UNESCO Yaşayan İnsan Hazinesine Öneri: Örücü ve Ağaç Oymacı Üzerine Bir Değerlendirme

Yıl 2019, Cilt: 14 Sayı: 14, 56 - 71, 30.06.2020

Mehmet Tahir Dursun Samet Karahan

Öz

Teknolojik gelişmeler beraberinde sanat, kültür ve turizm gibi alanlarda köklü değişimleri gündeme getirmektedir. Özellikle mevcut geleneksel üretim tekniklerini ortadan kaldıracak teknolojik gelişmeler el becerisi gerektiren ustalık alanlarını da olumsuz etkilemektedir. Dolayısıyla bazı iş alanlarının yok olmasına zemin hazırlamaktadır. Turizm endüstrisini oluşturan unsurlara bakıldığında doğal, kültürel, tarihi ve geleneksel çekiciliklerin varlığı büyük önem taşımaktadır. Turistik destinasyonlarda kitle turizminin yanı sıra kültürel miras, kültür turizmi gibi özel ilgi turizm çeşitleri için bu çekiciliklerin korunması önemli bir hale gelmiştir. 1984 yılından bu yana UNESCO Dünya Kültürel Miras Listesi, Somut Olmayan Kültürel Miras ve Yaşayan İnsan Hazineleri gibi uygulamalarla turizmde sürdürülebilirliğin önemi artmıştır. Yaşayan İnsan Hazineleri listesinde kültürel mirasın unsurlarını yeniden oluşturmak ve yorumlamak açısından mesleki bağlamda gerekli bilgi ve beceriye yüksek düzeyde sahip kişiler anlatılmaktadır. Böylece UNESCO tarafından bu meslekler “Somut Olmayan Kültürel Miras” kapsamında koruma altına alınmaktadır. Bu çalışmada Yaşayan İnsan Hazineleri listesine önerilebilecek kişilerin araştırılması planlanmıştır. Bu bağlamda Eskişehir ve Bilecik ilinde çalışmalarına devam eden iki ustanın özelinde yüz yüze görüşme yöntemiyle veri toplanmıştır. Elde edilen veriler betimsel veri analizi ile yorumlanmış ve bulgular oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda görüşülen bu iki ustanın yaptıkları mesleğin UNESCO tarafından belirtilen Yaşayan İnsan Hazineleri listesi için uygun şartları sağlayarak kültürel mirasın korunması ve gelecek nesillere aktarılabileceği ortaya çıkmıştır. 

Anahtar Kelimeler

kültürel miras, yaşayan insan hazinesi

Proposal To The UNESCO Living Human Treasure: An Evaluation On Knitter And Wood Carver

Öz

Technological developments bring about the fundamental changes in the fields of art, culture and tourism. Also, technological developments that will eliminate the traditional production techniques in particular have a negative effect on the mastery areas that require manual skills. Therefore, it paves the way for the disappearance of some business areas. Considering the elements of the tourism industry, the presence of natural, cultural, historical and traditional attractions is of great importance. In touristic destinations, in addition to mass tourism, the protection of these attractions has become important for the special interest tourism types such as cultural heritage tourism and cultural tourism. Since 1984, the importance of sustainability in tourism has increased with the practices such as Unesco World Cultural Heritage List, Intangible Cultural Heritage and Living Human Treasures. In the list of Living Human Treasures, people with a high level of knowledge and skills in the professional context are described in order to reconstruct and interpret the elements of cultural heritage. Thus, these occupations are protected by Unesco under the “Intangible Cultural Heritage”. In this study, it is planned to investigate the people who can be proposed to the Living Human Treasures list. In this context, data were collected by face-to-face interview method in two masters who work in Eskişehir and Bilecik. The data were interpreted by descriptive data analysis. In the result of the research, it has been revealed that these two masters can provide the necessary conditions for the list of Living Human Treasures specified by UNESCO and that cultural heritage can be preserved and transferred to future generations by these master’s works. 

