On the Trace of a Coin from Karacahisar Castle: The Coins of Murad I dated Ramadan 790

Yıl 2023, Cilt: 87 Sayı: 309, 489 - 525, 08.08.2023

Hasan Yılmazyaşar , Gültekin Teoman

https://doi.org/10.37879/belleten.2023.489

Öz

The subject of this article is the mangırs dated Ramadan 790 belonging to the period of Murad I, which contain expressions on them for the first time among Ottoman coins. This type of coin is important in that it is the only Ottoman coin that reports the year it was minted with the month detail (Ramadan). These coins are also the only example among the Ottoman mangırs on which the name of the sultan’s father is not written. Another remarkable feature is that the phrase “azze nasruhu” written on the mangırs is seen on this type for the first time among Ottoman mangırs. Although there are many coins of Ramadan 790 in museums and private collections, this coin type has not been studied in detail in terms of numismatics until now. In addition, the relationship between the data on the coins and the historical process has not been evaluated in the context of cause and effect. Karacahisar Castle excavations have been continuing intermittently since 2001. During the 2019-2022 excavation seasons, 281 coins (7 Akches, 274 Mangırs) belonging to Murad I were found. It has been determined that 40 of these coins are mangırs dated Ramadan 790, which is the subject of the article. Since the exact date is reported on these coins, it has made a significant contribution to the dating of other archaeological data encountered in the context in which it was found and also has been the source of important inferences about the historical process of Karacahisar Castle and a historical interval where written sources are very scarce. In this study, in the light of the samples found in the Karacahisar Castle excavations, the mentioned coin type was analyzed and evaluated within the framework of numismatics, the reasons for the preferences encountered for the first time in this coin group were emphasized. In addition, in this article, it has been discussed in the context of cause and effect relationship whether there is a connection between the coins minted on a date between 3 September and 2 October 1388 and the historical events that took place on these dates.

Anahtar Kelimeler

Ottoman, Middle Age, Archeology, History, Karacahisar Castle, Coin

Karacahisar Kalesi’nde Bulunan Bir Sikkenin İzinde: Ramazan 790 Tarihli I. Murad Sikkeleri

Öz

Bu makalenin konusu Osmanlı sikkeleri içerisinde üzerinde ilk kez görülen ifadeler içeren I. Murad dönemine ait Ramazan 790 tarihli mangırlardır. Bu sikke tipi, üzerinde darbedildiği tarihi ay detayı (Ramazan) ile birlikte veren tek Osmanlı sikkesi olması bakımından önemlidir. Sikke ayrıca, Osmanlı dönemi mangırları içerisinde üzerinde sultanın babasının adının yazılmadığı tek örnektir. Sikkenin üzerinde yazan “azze nasruhu” ibaresinin Osmanlı mangırları içerisinde ilk defa bu tip üzerinde görülmesi de dikkate değer bir diğer özelliktir. Birçoğu müze ve özel koleksiyonlarda olmak üzere tespit edilmiş çok sayıda Ramazan 790 tarihli sikke olmasına karşın, bugüne kadar bahsi geçen sikke tipinin nümizmatik açısından detaylı incelemesi ve sikkelerdeki verilerin temsil ettiği tarihsel süreç ile ilişkisi sebep sonuç bağlamında ele alınarak değerlendirilmemiştir. 2001 yılından itibaren aralıklarla devam eden Karacahisar Kalesi kazılarının 2019-2022 yılları arasındaki sürecinde I. Murad dönemine ait 281 adet (7 akçe, 274 mangır) sikke bulunmuş olup bu sikkelerden 40’ı makalenin konusu olan Ramazan 790 tarihli mangırlardır. Bu sikke, üzerinde net tarih bildirildiği için ele geçtiği kontekstte karşılaşılan diğer arkeolojik verilerin tarihlenmesine önemli katkı sunmuş, aynı zamanda Karacahisar Kalesi’nin tarihsel süreci ile yazılı kaynakların çok az olduğu bir tarihsel aralığa dair önemli çıkarımlara kaynaklık etmiştir. Çalışmamızda Karacahisar Kalesi kazılarında bulunan örneklerin ışığında bahsi geçen sikke tipinin nümizmatik bilimi çerçevesinde analizi yapılarak değerlendirilmiş, bu sikke grubunda ilk kez karşılaşılan tercihlerin sebepleri üzerinde durulmuştur. Ayrıca bu makalede 1388 yılının 3 Eylül ile 2 Ekim aralığındaki bir tarihte basılan sikke ile yakın tarihlerde gerçekleşen tarihsel olayların bağlantısının olup olamayacağı sebep sonuç ilişkisi bağlamında tartışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı, Orta Çağ, Arkeoloji, Tarih, Karacahisar Kalesi, Sikke

