Bölgesel Kalkınma Ajanslarının Sağlık Turizmin Gelişimindeki Etkisi: Türkiye Örneği

Yıl 2021, Cilt: 19 Sayı: 19, 21 - 46, 30.12.2021

Armağan Aydın , Aziz Bostan

Öz

Günümüzde önemli bir gelir ve istihdam kaynağı olarak görülen turizm, gerek ülkelerin gerekse bölgelerin kalkınmasında moneter ve moneter olmayan etkileri ile yeni bir araç olarak ön plana çıkmaktadır. Turizmden elde edilen faydaları maksimize etmek amacıyla devletler farklı politikalar ve stratejiler geliştirmektedir. Bu stratejilerden birisi de turizmde ürün çeşitlendirmesine giderek turizmin dört mevsime yayılmasını sağlamaktır. Kış turizmi, doğa turizmi, mağara turizmi, kırsal turizm bu amaçla geliştirilen turizm türleridir. Turizmi dört mevsime yaymak sürecinde ön plana çıkarılan bir diğer turizm çeşidi de sağlık turizmidir.
Özellikle sosyal turizmin geliştiği bölgelerde yaşanan kişi başı gelirlerin düşüklüğü ve ortalama geceleme sayılarının azlığı problemlerini çözmek amacıyla bu destinasyonlarda sağlık turizmin gelişimine yönelik faaliyetlere odaklanıldığı görülmektedir. Termal, medikal, wellness ile yaşlı ve engelli turizmi içinde barındıran şemsiye bir kavram olan sağlık turizmi, hasta gönderen ülke ve hasta kabul eden ülkeye sağladığı avantajlardan dolayı devletler tarafından hazırlanan politika belgelerinde son zamanlarda yer almaya başlamıştır.
Politika belgeleri ile devletler gerek vatandaşlara gerekse diğer paydaşlara ileriye yönelik perspektiflerini anlatmakta, oluşturdukları strateji belgeleri ve eylem planları ile belirlenen önceliklerini nasıl hayata geçirecekleri deklare etmektedir. Kişi başı turizm gelirlerini ve ortalama geceleme sürelerini son zamanlarda istediği kadar artıramayan Türkiye, turizm gelirlerinin sınırlı kalması nedeni ile sağlık turizmine ayrı bir önem atfetmiş ve bu konuya strateji belgelerinde yer vermiştir. Bu belgelerde sağlık turizmin geliştirilmesi farklı boyutları ile ele alınmış ve eylem planında öncelikler, paydaşlar ve hedefler bütüncül bir yaklaşımla belirlenmiştir. Bu eylem planında yer alan hususların yerine getirilmesi amacıyla farklı teşvik mekanizmalarını da beraberinde getirmiş bu yolla sadece kamunun değil özel sektörün de sağlı turizmin gelişimde rol almasını amaçlamıştır. Planda yer alan sağlık turizmi yatırımlarının geliştirilmesi, farkındalığın artırılması ve kapasite geliştirme faaliyetleri için gerekli olan finansman ihtiyacını karşılanması amacıyla kamu ve özel sektör firmaları geliştirdikleri projeleri ile farklı kurumlara başvurmakta, gerek yatırım gerekse işletme dönemi için uygun finansman çözümleri sunan yapılara yönelmektedir. Bu yapılardan birisi de kalkınma ajanslarıdır. Bölgesel gelişmiş farklılıklarını azaltmak amacıyla kurulan kalkınma ajansları sundukları destekler ve yürüttükleri faaliyetler ile kuruldukları bölgelerde sağlık turizmin geliştirilmesine hizmet eden önemli paydaşlar haline gelmiştir.
Bu çalışmada genel olarak sağlık turizmi kavramına değinildikten sonra kalkınma ajanslarının sağlık turizminin gelişmesine yönelik sunduğu katkılar politika belgeleri çerçevesinde ele alınacaktır. Bu çalışma daha önce yapılan çalışmalardan farklı olarak etkileri sadece desteklenen projelerle değil bu alanda yapılan tüm faaliyetleri politika düzeyinde bütüncül bir açıdan ele alarak karar vericilere ve diğer paydaşlara bir yol haritası sunmayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık Turizmi, Kalkınma, Strateji, Finansman

