EVALUATION OF OLD SMYRNA ARCHAIC PERIOD CIVIL ARCHITECTURE IN THE LIGHT OF NEW RESEARCHES

Yıl 2021, Sayı: 28, 187 - 210, 14.09.2021

Bora Ertüzün

https://doi.org/10.22520/tubaar.2021.28.010

Cited By: 1

Öz

In Old Smyrna, researches were carried out on the Archaic Period layers between the years 1948-51, in the 1970s and 1980s. As a result of these researches, a lot of data was obtained from the layers related to the settlement, in addition to the public and defense structures. This study aims to compile and reinterpret the civil architectural remains of Archaic Period obtained as a result of the studies carried out under the leadership of the Anglo-Turkish team in 1948-51 and Ekrem Akurgal in 1966-93. Trench H and its surroundings, which are among the areas in which the researches are conducted, have examples of civil architecture that can be handled in unity. Within the scope of the study, architectural finds that were preserved in these areas were documented, excavations were carried out in some buildings, the plan of the area was reconstructed, the buildings were reconsidered with the excavation notes and the finds kept in warehouses.

The effects of political, economic and social change that started in the Aegean Basin with the second half of the 8th century BC were reflected in the civil architectural examples in the cities. Towards the middle of the 7th century BC, simple structures consisting of one room in many centers left their places to multi-roomed division/courtyard structures. Early Iron Age architecture, which began to appear in Old Smyrna for the first time in the late 10th century - early 9th century, is represented by a few examples until the end of the 8th century BC. With the increase of the examples of civil architecture found in the city with the end of the 8th century BC, more clear data about the development of the civil settlement started to be obtained in Old Smyrna. Civil architectural development in the Aegean Basin showed itself in the city only at the end of the 7th century-the beginning of the 6th century BC. Although the development of the settlement in Old Smyrna, which includes every type of structure seen in other settlements in the basin, progresses in line with the change seen in its contemporary centers, it shows a distinctive feature with its curvilinear structure that continued to be used in the 6th century BC.

Anahtar Kelimeler

Smyrna, Archaic, Settlement, House, Architecture, Civil

YENİ ARAŞTIRMALAR IŞIĞINDA ESKİ SMYRNA ARKAİK DÖNEM SİVİL MİMARİSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Öz

Eski Smyrna’da 1948-51 yılları arasında, 1970li ve 1980li yıllarda Arkaik Dönem tabakalarına ilişkin araştırmalar yürütülmüştür. Bu araştırmalar sonucunda kamu ve savunma yapılarının yanında, özellikle sivil yerleşime ilişkin tabakalardan çok sayıda veri elde edilmiştir. Bu çalışma, 1948-51 yılları arasında Türk-İngiliz ortaklığı ve 1966-93 yılları arasında Ekrem Akurgal başkanlığında yürütülen araştırmalar neticesinde ele geçen Arkaik Dönem sivil mimari örneklerinin derlenmesini ve tekrar yorumlanmasını amaçlamaktadır. Araştırmaların yürütüldüğü alanlardan H açması ve çevresi bir bütünlük içinde ele alınabilecek sivil mimari örneklerine sahiptir. Çalışma kapsamında, bu alanlarda korunabilmiş mimari buluntular belgelenmiş, bazı yapılarda sondaj çalışmaları gerçekleştirilmiş, alanın planı tekrar çıkarılmış, kazı defterleri ve depolarda muhafaza edilen buluntularla yapılar yeniden ele alınmıştır.

MÖ 8. yüzyılın ikinci yarısıyla birlikte Ege Havzası’nda başlayan siyasal, ekonomik ve sosyal değişimin etkileri kentlerdeki sivil mimari örneklere de yansımıştır. MÖ 7. yüzyılın ortasına doğru pek çok merkezde tek odadan oluşan basit yapılar yerlerini çok odalı taksim mekânlı/avlulu yapılara bırakmıştır. Eski Smyrna’da ilk kez MÖ 10. yüzyılın sonu-9. yüzyılın başında görülmeye başlayan Erken Demir Çağı mimarisi ise MÖ 8. yüzyılın sonuna kadar az sayıda örnekle temsil edilmektedir. MÖ 8. yüzyılın sonunda kentte ele geçen sivil mimari örneklerinin artmasıyla beraber Eski Smyrna’da sivil yerleşimin gelişimi hakkında daha net veriler elde edilmeye başlanmıştır. Ege Havzası’nda görülen sivil mimari gelişimi kentte kendisini ancak MÖ 7. yüzyılın sonu-6. yüzyılın başında göstermiştir. Havzadaki diğer yerleşimlerde görülen her yapı tipini barındıran Eski Smyrna’da yerleşimin gelişimi, çağdaşı merkezlerde görülen değişimle aynı doğrultuda ilerlemesine rağmen, MÖ 6. yüzyılda kullanılmaya devam eden eğrisel planlı yapısıyla onlardan farklı bir özellik göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Smyrna, Arkaik, Mimari, Yerleşim, Konut, Sivil