Kaynakça

• Ali Bey, “I. Murad’ın Sikkeleri”, Türk Tarih-i Encümeni Mecmuası, No: 4, 81, İstanbul 1340, s. 244-256
• Altınsapan, Erol - Palalı, Meydan, Osmanlı Beyliğinin Kurulduğu Yer, Eskişehir Karacahisar Kalesi Kazı Buluntuları (2011-2014), Doğukütüphanesi Yayınları 2018.
• Altınsapan Erol - Gerengi, Ali, “Eskişehir Karacahisar Kalesi Kazı Çalışmalarında Bulunan Bir Grup Sikke”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5/S. 58, 2017, s. 1-9.
• Artuk, İbrahim, “Osmanlı Beyliğinin Kurucusu Osman Bey’e Ait Sikke”, I. Uluslararası Türkiye’nin Sosyal ve Ekonomik Tarihi (1071-1920) Kongresi (11-13 Haziran 1977), ed. O. Okyar, H. İnalcık, Ankara 1980, s. 27-33
• Artuk, İbrahim - Artuk, Cevriye, İstanbul Arkeoloji Müzeleri Teşhirdeki İslâmî Sikkeler Kataloğu, C II, İstanbul 1974.
• Artuk, İbrahim, “Murad I Sikkelerine Genel Bir Bakış”, Belleten, C 46/S. 184, Ekim 1982, s. 787-793.
• Âşıkpaşazâde, Osmanlı Tarihi (1285-1502), haz. Necdet Öztürk, Bilge Kültür Sanat Yayınları, 1. baskı, İstanbul 2013.
• Ayverdi, Ekrem Hakkı, Osmanlı Mimarisinin İlk Devri, Fetih Cemiyeti Yayınları, İstanbul 1966.
• Balog, Paul, Coinage of the Mamluk Sultans - Egypt and Syria, Numismatic Studies, No. 12, American Numismatic Society, New York 1964.
• Baştav, Şerif, “Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluşu Esnasında Bizans ve Avrupa”, Belleten, C 68/S. 251, Nisan 2004, s. 63-104.
• Burström, Nanouschka Myrberg, “Money, Coins, and Archaeology”, Money and Coinage in the Middle Ages, ed. R. Naismith, Bril, Leiden/Boston, 2018, s. 231-263.
• Yücel, Yaşar - Halil E. Cengiz - “Ruhi Tarihi-Oxford Nüshası”, Belgeler, C XIV/S. 18, Ankara 1992, s. 357-472
• Çavuşdere, Serdar, 14. Yüzyıl İtalyan Kaynaklarında (Zibaldone Da Canal, Francesco Balducci Pegolotti, Pignol Zucchello) Türkiye Ticaret Tarihine Dair Kayıtlar, Sütçü İmam Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kahramanmaraş 2007.
• Choref, Mikhail, “Klad monet iz okrestnostey Harmanli”, ili k voprosu ob obrashchenii monet krymskogo chekana v srednevekovoy Bolgarii, 2018, Т. 45. № 2. s. 264-269.
• Damalı, Atom, Osmanlı Sikkeleri Tarihi, C 1, Nilüfer Damalı Eğitim, Kültür ve Çevre Vakfı, İstanbul 2010.
• Dimova, Violeta, “Nahodka ot srednovekovni moneti kray grad Ruse”, Bılgarska akademiçeski pedagogiçeski nauki-İzvestiya na arheologiçeskiya institut XXV, Sofiya 1962, s. 71- 87.
• Doçev, Konstantin, Srednovekoven grad Trapezitsa, “Sektor Yugozapad”, gr. Veliko Tırnovo, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2010 g., Sofiya 2011, s. 444 - 446.
• Dzanev, Georgi, “Kollektivna monetna nahodka ot zemlişteto na grad Tsar Kaloyan, razgradsko”, Obştina Veliki Preslav NAİM pri BAN - Filial Şuşen - Preslav Sbornik 7, Veliko Tırnovo 2013, s. 319-336.
• Ehlert, Rolf, Umlaufgeld Im Osmanischen Reich, Band I, Heidelberg 2013.
• Emecen, Feridun M., Osmanlı İmparatorluğu’nun Kuruluş ve Yükseliş Tarihi (1300-1600), İstanbul 2015.
• Emecen, Feridun M., “Osmanlı Tarihinin İlk Büyük Savaş Anlatımı: Osmanlılarla Karamanlılar Arasındaki Frenkyazısı Muharebesi (1386/1387)”, Osmanlı Araştırmaları, C 49, 2017, s. 57-88.