Anahtar Kelimeler

cultural heritage, Living Human Treasure

Kaynakça

• Akpınarlı, F. (1991). “Kahramanmaraş Ağaç Oyma Sanatı”, Kültür ve Sanat Dergisi, 10, s. 26- 29.
• Akpınarlı, F. (1997). Geleneksel El Örgüsü Çoraplardan Çağdaş Yaklaşımlar. Türkiye’de El Sanatları Geleneği ve Çağdaş Sanatlar İçindeki Yeri Sempozyumu Bildirileri, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları: 1861 HAGEM Yayınları: 237 SeminerKongre Bildirileri Dizisi: 51. s.157-162.
• Crochet, T. (1999)“Designer’s Guide to Furniture Styles”, Pearson Prentice Hall, New Jersey, 3-4.
• Davulcu, M. (2015). Ahlat Yöresi Taş Ustalığı Geleneğinin Somut Olmayan Kültürel Miras Açısından Önemi ve Yapı Ustası Tahsin Kalender. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 4(7), 48-80.
• Ekici, M. ve Fedakar, P. (2014). Gelenek, Aktarma, Dönüşüm Ve Kültür Endüstrisi Bağlamında Nazar Ve Nazar Boncuğu. Milli Folklor, 26(101).
• Erkal, H. (2010). UNESCO Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Sistemlerinin, Somut Olmayan Kültürel Mirasın Yaşatılmasına ve Gelecek Kuşaklar Aktarılmasına Etkisi Üzerine Bir İnceleme. Yüksek Lisans Tezi. Türk Halkbilimi Anabilim Dalı. Gazi Üniversitesi. Ankara.
• Fedakar, P. ve Demir, G. K. (2018). Yaşayan İnsan Hazineleri Programının Somut Olmayan Kültürel Mirasın Sürdürülebilirliği Bağlamında Değerlendirilmesi. Milli Folklor, 30(120).
• Howard, K. (2002). Living Human Treasures From A Lost Age: Current Issues In Cultural Heritage Management. Proceedings of the 1st World Congress of Korean Studies, Embracing the Other: The Interaction of Korean and Foreign Cultures. Seongnam, South Korea, 18-20 July 2002. Seongnam: Academy of Korean Studies.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 62-80.
• Kasapoğlu Akyol, P. (2018), “Convention For The Safeguarding of The Intangible Cultural Heritage: Experience of Turkey”, Research and Development on Social Sciences, Jagiellonian University Institute of Public Affairs.
• Lupu, N., Tănase, M. O., ve Tudorache, P. (2016). Quo Vadis" Living Human Treasures"?. Amfiteatru Economic Journal, 18 (Special Issue No. 10), 757-766).
• Oğuz, M. Öcal. (2013). Somut Olmayan Kültürel Miras Nedir? Ankara: Geleneksel Yayıncılık.
• Orlandi, A. C. ve Erkan, Y. K. (2014). Zanaatın İnovasyonla Sınavı: Kapalıçarşı Kuyumculuğunun İnovasyon Potansiyelinin Tespitine Yönelik Bir Tasarım Araştırması. UTAK 2014, Ulusal Tasarım Araştırmaları Konferansı, Ankara.
• Sani, N. A. ve Ahmad, Y. (2017) Shifting from cultural practitioners to Intangible Cultural Heritage (ICH) inheritors: Issues, challenges and approaches in the Malaysian’s Living Human Treasure System. Safeguarding Cultural Heritage: Challenges and Approaches, 104.
• Seaton, A. V. ve Bennett, M. M. (1996). Marketing Tourism Products: Concepts, Issues, Cases. Oxford: Thomson Business.
• Şentürk, A. (2012). UNESCO Dünya Miras Listesinde Yer Almanın, Ülke Kültürel Miras Koruma Politikalarına Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Şimşek, E. (2015). Meddahlıkta," Yaşayan İnsan Hazineleri Listesi" Ne Eklenmesi Gereken Bir İsim: Kadirlili Yusuf Sıra. Milli Folklor, 27(106).
• Yarmacı, H., Başaran, F. N. (2016). Çanakkale Yenice Yöresi Oyacılık Sanatı, Akdeniz Üniversitesi, IV. Yöresel Ürünler Sempozyumu ve Uluslararası Kültür/Sanat Etkinlikleri, Antalya.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2011) Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin Yayıncılık.
• Yolcu, M. A. (2014). Nevşehir'de Yaşayan Geleneksel Mesleklerin Değişim ve Dönüşümü. Electronic Turkish Studies, 9(2).
• İnternet Kaynakları
• www. aregem.kulturturizm.gov.tr, “Yaşayan İnsan Hazineleri Ulusal Envanteri” (Erişim Tarihi: 13 Mart 2019).
• www. unesco.org.tr, ““Yaşayan İnsan Hazineleri” Ulusal Sistemlerinin Kurulmasına İlişkin Kılavuz İlkeler” (Erişim Tarihi: 22 Şubat 2019).
• www. aregem.kulturturizm.gov.tr, “Ağaç Oymacılığı” (Erişim Tarihi: 09 Nisan 2019).