Kaynakça

• AKAR–TANRIVER, D. (2017a). “Eski Smyrna’nın Keşfi”, SDÜ Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 42, 67-77.
• AKAR–TANRIVER, D. (2017b). “Eski Smyrna’da Savaşlar, Silahlar ve Askeri Teçhizatlar”, Arkeoloji ve Sanat, 156, 77-92.
• AKURGAL, E. (1945). “İzmir ve Dolaylarında Eski Eserler Hakkında Birkaç Not”, Arkeoloji Araştırmaları, 2, 1-40.
• AKURGAL, E. (1950). “Bayraklı Kazısı Ön Rapor”, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, VIII/1, 1-97.
• AKURGAL, E. (1962). “The Early Period and the Golden Age of Ionia”, American Journal of Archaeology, 66/4, 369-379.
• AKURGAL, E. (1993). Eski Çağda Ege ve İzmir, İzmir: Yaşar Eğitim ve Kültür Vakfı.
• AKURGAL, E. (1996). “Batı Anadolu’da Konut, Yerleşme ve Kent Planlaması (3000-30)”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Sey, Y. (ed.), 122-145, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• AKURGAL, E. (1997). Eski İzmir I Yerleşme Katları ve Athena Tapınağı, Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• AKURGAL, M. (1998). “Bayraklı Kazısı 1996”, XIX. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt: 1, 755-762, Ankara.
• AKURGAL, M. (1999). “Bayraklı Kazısı 1997”, XX. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt: 2, 33-48, Ankara.
• AKURGAL, E. (2000). Ege Batı Uygarlığının Doğduğu Yer, İzmir: İzmir Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayını.
• AKURGAL, M. - KERSCHNER, M. - MOMMSEN, H. - NİEMEİER, W.D. (2002). “Töpferzentren der Ostägäis: Archäometrische und archäologische Untersuchungen zur mykenischen, geometrischen und archaischen Keramik aus Fundorten in Westkleiasien”, Ergänzungshefte zu den Jahresheften des Österreichhischen Archäologischen Institutes, Heft:3, Wien.
• AKURGAL, M. (2006). “Alt-Smyrna”, Byzas 3. Stadtgrabungen und Stadtforschung im westlichen Kleinasien. Geplantes und Erreichtes, Radt, W. (ed.), 373-382, İstanbul: Ege Yayınları.
• AKURGAL, M. (2012). “Bayraklı Höyüğü 2009-2010 Yılı Smyrna Kazısı Çalışmaları”, 33. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt: 3,127-146, Ankara.
• ALEXANDRESCU, P. (1978) Histria IV La Céramique D’époque Archaïque et Classique (VIIe-IVe s.), Bucureşti: Editura Academiei.
• ANDERSON, J. K. (1958/1959). “Old Smyrna: The Corinthian Pottery”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 53/54, 138-151.
• ASLAN, C. – SAZCI, G. (2016). “Across The Hellespont: Maydos (Ancient Madytos), Troy And The North-Eastern Aegean In The Late Eighth To Early Sixth Century BC”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 111, 121-162.
• ATİLA, C. (2012). “Metropolis Geometrik Dönem Seramiği” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• AULT, A. B. (2007). “Oikos and Oikonomia: Greek houses, households and the domestic economy”, Buildings Communities: House, Settlement and Society in the Aegean and Beyond (17-21 April 2001), Westgate, R. C, Fisher, N. R. E, Whitley, A. J. M. (eds.), British School at Athens Studies, 15, 259-265.
• AYTAÇLAR, N. (2005). “Klazomenai Orientalizan Seramiği” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• BİLGİN, M. – DERİN, B. (2013). “Nif (Olympos) Dağı Karamattepe Yerleşmesi’nde Bulunan Kuşlu Kotyle ve Skyphoslarla İlgili İlk Değerlendirmeler”, K. Levent Zoroğlu’na Armağan, Tekocak, M. (ed.), 97-114, İstanbul: AKMED.
• BAYNE, N. (2000). “The Grey Wares of North-West Anatolia in the Middle and Late Bronze Age and Early Iron Age and their Relation to the Early Greek Settlements”, Asia Minor Studien, 37.
• BOARDMAN, J. (1958/1959). “Old Smyrna: The Attic Pottery”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 53/54, 151-181.
• BOARDMAN, J. – HAYES, J. (1966). “Excavations at Tocra 1963-1965: The Archaic Deposits I”, The British School at Athens, Supp. Vol. 4.
• BOARDMAN, J. (1967). “Excavations in Chios 1952-1955: Greek Emporio”, The British School at Athens, Supp. Vol. 6.
• BOARDMAN, J. – HAYES, J. (1973). “Excavations at Tocra 1963-1965: The Archaic Deposits II and Later Deposits”, The British School at Athens, Supp. Vol. 10.
• BUSOLT, G. (1895). Griechische Geschichte bis zur Schlacht bei Chaironeia Band II, Gotha.
• CEVİZOĞLU, H. (2019). “Eski Smyrna Demir Çağı Savunma Duvarları”, Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları III, Göncü, H, Ersoy, A, Akar-Tanrıver, D. S. (eds.), 27-38, İstanbul: Ege Yayınları.
• COOK, J. M. (1952). “Archaeology in Greece”, The Journal of Hellenic Studies, 72, 92-112.
• COOK, J. M. (1958/1959). “Old Smyrna, 1948-1951”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 53/54, 1-34.
• COOK, J. M. (1962). The Greeks in Ionia and the East, Great Britain: Frederick A. Praeger.
• COOK, J. M. (1965). “Ionic Black Figure and Other Sixth-Century Figured Wares”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 60, 114-142.
• COOK, J. M. (1985). “On the Date of Alyattes’ Sack of Smyrna”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 80, 25-28.
• COOK, J. M. – PYLE, D. M. – NİCHOLLS, R. V. (1998). “Old Smyrna Excavations: The Temples of Athena”, The British School at Athens, Supp. Vol. 30.
• COOK, R. M. – DUPONT, P. (1998). East Greek Pottery, London: Routledge.
• COOK, J. M. (2006). “The Eastern Greeks”, The Cambridge Ancient History Volume III The Expansion of the Greek World, Eighth to Sixth Centuries B.C., Boardman, J. Hammond, N.G.L. (eds.), 196-221, Cambridge: Cambridge University Press.
• COLDSTREAM, J. N. (2005). Geometric Greece 900-700 BC, London-New York: Routledge.
• COLDSTREAM, J. N. (2009). Greek Geometric Pottery: A survey of ten local styles and their chronology, Exeter: Bristol Phoenix Press.
• COUCOUZELİ, A. (2007). “From megaron to oikos at Zagora”, Buildings Communities: House, Settlement and Society in the Aegean and Beyond (17-21 April 2001), Westgate, R. C., Fisher, N. R. E., Whitley, A. J. M. (eds.), British School at Athens Studies, 15, 169-181.
• DRERUP, H. (1968). “Prostas und Pastashaus: Zur Typologie des Griechischen Hauses”, Marburger Wickelmann-Programm, 6-17.
• DRERUP, H. (1969). “Griechische Baukunst in Geometrischer Zeit”, Archaeologia Homerica Band II, Göttingen.
• ERDEM, Ü. A. – TANRIVER, C. (2016). “2015 Yılı Bayraklı Höyük Kazıları: Tunç Çağı Çalışmalarına Dair Ön Rapor”, Arkeoloji Dergisi, XXI, 1-9.
• ERDEM, Ü. A. (2017). “İzmir Bayraklı Höyüğü 2015 Yılı Tunç Çağ Çalışmaları”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt: 2, 417-426, Ankara.
• ERDEM, A. – GÜRGEN, K. – ONGAR, B. (2019). “Bayraklı Höyüğü Erken Tunç Çağı Tabakalarına Dair İlk Bakış”, Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları III, Göncü, H, Ersoy, A, Akar-Tanrıver, D. S. (eds.), 39-47, İstanbul: Ege Yayınları.
• ERSOY, Y. E. (1993). “Clazomenae: The Archaic Settlement” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Bryn Mawr College, Philadelphia.
• ERSOY, Y. E. (2004). “Klazomenai: 900-500 BC. History and Settlement Evidence”, Klazomenai, Teos and Abdera: Metropoleis and Colony Proceedings of the International Symposium held at the Archaeological Museum of Abdera, Moustaka, A, Skarlatidou, E, Tzannes, M.C, Ersoy, Y.E. (eds.), 43-76, Thessaloniki.
• ERTÜZÜN, B. (2017). “Eski Smynra (Bayraklı) Arkaik Dönem Sivil Mimarisi” (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• ERTÜZÜN, B. – AKAR-TANRIVER, D. S. (2017). “Eski Smyrna (Bayraklı) Eğrisel Planlı Yapıları”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10\52, 518-523.