• Emecen, Feridun M., “Kosova 1389: Kimin Zaferi?”, Prof. Dr. Işın Demirkent Anısına, İstanbul 2008, s. 567-573.
• Ender, Celil-Okay, Orhan, Türk Nümizmatik Sözlüğü, İstanbul 2007.
• Fleet, Kate, “The Treaty of 1387 between Murad I. and Genoese”, BSOAS (56), 1993, s. 13-33.
• Fleet, Kate, Erken Osmanlı Döneminde Türk-Ceneviz Ticareti, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2009.
• Giese, Friedrich, Anonim Tevarih-i Ali Osman, haz., N. Azamat, İstanbul 1992.
• Halil Ethem Bey, Müze-i Hümayun Meskûkât-i Kâdime-i İslâmiyye Kataloğu, Meskûkât-i Osmaniye, Kısm-ı Sadis, C I, Kostantiniyye 1334.
• Hoca Sadeddin, Tâcü’t-tevârih, haz. İ. Parmaksızoğlu, Ankara 1999.
• Imber, Colin, “İlk Dönem Osmanlı Tarihinin Kaynakları”, çev. O. Özel, Söğüt’ten İstanbul’a: Osmanlı Devleti’nin Kuruluşu Üzerine Tartışmalar, drl. O. Özel-M. Öz, İstanbul 2000, s. 39-71.
• Ivanov, R., “Osmanski moneti ot Plovdiv (XIV–XV v.)”, Jurnal za istoricheski i arkheologicheski izsledvaniya. 1, 2019, s. 212-217.
• İdris-i Bitlis-i, Heşt Bihişt, haz. M. Karataş-S. Kaya-Y. Baş, Ankara 2008.
• İnalcık, Halil, “Bulgaria”, The Encyclopaedia of İslam, Vol. 1, Leiden 1986, s. 1302.
• İnalcık, Halil, “Mehmed I.”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 28, 2003, s. 391-394
• İnalcık, Halil, Devleti Aliye (Osmanlı İmparatorluğu üzerine araştırmalar-I), İstanbul 2009.
• İnalcık, Halil, Türklük Müslümanlık ve Osmanlı Mirası, İstanbul 2016.
• İnalcık, Halil, “Murad I”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 31, 2020, s. 156-164.
• İnalcık, Halil, “Murad II.”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 31, 2020, s. 164-172.
• İnkova, Mariella - Payanot, Antonov, Spasitelni prouçvaniya na kısnoantiçna i Srednovekovna krepost “Bukelon” pri s. Matoçina, Svilengradsko”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2017 g.), Sofiya 2018, s. 503-506.
• İzmirlier, Yılmaz, Anadolu Selçuklu Paraları, İstanbul 2009.
• Jekova, Jenya, “Novopostpili kollektivni nahodki s Osmanskoy moneti ot Şumensko (XIV-XVII v.)”, İzvestiya na istoriçeskaya muzey Şumen kniga XIV, Şumen 2008, s. 77-100.
• Jireçek, Constantin, “Dieses Missgeschick bewog Murad zu einem gressen Feldzug gegen Serbian und Bosnien”, Geschichte der Serben, C II, Gotha 1918.
• Johnson, Brian - Şentürk, Şennur, Saltanatın İki Yüzü, YKB Sikke Koleksiyonu Sergi Kataloğu, No: 4, İstanbul 1995.
• Jorga, Nicolea, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi, C 1, İstanbul 1995.
• Kabaklarlı, Necdet, Mangır, Osmanlı İmparatorluğu Bakır Paraları, İstanbul 1998.
• Karakoç, Kazım, “Orhan Gazi’nin Bugüne Kadar Bilinmeyen Eşsiz Mangırı”, İkinci Nümismatik Sempozyumu, (31 Mayıs 2008), s. 60-65
• Karaman, Kıvanç - Pamuk, Şevket, “Osmanlı Devleti ve Avrupa Devletlerinde Tağşişler ve Nedenleri (1326-1844)”, ODTÜ Gelişme Dergisi, C 43/S. 1, 2016, s. 229-256
• Kayapınar, Ayşe, “Bulgaristan’da Osmanlı Hakimiyeti’nin Kurulması: Dönemlendirme Sorunu ve İskan”, Türk Tarihi’nde Balkanlar, C 1, Sakarya 2013, s. 313-333.
