ORTA TOROSLARIN KUZEY SINIRINDA GEÇ KALKOLİTİĞE GEÇİŞ SÜRECİ: UBAİD-İLİŞKİLİ(?) ETKİLER

Yıl 2020, , 28 - 43, 18.09.2020

Abdullah Hacar

https://doi.org/10.22520/tubaar.2020.26.002

Öz

2017 yılında başlanılan Niğde İli Dağlık Alan Yüzey Araştırması’nın 2018-2019 yılları çalışmalarında Orta Toroslar’ın Bor Ovası’na ulaşan kuzey etekleri araştırılmıştır. Bu alanda yapılan incelemelerde projenin öncelikli amaçları arasında yer alan Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı’na ilişkin önemli bulgular elde edilmiştir. Bunlardan en dikkat çekeni Orta Anadolu’nun geleneksel ince ve açkılı mal gruplarından farklılık gösteren ve literatürde Coba Kasesi olarak adlandırılan, çanak-çömlekte ilk kez seri üretime işaret eden kaba, açık renkli ve tarazlı/scraped yüzeye sahip kaseler ile Saman Yüzlü Sıkma Boyunlu Çömleklerin tespit edilmesidir. Benzer buluntular Ubaid yayılımı ile ilişkili olarak daha çok Kuzey Mezopotamya, Doğu Anadolu ve Kuzey Suriye yerleşmelerinde, üç kısımlı/bölümlü (tripartite) yapılar, labret’ler, token’lar, mühür ve mühür baskıları ile birlikte değişen sosyo-ekonomik ve politik örgütlenmenin işaretleri olarak Geç Ubaid evresinden itibaren görülmektedir. Orta Anadolu’nun güneyinde, giderek artan sayıda arkeolojik alanda tespit edilen Ubaid-ilişkili (?) buluntular, Orta Anadolu’nun yanı sıra Yakın Doğu Kalkolitiğine ilişkin mevcut değerlendirme ve yorumları büyük oranda değiştirecek/geliştirecek niteliktedir. Bu çalışmada, Orta Anadolu’nun Geç Kalkolitiğe geçiş sürecine ilişkin, Orta Torosların kuzey sınırından elde edilen yeni bulgular paylaşılacak ve bu bulguların Yakın Doğu Kalkolitiği için ne anlama geldiği tartışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Kapadokya, Orta Toroslar, Geç Klkoliktik, Ubaid İlişkili Buluntular, Bekçitepe, Adıyaman Mevkii 1

Kaynakça

• BALDI, J.S. 2010 “Coba Bowls Production, Use and Discard: A View from Tell Feres al Sharqi”, Proceedings of the 7th International Congress on the Archaeology of the Ancient Near East (Eds. R. Matthews/J. Curtis). Wiesbaden: 355-368.
• BALDI, J.S. 2012 “Coba Bowls, Mass-Production, and Social Change in Post-Ubaid Times”, After the Ubaid: Interpreting Change from the Caucasus to Mesopotamia at the Dawn of Urban Civilization (4500-3500 BC) (Ed. C. Marro). Varia Anatolica XXVII: 393-416.
• BERNBECK, R./COSTELLO, S. 2002. “Yenice Yanı: Bir Geç Kalkolitik-Demir Çağ Köyü’nde Sondaj Çalışmaları”, Salvage Project of the Archaeological Heritage of the Ilısu and Carchemish Dam Reservoirs (Eds. N. Tuna/J. Öztürk). Ankara: 653- 672.
• BIÇAKÇI, E./GODON, M./ÇAKAN, Y. G. 2012. “Tepecik-Çiftlik”, The Neolithic in Turkey Central Turkey (Vol. 3) (Eds. M. Özdoğan/N. Başgelen/P. Kuniholm). İstanbul: 89-134.
• BRENIQUET, C. 1989. “Les origines de la Culture d’Obeid en Mesopotamia du Nord”, Upon this Foundation-The Ubaid Reconsidered (Eds. E. Henrickson/I. Thuesen). Copenhagen: 325-338.