ALKOL BAĞIMLISI BİREYLERDE BENLİK SAYGISI, ALGILANAN SOSYAL DESTEK VE BAŞETME STRATEJİLERİ: ADSIZ ALKOLİKLER ÖRNEĞİ

Yıl 2020, Sayı: 15, 50 - 64, 30.06.2020

Fatma Nur Yücel , Kübra Doğan , Rana Nur Pamir , Seda Erkuş , Ümran Keşir , Oğuzhan Zengin

https://doi.org/10.46218/tshd.734791

Cited By: 4

Öz

Bu araştırmanın amacı alkol bağımlılarında benlik saygısı, algılanan sosyal destek, başetme stratejileri ve bunlar arasındaki ilişkiyi ortaya koymaktır. Bu çalışma, İstanbul, Ankara, İzmir, Konya ve Bursa’da Adsız Alkolikler toplantılarına katılan 100 alkol bağımlısı ve alkolü bırakan bireyle gerçekleştirilmiştir. Veri toplama aracı olarak araştırmacılar tarafından geliştirilen sosyodemografik bilgi formu, Çok Boyutlu Algılanan Sosyal Destek Ölçeği, Coopersmith Benlik Saygısı Ölçeği ve Kısa Form Başetme Ölçeği kullanılmıştır. Verilerin analizinde Mann Whitney U, Kruskal Wallis ve Spearman Brown test teknikleri kullanılmıştır. Algılanan sosyal destek düzeyi yüksek katılımcıların benlik düzeyi yüksek bulunmuş ve daha çok sorun odaklı başetme stratejilerini kullandıkları bulunmuştur. Bu bulgudan hareketle sosyal destek sistemlerinden yeterince yararlanamayan alkol bağımlılarının ruh sağlığı profesyonelleri tarafından psikososyal açıdan daha çok desteklenmeleri tavsiye edilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Alkol Bağımlılığı, Adsız Alkolikler, Benlik Saygısı, Algılanan Sosyal Destek, Başetme

Kaynakça

• Akın, E. (2017). Adsız Alkoliklerin ayıklık sürecine ilişkin anlatılarının güçlendirme temelinde değerlendirilmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). DSM-5 TM tanı ölçütleri başvuru el kitabı (E. Köroğlu, Çev.). Ankara: Hekimler Yayın Birliği, 231-290.
• Arslan, Ş. F. ve Coşkunol, H. (2016). Sağlık profesyonelinin eğitim rolü: alkol ve madde bağımlılarında sağlıklı yaşam biçimi davranışı geliştirme eğitimi. Tıp Eğitimi Dünyası, 15(47), 13-20.
• Avşar, G., Koç, F. ve Aslan, G. (2016). Madde bağımlısı hastalarda sosyal destek ve benlik saygısı. ACU Sağlık Bilimleri Dergisi, 1, 44-49.
• Aydın, Y. (2015). Alkol ve madde bağımlılığında beden algısı, benlik saygısı düzeyleri ve sosyal fobi görülme sıklığı: karşılaştırmalı bir çalışma (Yüksek Lisans Tezi). Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Aydoğdu, H. ve Olcay Çam, M. (2013). Madde kullanım bozukluğu olan ve olmayan ergenlerin bağlanma stilleri, anne baba tutumları ve sosyal destek algıları yönünden karşılaştırılması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(3), 137-144.
• Carver, C., Scheier, M. ve Weintraub, J. K. (1989). Assessing coping strategies: a theoretically based approach. Journal of Personality and Social Psychology, 56(2), 267-283.
• Coopersmith, S. (1986). Self-esteem inventories. Palo Alto, CA: Consulting Psychologists Press.
• Corbin, W., McNair, L. ve Carter, J. (1996). Self-esteem and problem drinking among male and female college students. Journal of Alcohol and Drug Education, 1-14.
• Doğan, Y. B. (2001). Madde kullanımı ve bağımlılığı. Aile ve Toplum, 4(1), 79-86.
• Erbay, E., Oğuz, N., Yıldırım, B. ve Fırat, E. (2016). Alkol ve madde bağımlılığı olan bireylerin başa çıkma tutumları. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 20(3), 597-609.
• Erükçü Akbaş, G. ve Mutlu, E. (2016). Madde bağımlılığı tedavisi gören kişilerin bağımlılık ve tedavi deneyimleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 27(1), 101-122.
• Eker, D., Arkar, H. ve Yaldız, H. (2001). Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlik ve güvenirliği. Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• Gabhainn, S. N. (2003). Assessing sobriety and successful membership of Alcoholics Anonymous. Published in Journal of Substance Use, 8, 55-61.
• Kahriman, İ. ve Polat, S. (2003). Adölesanlarda aileden ve arkadaşlardan algılanan sosyal destek ve benlik saygısı arasındaki ilişki. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 6(2), 13-24.
• Kalyoncu, A., Mırsal, H., Pektaş, Ö., Yazıcı, A., Mırsal, N. ve Beyazyürek, M. (2001). Alkol bağımlılığında nüks nedenleri: kesitsel bir çalışma. Bağımlılık Dergisi, 2(2), 61-63.
• Kaplanhan, T. (2015). Alkol ve madde bağımlılarında bağımlılık türü ile tedavi motivasyonu, algılanan sosyal destek ve psikiyatrik belirtileri arasındaki ilişkinin incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kılıç, F. S. (2016). Bağımlılık ve Uyarıcı Maddeler. Osmangazi Tıp Dergisi, 38(Özel Sayı 1), 55-60.
• Küçükşen, K., Tekin, H., Demirel, B. ve Şener, M. M. (2016). Madde bağımlısı bireylerde aile işlevselliği ve sosyal destek algısı. International Journal of Social Science, 53, 199-212.
• Lazarus, R. S. (1976). Patterns of adjustment. New York: McGraw-Hill Book Company.
• Lazarus, R. S. (2006). Emotions and interpersonal relationship: toward a person-centered conceptualization of emotions and coping. Journal of Personality, 74(1), 9-46.
• Lee, C., Daniel A. D., Colleen S. C. ve Grayson N. H. (2014). A closer look at self-esteem, perceived social support, and coping strategy: a prospective study of depressive symptomatology across the transition to college. Journal of Social and Clinical Psychology, 33(6), 560-585.
• Maden, A. (1991). Alkolizm Psikomatiği ve Kültürel Nitelikleri. Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 35(2), 196-205.
• Öncü, F., Ögel, K. ve Çakmak, D. (2002). Alkol kültürü-2: içki kültürü ve edebiyatta içki. Bağımlılık Dergisi, 3(1), 31-36.
• Özkan, V. (2016). Alkol ve madde bağımlılarının algıladıkları sosyal destek sistemleri ve hastalıkla başa çıkma tutumları (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Gaziantep Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Gaziantep.
• Rohde, P., Mark T., Lewinson, P. M. ve Seeley, J. R. (1990). Dimensionality of coping and its relation to depression. Journal of Personality and Social Psychology, 58(3), 449-511.
• Satan, A. (2011). Ergenlerde akran baskısı, benlik saygısı ve alkol kullanımı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 34, 183-194.
• Sevin, Ç. ve Erbay, E. (2008). Madde bağımlılarının tedavi sonrası sosyal yaşamdaki sorunları ve sosyal hizmet uygulamaları. Bağımlılık Dergisi, 9, 36-40.
• Siddharth, D., Chauhan, V. ve Azad, S. (2015). Social support and trearment outcome in alcohol dependence syndrome in armed forces. Journal of Cliinical and Diagnostic Research, 1-5.
• Şahin, B. (2011). Alkol bağımlıları ve eşlerinde evlilik uyumu, bağlanma biçimi ve mizaç karakter özellikleri arasındaki ilişki (Yayımlanmamış Tıpta Uzmanlık Tezi). Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri Anabilim Dalı, Ankara.
• Şirin, A. ve Turan, R. (2007). Alkol bağımlılarının benlik bilinçleri ile sosyal uyum düzeyleri arasındaki ilişki. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 26(26), 133-154.
• Tuna, M. E. (2003). Cross-cultural differences in coping strategies as the predictors of university adjustment of Turkish and U.S. students (Yayımlanmamış Doktora Tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Turan, N. ve Tufan, B. (1987). Coopersmith benlik saygısı envanteri üzerinde geçerlik, güvenirlik çalışması. XIII. Ulusal Psikiyatri ve Nörolojik Bilimler Kongresi, İstanbul, 14-18 Eylül.
• Uzbay, T. (2009). Madde Bağımlılığının Tarihçesi, Tanımı, Genel Bilgiler ve Bağımlılık Yapan Maddeler. Türk Eczacıları Birliği Meslek İçi Sürekli Eğitim Dergisi, 5-15.
• Walter, M., Gerhard, U., Duersteler-MacFarland, K., Weijers, H. G., Boening, J. & Wiesbeck, G. (2006). Social Factors but not stress-coping styles predict relapse in detoxified alcoholics. Neuropsychobiology, 100-106.
• Yaman, Ö. M. (2014). Uyuşturucu madde bağımlısı gençlerin aile içi ilişkilere yönelik görüşleri: Esenler-Bağcılar örneği. The Turkish Journal on Addictions, 1(1), 99-132.
• Yılmaz Çubuk, Ç. (2011). Madde kullanımı deneyimi yaşamış kişilerde benlik saygısı ve bağlanma stilleri arasındaki ilişkilerin incelenmesi (Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yılmaz, N. (2015). Alkol ve Madde Bağımlılığı: Bireysel ve Toplumsal Sonuçları. Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Zimet, G. D., Dahlem, N. W., Zimet, S. G. ve Farley, G. K. (1988). The multidimensional scale of perceived social support. Journal of Personality Assessment, 52(1), 30-41.