• Kayapınar, Levent, “Bulgaristan’ın Osmanlılar Tarafından Fethi,” Türk Varlığının Oluşumu, 1989 Yılında Bulgaristan’dan Türk Zorunlu Göçünün 30. Yılı, Çorlu 2020, s. 41-67.
• Kemalpaşazâde (İbn Kemal), Tevârih-i Âl-i Osman, III. Defter, haz. Abdullah Satun, İstanbul 2014.
• Kiel, Machiel, “Mevlana Neşrî and the towns of medieval bulgaria, historical and topographical notes”, Studies in Ottoman History in Honour of Professor V.L. Menage, ed. C. Heywood - C. Imber, Isis Press, İstanbul 1994, s. 165-187.
• Kiel, Machiel, “The Oldest Monuments of Ottoman-Turkish Architecture in the Balkans: The İmaret and the Mosque of Ghazi Evrenos Bey in Gümülcine (Komotini) and the Evrenos Bey Khan in the Village of Ilica/Loutra in Greek Thrace (1370-1390)”, Sanat Tarihi Yıllığı, 12, 1983, s. 117-138.
• Kolerkılıç, Ekrem, Osmanlı İmparatorluğunda Para, Ankara 1958.
• Konakliyev, A, “Rannovizantiyska i kısnosrednovekovna krepost v M. Parka kray Tırgovişçe”, Arheologiçeski institut s muzey - Ban arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2005 g., Sofiya 2006, s. 339-340.
• Konakliyev, A. - Donçeva, S, “Patriarşeska çast na tsarskiya dvorets vıv Veliki Preslav”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2011 g., Sofiya 2012, s. 398-400.
• Kütükoğlu, Mübahat S., Osmanlı’nın Sosyo-Kültürel ve İktisâdî Yapısı, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.
• Krustev, Krasimir, “Osmanski moneti ot XIV - XV v.” ot fonda na RIM - Burgas - Jurnal za istoricheski i arkheologicheski izsledvaniya, 2014, s. 200-214.
• Kramers, J. H., “Murad I.”, The Encyclopaedia of İslam, (7), 1993, s. 592-594.
• Lane-Poole, Stanley, Catalogue of Oriental Coins in the British Museum, Vol. 8, London 1883.
• Luttrell, Anthony, “1339 Öncesi Osmanlı Genişlemesine Latin Tepkileri”, Osmanlı Beyliği (1300-1389), İstanbul 1997, s. 129-148
• Manolova-Voykova, M. - Lazarenko, İ., “Krepost “Petriç Kale”, obşt. Avren, obl. Varna”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2019 kniga II, Sofiya 2020, s. 1166-1170.
• Manolova-Voykova, Mariya, “Spasitelno arheologiçesko proçuvane na sektör iztoçno ot dvortsoviya tsentır v NİAR “Veliki Preslav”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2013 g., Sofiya 2014, s. 468-470.
• Mehmed Neşrî, Cihannümâ - Osmanlı Tarihi (1288-1485), haz. N. Öztürk, Çamlıca Yayınları, İstanbul 2008.
• Mitev, Neyvan, “Monetnata tsirkulatsiya v srednovekovniya Bılgarski grad v kraya na XIV - XV vek (po danni ot Veliko Tırnovo, Ryahovets, Şumen, Çerven i Oveç)”, Obştina - Şumen regionalen istoriçeski muzey - Şumen - gradıt v Bılgarskite zemi (poarheologiçeski danni), Şumen 2014, s. 515-526
• Mitev, Neyvan, “Ranni Osmanski moneti ot S. Grozdövo, Obshtina Dolen Ciflik - Early Ottoman Coıns From Grozdövo (Dolen Ciflik, Bulgaria)”, Istorikii, Tom. 7, 2014, s. 87-95.
• Müneccimbaşı, Camiü’d Düvel (Osmanlı Tarihi, 1299-1481), haz. A. Ağırakça, İstanbul 1995.
• Necipoğlu, Nevra, Byzantium Between the Ottomans and The Latins, Politics and Society in The Late Empire, Cambridge University Press, Cambridge 2009.
• Nikolov, M.-Mustafov, V., “Redovno arheologiçesko prouçvane na tsitadelata na krepostta Rusokastro prez 2018 g.”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2018 g., Sofiya 2019, s. 512-515.
• Nodilo, S., “Annales Ragusini Anonymi Item Nicolai de Ragnina, Monumenta Spectantia Historiam Slavorum Meridionalium”, XIV, Scriptores I, Zagrabiae 1883.
• Oruç Beğ, Oruç Beğ Tarihi: Osmanlı Tarihi (1288-1502), haz. N. Öztürk, Bilge Kültür Sanat, İstanbul 2014.
• Ölçer, Cüneyt, Yıldırım Bayezid’in oğullarına ait Akçe ve Mangırlar, İstanbul 1968.
• Paksoy, İ. Günay, “Osman Gazi’nin Şimdiye Kadar Yayımlanmış Tek Gümüş sikkesi üzerine Düşünceler”, I. Uluslararası Anadolu Para Tarihi ve Numismatik Kongresi (25-28 Şubat 2013) Bildiriler, ed. Kayhan Dörtlük - Oğuz Tekin - Remziye Boyraz Seyhan, İstanbul 2014, s. 443-456.
• Pamuk, Şevket, Osmanlı İmparatorluğu’nda Paranın Tarihi, Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1999.
• Pere, Nuri, Osmanlılarda Madeni Paralar (Yapı ve Kredi Bankasının Osmanlı Madeni Paraları Koleksiyonu), İstanbul 1968.
• Perk, Haluk - Öztürk, Hüsnü, “Karesi-oğlu Yahşi Han Bey’e ait Bilinmeyen bir Sikke”, Anadolu Sikke Monografileri II, İstanbul 2011, s. 81-85.
• Petrunova, Boni - Endorova, Yelena, “Nar “Kaliakra”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2018 g., Sofiya 2019, s. 503-506.
• Pletnöv, V. - Manolova, M. - Lazarenko, İ - Peev, P., “Krepostta “Kastritsi”, rezidentsiya “Evksinograd”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski instituts muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2016 g., Sofiya 2017, s. 594-596.
• Pletnöv, V. - Kuzov, H. - Stefanova, A., “Arheologiçeski razkopki na krepostta “Kastritsi”, rezidentsiya “Evksinograd” - Varna, Natsionalen Arheologiçeski institut i muzey - Ban - Arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2008 g., Sofiya 2009, s. 657-661.
• Pletnöv, V. - Manolova, M. - Lazarenko, İ - Peev, P., “Arheologiçesko prouçvane na krepostta Petrıç Kale, obştina Avren, varnensko”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey -arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2016 g., Sofiya 2017, s. 597-599.
• Pletnöv, V. - Manolova, M. - Lazarenko, İ. - Peev, P., “Srednovekovna krepost “Kastritsi”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2015 g., Sofiya 2016, s. 725-727.
• Pletnöv, V. - Manolova, M. - Lazarenko, İ. - Peev, P., “Arheologiçeski razkopki na krepostta “Kastritsi”, rezidentsiya “Evksinograd” - Varna”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2013 g., Sofiya 2014, s. 539-541.
• Reinert, Stephen W., “Niş’ten Kosova’ya: I. Murad’ın Son Yıllarına İlişkin Düşünceler”, ed. E. Zachariadou, Osmanlı Beyliği (1300-1389), Tarih Vakfı Yurt Yayınları, İstanbul 1997, s. 183-230.
• Sahillioğlu, Halil, “Kuruluştan XVIII. Asrın Sonlarına Kadar Osmanlı Para Tarihi Üzerinde Bir Deneme”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Yayınlanmamış Doktora Tezi, İstanbul 1958.
• Sahillioğlu, Halil, “Akçe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 2, 1989, s. 224-227.
• Spengler, W. F. - Sayles, W. G., Turkoman Figural Bronze Coins and Their Iconography, Vol. 1, Wisconsin 1992.
• Srećković, Slobodan, Akches: Orhan Gazi - Murad II, 699-848 AH, Vol. I, Belgrad 1999.
• Sultan, Jem, Coins of the Ottoman Empire and the Turkish Republic: A Detailed Catalogue of the Jem Sultan Collection, California 1977.
• Tekin, Oğuz, “Mangır”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 27, 2003, s. 568.
• Tekin, Oğuz, “Sikke”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C 37, 2009, s. 179-184.
• Teoman, Betül, “Erken Dönem Osmanlı Sikkeleri (1299-1453)”, Fetih Öncesi Osmanlı Sanatı ve Mimarisi, ed. Y. Özbek - A. Budak, Konya 2020, s. 399-434.
• Travaini, Lucia, “Coins and Identity: From Mint to Paradise”, Money and Coinage in the Middle Ages Ed. R. Naismith, Bril, Leiden/Boston 2018, s. 320-349.
• Tulay, A. Semih, Genel Nümizmatik Sözlüğü, İstanbul 2001.
• Vasilyeva, E. - Bonev, V. - Macarov, K., “Arheologiçesko prouçvane na antiç na i srednoveko vna krepost nos Çirakman”, gr. Kavarna, Bılgarska akademiya na naukite
• Natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2018 g., Sofiya 2019, s. 498 - 500.
• Vasilyeva, E. - Dmitrova, Y. - Petrunov, F., “Arheologiçesko prouçvane na krepostta Kaliakra, vıtreşen grad”, Bılgarska akademiya na naukite Natsionalen arheologiçeski institut s muzey arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2015 g., Sofiya 2016, s. 727 - 731.
• Velkov, Krasimir - Gosponinov, Nikolay, “Redovni arheologiçeski prouçvane na krepost v M. Gradişteto”, severoiztoçno ot gr. Tvırditsa, Bılgarska akademiya na naukite natsionalen arheologiçeski institut s muzey - arheologiçeski otkritiya i razkopki prez 2014 g., Sofiya 2015, s. 694-695.
• Yenişehirlioğlu, Filiz, “Tuzla’da Hüdavendigar Camii”, Rölöve ve Restorasyon Dergisi, S. 6, 1987, s. 5-14.
• Yılmaz, Hakan “Osman Gazi’nin 700/1300-1301’de Yenişehir’de Bastırdığı Üçüncü Sikkesi”, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, C IV, Söğüt Özel Sayısı, Aralık 2019, s. 81-120.
• Yılmazyaşar, Hasan, Bursa’dan Kosova’ya: Hüdavendigar (I. Murad) Dönemi Osmanlı Mimarisi, Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü̈, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Eskişehir 2017.
• Yılmazyaşar Hasan - B. Teoman, “Sikkeler Ne Söylüyor: Karacahisar Kalesi ve Erken Dönem Osmanlı Sikkeleri”, Fetih ve Medeniyet Dergisi - T.C. Eskişehir Valiliği Şehir ve Değer Araştırmaları Dergisi, Yıl: 1/S. 1, Eskişehir, 2021, s. 36-43.
• Yılmazyaşar, Hasan - Z. Demirel Gökalp, “Tarihsel Bağlamda Karacahisar Kalesi’nde Bulunan Bizans ve Avrupa Sikkeleri”, Anadolu Araştırmaları, S. 27, 2022, s. 305-335.
• Yılmazyaşar, Hasan, “Karacahisar Kalesi Örnekleri Işığında I. Murad Sikkeleri”, Vakanüvis Uluslararası Tarih Araştırmaları Dergisi, C 8/S. 1, Bahar, 2023, s. 1025-1054.
• Yırıkoğulları, Fethi Furkan, Bursa Müze Müdürlüğünde Bulunan Orhan Gazi Sikkeleri, İstanbul 2022.
• Zeinkeisen, J. W., Osmanlı İmparatorluğu Tarihi (1299-1453), çev. N. Epçeli, İstanbul 2011.