Kaynakça

• Atmaca, Y., Sağır, H (2017), “Avrupa Birliği Bölgesel Politikası ve Türkiye: Kalkınma Ajansları Bağlamında Bir Analiz”, Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 67-88.
• Bakırcı, F., Ekinci, E. D., Şahinoğlu T. (2014), “Bölgesel Kalkınma Politikalarının Etkinliği: Türkiye Alt Bölgeler Bazında Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18(2), 281-298.
• Erdem, B., Gülcan, B., Chykynov, S. (2015). Konaklama İşletmelerinde Spa & Wellness Hizmetlerinde Çalışan İşgörenlerin Profili: Antalya'daki Beş Yıldızlı Otel İşletmelerinde Bir Araştırma. Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (48), 238-257.
• Blichfeldt, B. S., Nicolaisen, J. (2011), “Disabled travel: not easy, but doable” Current Issues in Tourism, 14(1), 79-102. Çağman, E. (2016), “Osmanlı Döneminde Sağlık Turizmi: Kepekler Kaplıcası Örneği”, Yalova Sosyal Bilimler Dergisi, 7(14), 87-104.
• Cook, P. (2008), What is Health and Medical Tourism? Wyn, J, Warr, D, Chang, J, Lewis, J, Nolan, D, Pyett, P, et al. (ed) içinde Reimagining Sociology. The Australian Sociological Association (TASA), Australia, Victoria, Melbourne, 1-13.
• Dahlui, M. and N. A. Aziz (2012), “Developing Health Service Hub in ASEAN and Asia Region Country Report on Healthcare Service Industry in Malaysia’ Tullao, T. S. and H. H. Lim (ed), Developing ASEAN Economic Community (AEC) into A Global Services Hub, içinde ERIA Research Project Report 2011-1, Jakarta: ERIA, 65-110.
• De Arellano, A. B. R. (2007), “Patients Without Borders: The Emergence of Medical Tourism”, International Journal of Health Services, 37(1), 193-198.
• Düzgün, E. (2020), “Kalkınma Ajanslarının Kentlerin Turizm Ürünü Olarak Markalaşmasındaki Önemi: İstanbul Kalkınma Ajansı Örneği”, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(2), 1555-1570.
• Granda, M. (2016) Unpublished thesis, Module Universty, Tourism and Hospitality Menagement.
• Global Wellness Institude, Global Wellness Economy Monitor, GWI, Miami, 2018, s: 5-57. https://globalwellnessinstitute.org/industry-research/2018-global-wellness-economy-monitor/ , 07.10.2021.
• Halkier, H. (2000), “Regional Policy: An Inter-organisational Approach. University of Strathclyde”, European Policies Research Centre, Glaskow ISBN: 1-871130-15-8.
• Hall, C.M. (2011), "Health and medical tourism: a kill or cure for global public health?", Tourism Review, 66 (1/2), 4-15.
• Horowitz, M. D. (2007) “Medical Tourism-Health Care in The Global Economy”, Physician Executive, 33(6), 28-30.
• Kalkınma Bakanlığı, 2016 Yılı Kalkınma Ajansları Faaliyet Raporu, Ankara, 2017. https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/11/Kalk%C%B1nma_Ajanslari_2016_Yili_Genel_Faaliyet_Raporu.pdf, 07.10.2021.
• Kalkınma Bakanlığı, On birinci Kalkınma Planı, Turizm ÖİK, https://www.sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2020/04/TurizmOzelIhtisasKomisyonuRaporu.pdf. ,7.10.2021.
• Kim, S., Arcodia, C., Kim, I. (2019), “Critical Success Factors of Medical Tourism: The Case of South Korea”, International Journal of Environmental Research And Public Health, 16(24), 4964-4979.
