordinasyon merkezi örneği. M. Mecek, B. Parlak, ve E. Atasoy (Eds.), Kent Yönetiminde Yeni Yaklaşımlar ve Etkin Belediyecilik Uygulamaları (ss. 1130-1137). Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Çataloğlu, S. (2018). Yaşlılık, değer ve teknoloji. Uluslararası İnsan Çalışmaları Dergisi, 1(1), 27-35.
• Dahl, T. S., ve Boulos, M. N. K. (2014). Robots in health and social care: A complementary technology to home care and telehealthcare? Robotics, 3(1), 1-21.
• Demir Erbil, D., ve Hazer, O. (2021). Kuşaklararası dayanışma açısından yaşlıların dijital okuryazarlık deneyimleri üzerine nitel bir çalışma Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(2), 271-297.
• Ekici, E. (2020). Covid 19 pandemisi sürecinde yaşlı bireylerin bakım yönetimi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(3), 145-152.
• Erebak, S. (2020). Yaşlı bireylere verilen bakım hizmetinde gereken insan yetkinliklerinin geronteknoloji bağlamında değişimi. Y. Akay Unvan ve F. Kolay (Eds.), İktisadi ve İdari Bilimlerde Güncel Araştırmalar (ss. 816-833). Cetinje-Karadağ: IVPE.
• Fidan, T. (2020). Sosyal hizmetlerde dijital sosyal inovasyon ve sosyal destek uygulaması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(6), 1973-1991.
• Görgün Baran, A., Koçak Kurt, Ş., ve Serdar Tekeli, E. (2017). Yaşlıların dijital teknolojileri kullanım düzeyleri üzerine bir araştırma. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi(45), 1-24.
• Gümüş, Ö., ve Ekici, S. K. (2016). Yaşlılıkta teknolojinin kullanımı. Ege Tıp Dergisi, 55, 26-30.
• Gürsoy Çuhadar, S., ve Lordoğlu, K. (2016). Demografik dönüşüm sürecinde Türkiye'de yaşlanma ve sorunlar. İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Mart 2016(54), 63-80.
• Hamutoğlu, N. B., Güngören, Ö. C., Uyanık, G. K., ve Erdoğan, D. G. (2017). Dijital okuryazarlık ölçeği: Türkçe’ye uyarlama çalışması. Ege Eğitim Dergisi, 18(1), 408-429.
• Hazer, O., ve Ateşoğlu, L. (2017). Yaşam kalitesine geronteknolojik bakış. The Journal of Academic Social Science Studies, Winter II(63), 471-486.
• Hazer, O., ve Özsungur, F. (2017a). Gerontolojide kişisel emniyet çözümleri. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 17(39), 97-117.
• Hazer, O., ve Özsungur, F. (2017b). Kuşaklararası işbirliği ve geronteknoloji Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(11), 445-472.
• Jimoyiannis, A. ve Gravani,M. (2011). Exploring adult digital literacy using learners’ and educators’ perceptions and experiences:The Case of the second chance schools in Greece. Journal of Educational Technology ve Society, 14(1), 217-227.
• Kalınkara, V., Argun, N., ve Güler, P. (2014). Temel Gerontoloji: Yaşlılık Bilimi. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık Eğitim ve Danışmanlık Tic. Limited Şti.
• Kalınkara, V., ve Sarı, İ. (2018). Yaşlanma ve bilgi teknolojileri kullanımı ve yaşam doyumu: Potansiyel ve engeller, ergonomik yaklaşım. Mühendislik Bilimleri ve Tasarım Dergisi, 6(0), 1-13.
• Karabulut, B. (2015). Bilgi toplumu çağinda dijital yerliler, göçmenler ve melezler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(21), 11-23.
• Kurtoğlu, S., ve Koç, A. (2019). Dünyada yaşlılara sunulan hizmet örnekleri. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 4(2), 122-131.
• Ocak, G. ve Karakuş, G. (2018). Oğretmen adaylarının dijital okuryazarlık oz-yeterliliği olcek geliştirme calışması. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(5), 1427-1436.
• Öngen, Ç. (2014). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı'na bağlı sosyal hizmet kuruluşlarının sosyal hizmet uygulamalarında bilişim teknolojilerinin kullanımı: Ankara ili örneği. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Özkan, Y., ve Purutçuoğlu, E. (2010). Yaşlılıkta teknolojik yeniliklerin kabulünü etkileyen sosyalizasyon süreci. Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 23(23), 37-46.
• Özkurt, V. (2018). Bakım sürecinde geronteknolojinin etkin kullanımı: Bakım verenlerin algılarına ilişkin nitel bir çalışma. Senex: Yaşlılık Çalışmaları Dergisi, 3(3), 54-59.
• Sever, H. (2020). Yaşlı bireylerin geniş aileden kopuş nedenleri ve alternatif yaşama aranjmanlarına dair algıları: Gaziantep örneği. Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 13(1), 1-9.
• Şentürk, Ü. (2018). Yaşlılık Sosyolojisi Bursa: Dora Yayıncılık
• Terkeş, N., ve Bektaş, H. (2016). Yaşlı sağlığı ve teknoloji kullanımı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Elektronik Dergisi, 9(4), 153-159.
• Tuncay, T. (2010). E-sosyal hizmetler: İnsani hizmetlerde bilişim teknolojisi uygulamaları. İçinde: 3. İleri Yaş Sempozyumu: “Kırılgan Yaşlı” İzmir.
• TÜİK. (2021). İstatistiklerle yaşlılar, 2020. 20.05.2021 tarihinde https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Yaslilar-2019-33712 adresinden erişildi.
• Ulusoy, M. (2017). Akıllı şehirler. Yüksek lisans tezi, Bilgi Üniversitesi, İstanbul.
• Ün, S. S. (2020). Toplum 5.0' da bilgi ve iletişim teknolojileri ile yaşlı bakımı. Hak İş Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 9(24), 313-330.
• Yıldırım, B., Aydıner Boylu, A., ve Günay, G. (2020). Kaderden kaçılır mı? Yaşlılıkta yalnızlık, sosyal izolasyon ve yaşam kalitesi üzerine bir değerlendirme. D. Say Şahin (Ed.), Etik Yönleri ile Yaşlılık ve Yaşlanma (ss. 93-119). Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Yıldırım, B. ve Kılıç, C. (2021). Dijital okuryazarlık odağında eleştirel bir bakış (düşünme) ve değerlendirme. İçinde: S. Yıldırım, D. Çakmak Karapınar ve L. Bayındır (Eds.). Dijital Okuryazarlık (ss. 198-211). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Yıldırım, F., Abukan, B., Öztürk, H., ve Eker, H. (2020). Sosyal hizmette teknoloji kullanımı ve sosyal hizmet uzmanlarının dijital yapabilirlikleri: Covid-19 salgını odağında bir değerlendirme. Electronic Turkish Studies, 15(8), 3899-3916.
• Yıldırım, G. (2021). Endüstri devrimleri ve dijital okuryazarlığın temel kavramları. S. Yıldırım, D. Çakmak Karapınar, ve L. Bayındır (Eds.), Dijital Okuryazarlık (ss. 7-23). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınevi.