Okul Çağındaki Çocuklarda Ulusal Görme Tarama Programının Etkinliğinin Değerlendirilmesi

Yıl 2025, Cilt: 4 Sayı: 1, 18 - 22

Betül Dertsiz Kozan , Mehtap Savar Çağlayan

Öz

Amaç: Okul çağı çocuklarında görme kusurları sık rastlanan ve okul başarısını olumsuz etkileyen etmenlerin başında gelmektedir. Okullarda rehber öğretmenleri tarafından uygulanan görme tarama programı sonucunda sorun olduğu belirtilerek Göz Hastalıkları uzmanına yönlendirilen okul çağı çocuklarının göz bulgularının ve görme tarama progmanın etkinliğinin değerlendirilmesidir.
Yöntemler: Ocak 2023-Aralık 2024 tarihleri arasında Göz Hastalıkları polikliniğine okuldaki rehber öğretmeninin yönlendirmesi nedeniyle başvuran hastaların demografik özellikleri, Snellen eşeli ile en iyi düzeltilmiş görme keskinliği, damlalı ve damlasız otorefraktometre, göz hareketleri, biyomikroskopi ve fundus muayenesi, renk körlüğü ve ek bulgular incelendi. Aileye daha önce çocuğun göz doktoruna götürülüp götürülmediği ve yapılan görme tarama programı hakkındaki bilgisi soruldu.
Bulgular: Çalışmamıza 74 olgu dahil edildi. Olguların 38 (%51,4)’i kız, 36 (%48,6)’sı erkekti. Yaş ortalaması 6,8±1,6 (4-11) idi. Olguların 36 (%48,6)’sı emetrop, 20 (%27,0)’si miyop, 4 (%5,4)’ü hipermetrop, 10 (%13,5)’u mixt astigmat, 4 (%5,4)’ü astigmattı. Olguların 12 (%16,2)’sinde ambliyopi, 2 (%2,7)’sinde ekzotropya, 1 (%1,3)’inde renk körlüğü tespit mevcuttu. Ailelerin hiçbirisi çocuklarını daha önce göz doktoruna götürmediğini belirtti. Yapılan görme tarama programı hakkında 20 (%27,0) aile okullarda yapıldığını bildiğini belirtti. Okul öncesi dönemde aile hekimliğinde yapılan görme tarama programı hakkında hiçbir ailenin bilgisi yoktu.
Sonuç: Görme tarama programlarının erken yaşta uygulanması önlenebilir görme kaybının tespitinde önemlidir. İlkokul çağından önce yapılacak görme taraması ise ambliyopi riskini azaltmada etkili olabilir. Ailelere görme tarama programı hakkında bilgi verilmesi ambliyopi riskini azaltabilir.

Anahtar Kelimeler

Görme tarama programı, ambliyopi, kırma kusuru, toplum sağlığı

Evaluation of the Effectiveness of the National Vision Screening Program in School-Age Children

Öz

Objective: Visual defects are common in school-age children and are one of the factors that negatively affect school success. The aim is to evaluate the ophthalmic findings, the effectiveness of the vision screening program in school-age children who are referred to an Ophthalmologist because they have problems as a result of the vision screening program implemented by school counselors.
Methods: Our study included demographic characteristics of the patients who applied to the Ophthalmology clinic between January 2023 and December 2024 due to the guidance of the guidance counselor at school, best corrected visual acuity with Snellen chart, dilated and nondilated autorefractometer, eye movements, biomicroscopy and fundus examination, color blindness and additional findings. The family was asked whether the child had been taken to an ophthalmologist before and their knowledge of the vision screening program.
Results: 74 cases were included in our study. 38 (51.4%) of the cases were girls and 36 (48.6%) were boys. The average age was 6.8±1.6 (4-11) years. 36 (48.6%) of the cases were emmetropic, 20 (27.0%) were myopic, 4 (5.4%) were hyperopic, 10 (13.5%) were mixed astigmatic and 4 (5.4%) were astigmatic. Amblyopia was detected in 12 (16.2%) of the cases, exotropia was detected in 2 (2.7%), and color blindness was detected in 1 (1.3%). None of the families stated that they had ever taken their children to an ophthalmologist before. About the vision screening program, 20 (27.0%) families stated that they knew that it was carried out in schools. None of the families had any information about the vision screening program performed at the family doctor during the preschool period.
Conclusion: Implementation of screening vision programs at an early age is important in detecting preventable vision loss. Vision screening before primary school age may be effective in reducing the risk of amblyopia. Providing families with information about the vision screening program may reduce the risk of amblyopia.

Anahtar Kelimeler

Vision screening program, amblyopia, refractive error, public health

Etik Beyan

Ethics committee approval was obtained from Gazi Yaşargil Training and Research Hospital Ethics Committee (Date: September 13, 2024, Number: 166).

Kaynakça

• 1. Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü Çocuk ve Ergen Sağlığı Daire Başkanlığı. Ulusal görme taraması programı. 2018. https://hsgm.saglik.gov.tr/tr/tarama-programlari/okul-cagi-cocuklarda-gorme-taramasi-programi.html
• 2. Işıklı B, Kalyoncu C. Eskişehir kırsal ilköğretim öğrencilerinde görme kusurları. STED. 2007;16(17):95-99.
• 3. Paterson B, Ruben A, Nossar V. School screening in remote aboriginal communities--results of an evaluation. Aust N Z J Public Health. 1998;22(6):685-689. doi:10.1111/j.1467-842x.1998.tb01470.x
• 4. Preslan MW, Novak A. Baltimore Vision Screening Project. Phase 2. Ophthalmology. 1998;105(1):150-153. doi:10.1016/s0161-6420(98)91813-9
• 5. Kırağ N, Temel AB. İlkokul çağı çocuklarda görme taraması ile göz sağlığı sorunlarının belirlenmesi. F.N. Hem. Derg. 2016;24(1):10-15.
• 6. Kalyoncu C, Metintaş S, Balız S, Arıkan İ. Eğitim araştırma bölgesinde ilköğretim öğrencilerinde sağlık düzeyleri ve okul tarama muayeneleri sonuçlarının değerlendirilmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin. 2011;10(5):511-518.
• 7. Ceylan SS, Turan T. Bir İlköğretim okulunda okul sağlığı hemşireliği uygulama sonuçlarının değerlendirilmesi. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi. 2009;4(12):35-49.
• 8. Costa DRD, Debert I, Susanna FN, Falabreti JG, Polati M, Susanna Júnior R. Vision for the Future Project: Screening impact on the prevention and treatment of visual impairments in public school children in São Paulo City, Brazil. Clinics (Sao Paulo). 2021;76:e3062. Published 2021 Oct 1. doi:10.6061/clinics/2021/e3062
• 9. Rahi J, Gilbert C. Taylor and Hoyt’s pediatric ophthalmology and strabismus. Saunders: Elsevier; 2017:47-57.
• 10. Cumurcu T, Düz C, Gündüz A, Doğanay S. Malatya ve çevresinde ilköğretim öğrencilerinde kırma kusuru sıklığı ve dağılımı. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2011;18(3):145-148.
• 11. Khandekar RB, Abdu-Helmi S. Magnitude and determinants of refractive error in Omani school children. Saudi Med J. 2004;25(10):1388-1393.
• 12. Kvarnström G, Jakobsson P, Lennerstrand G. Visual screening of Swedish children: an ophthalmological evaluation. Acta Ophthalmol Scand. 2001;79(3):240-244. doi:10.1034/j.1600-0420.2001.790306.x
• 13. Matsuo T, Matsuo C. The prevalence of strabismus and amblyopia in Japanese elementary school children. Ophthalmic Epidemiol. 2005;12(1):31-36. doi:10.1080/09286580490907805
• 14. Eibschitz-Tsimhoni M, Friedman T, Naor J, Eibschitz N, Friedman Z. Early screening for amblyogenic risk factors lowers the prevalence and severity of amblyopia. J AAPOS. 2000;4(4):194-199. doi:10.1067/mpa.2000.105274
• 15. Şahin T, Buyru Y. Çocuklarda ambliyopi ve ülkemizdeki görme tarama programı. Ortadoğu Tıp Dergisi. 2017;9(2):79-87.
• 16. Akyol N, Sezer E, Aslan L, Oğuzöncül F, Dinç E. Elazığ il merke zinde ambliyopi ve ambliyojenik faktörlerin prevalansı üzerine bir çalışma. Türkiye Klinikleri Oftalmoloji Dergisi. 2000;9:77-82.
• 17. Tamçelik N. Optik Refraksiyon Rehabilitasyon Temel Bilgiler. İstanbul: Galenos Yayınevi; 2010:167-75.
• 18. Sanaç AŞ, Şener EC. Şaşılık ve Tedavisi. Ankara: Pelin Ofset; 2001: 83-94.
• 19. Denny M, Daniel J, eds. Pediatric Ophthalmology and Strabismus. San Francisco: CA; 2003:9-12.
• 20. Mathers M, Keyes M, Wright M. A review of the evidence on the effectiveness of children's vision screening. Child Care Health Dev. 2010;36(6):756-780. doi:10.1111/j.1365-2214.2010.01109.x
• 21. Schmidt P, Maguire M, Dobson V, et al. Comparison of preschool vision screening tests as administered by licensed eye care professionals in the Vision In Preschoolers Study. Ophthalmology. 2004;111(4):637-650. doi:10.1016/j.ophtha.2004.01.022
• 22. Vital-Durand F, Ayzac L. Tackling amblyopia in human infants. Eye (Lond). 1996;10 (2):239-244.
• 23. Castanes MS. Major review: The underutilization of vision screening (for amblyopia, optical anomalies and strabismus) among preschool age children. Binocul Vis Strabismus Q. 2003;18(4):217-232.
• 24. Yıldız I. Çocuklarda görme muayenesi açısından ailelerin farkındalığının değerlendirilmesi. Journal of Child. 2022;22(2):105-109.