• Kuşkonmaz, Ş. M. (2016), “Bergama'da İki Bin Yıllık Bir Hastane ve Bir Hekim: Asklepion ve Galen”, Konuralp Medical Journal/Konuralp Tip Dergisi, 8(2), 147-150.
• Lackey, S. B., Freshwater, D., Rupasingha, A. (2002). Factors influencing local government cooperation in rural areas: Evidence from the Tennessee Valley. Economic Development Quarterly, 16(2), 138-154.
• Medical Toursim Association, Medical Tourism Index, 2016 https://www.medicaltourism.com/mti/home , 07.10.2021.
• Mountford D. (2009), “Organising for local development: the role of local development agencies”, Summary Report, OECD, Paris.
• Okutmuş, E., Süleyman, Uyar., Gövce, M. (2015), “Sağlık Turizminde Devlet Teşviklerinin Tms 20 Kapsamında Muhasebeleştirilmesi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 16(2), 63-82.
• Omay, E. G. G., Cengiz, E. (2013), “Health tourism in Turkey: Opportunities and Threats”, Mediterranean Journal of Social Sciences, 4(10), 424-430.
• Quintela, J., Costa, C., Correia, A. G. (2016), “Health, Wellness and Medical Tourism: A Conceptual Approach Enlightening Tourism”, A Pathmaking Journal, 6(1), 1-20.
• Polat, E., Yılmaz, G. Ö. (2014), “Kalkınma Ajanslarının Turizmin Gelişmesindeki Önemi: Güney Marmara Kalkınma Ajansı Örneği”, Journal of Entrepreneurship & Development/Girisimcilik ve Kalkinma Dergisi, 9(1), 138-160.
• Sağlık Bakanlığı, Sağlık turizmi Geliştirilmesi Eylem Planı https://sbb.gov.tr/wpcontent/uploads/2018/10/17Saglik_Turizminin_Gelistirilmesi_Programi.pdf , 7/10/2021.
• Sayıştay, Kalkınma Ajansları Faaliyet Raporu https://www.sayistay.gov.tr/tr/?p=2&CategoryId=100 , 7.10.2021
• Sanmargaraja, S., Wee, S.T. (2014), “Grey Tourism in Malaysian Parks” Population, 2(3), 1-5.
• Savrul, B. K. (2012), “Türkiye-Avrupa Birliği Malı İşbirliği Kapsamında Bölgesel Kalkınma Programlarının Etkinliği”, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 62(2), 355-371.
• Smith, M., Puczkó, L. (2015), “More Than A Special İnterest: Defining and Determining The Demand for Health Tourism”, Tourism Recreation Research, 40(2), 205-219.
• Singh, N., Gill, H. (2011) “Exploring The Factors That Affect The Choice of Destination for Medical Tourism” Journal of Service Science and Management, 4(03), 315-324.
• Tiago, M. T. P. M. B., de Almeida Couto, J. P., Tiago, F. G. B., Faria, S. M. C. D. (2016). Baby boomers turning grey: European profiles. Tourism Management, 54, 13-22.
• Uzay N. (2010), “Kalkınma Ajanslarına Genel Bir Bakış” B. Akgül ve Nısfet Uzay (ed.), Kalkınma Ajansları Üzerine Seçme Yazılar içinde, Bursa: Ekin Yayınları, 4-22.
• Ünsalan, E., Şimşeker, B. (2015), İşletme Yönetimi I-II, Ankara: Detay Yayıncılık. ISBN: 9-78-605-543758-9
• Ward, A. (2014), “Segmenting The Senior Tourism Market in Ireland Based on Travel Motivations”, Journal of Vacation Marketing, 20(3), 267-277.
• Var, T., Yeşiltaş, M., Yaylı, A., Öztürk, Y. (2011), “A Study on The Travel Patterns of Physically Disabled People”, Asia Pacific Journal of Tourism Research, 16(6), 599-618.
• Yıldırım A., Şimşek H. (2005), Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (6. Baskı), Ankara: Seçkin Yayıncılık. ISBN: 9-75-020007-1