• ERTÜZÜN, B. (2019). “Eski Smyrna Arkaik Dönem Sivil Mimarisinin Ege Dünyasındaki Yeri”, Smyrna/İzmir Kazı ve Araştırmaları III, Göncü, H, Ersoy, A, Akar-Tanrıver, D. S. (eds.), 49-58, İstanbul: Ege Yayınları.
• ETİENNE, R. (2007). “Introduction: can one speak of the seventh century BC?”, Interpreting the Seventh Century BC Tradition and Innovation, Charalambidou, X, Morgan, C. (eds.), 9-14, Oxford: Archaeopress. FAGERSTRÖM, K. (1988). Greek Iron Age Architecture, Göteborg: Paul Aströms Förlag.
• GRAEVE, V. (1975). “Milet Vorläufiger Bericht über die Grabung im Südschnitt an der hellenistischen Stadtmauer 1966”, Istanbuler Mitteilungen, 25, 35-59.
• GRAEVE, V. (1990). “Milet 1989 Vorbericht über die Arbeiten des Jahres 1989 und einer 1988 auf dem Kalabaktepe durchgeführten Sondierung”, Istanbuler Mitteilungen, 40, 37-50.
• GÜNGÖR, Ü. (2006). “Klazomenai Yıldıztepe Nekropolisi” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• GRAHAM, A. J. (2006). “The colonial expansion of Greece”, The Cambridge Ancient History Volume III The Expansion of the Greek World, Eighth to Sixth Centuries B.C., Boardman, J. Hammond, N.G.L. (eds.), 83-162, Cambridge: Cambridge University Press.
• GOUNARİS, A. P. (2007). “Curvilinear Versus Rectangular? A Contribution to the interpretation of the evolution in architectural forms in Greece during the Protogeometric – Geometric – Archaic periods based on a study of the constructions at Oropos”, Oropos and Euboea in the Early Iron Age Acts of an International Round Table Unıversity of Thessaly June 18-20, Ainian, A. M. (ed.). 77-122, Volos.
• HASPELS, C. H. E. (1936). Attic Black-Figured Lekythoi, Paris: Editions de Boccard.
• HEİLMEYER, W. D. (1982). Frühgriechische Kunst. Berlin: Gebr. Mann Verlag.
• HERODOTOS Herodotus I (Books I-II), Goold, G.P., Çev. Godley A. D. (eds.), The LOEB Classical Library, London, 1975.
• HOEPFNER, W. (1996). “Klasik Dönem’de Konut ve Toplum”, Tarihten Günümüze Anadolu’da Konut ve Yerleşme, Sey, Y. (ed.), 155-164, İstanbul: Tarih Vakfı Yayınları.
• HÜRMÜZLÜ, B. (2003). “Klazomenai-Akpınar Nekropolisi” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• İREN, K. (2003). Aiolische orientalisierende Keramik, İstanbul: Ege Yayınları.
• İREN, K. – ÜNLÜ, A. (2012). “Burning in Geometric Teos”, Stephanephoros de l’economie Antique a l’asie Mineure, Konuk, K. (ed.), 309-334, Bordeaux. KALAİTZOGLOU, G. (2008). Assesos Ein geschlossener Befund südionischer Keramik aus dem Heiligtum der Athena Assesis. Milesische Forschungen Band 6, Mainz: Verlag Phillip von Zabern.
• KALETSCH, H. (1958). “Zur Lydischen Chronologie”, Historia: Zeitschrift für Alte Geschichte, 7/1, 1-47.
• KİNCH, K. F. (1914). Fouilles de Vroulia, Berlin: Georg Reimer Libraire-Editeur et Imprimeur.
• KERSCHNER, M. (1997). “Ein stratifizierter Opferkomplex des 7. Jh.s v. Chr. aus dem Artemision von Ephesos”, Jahresheften des Österreichisches Archäologisches Institutes in Wien, 66, 85-226.
• KERSCHNER, M. (1999). “Das Artemisheiligtum auf der Ostterrasse des Kalabaktepe in Milet: Stratigraphie und Keramikfunde der Sondagen des Jahres 1995”, Archaologischer Anzeiger, 7-51.
• KERSCHNER, M. (2007). “Das Keramikbild von Ephesos im 7. und 6. Hh. v. Chr.”, Frühes Ionien Eine Bestandsaufnahme (Panionion-Symposion Güzelçamlı 24 September-1 Oktober 1999). Milesische Forschungen Band 5, Cobet, J, Graeve, V, Niemeier, W.D, Zimmermann, K. (eds.), 221-246, Mainz: Verlag Phillip von Zabern.
• KERSCHNER, M. – KOWALLECK, I. – STESKAL, M. (2008). “Archäologische Forschungen zur Siedlungsgeschichte von Ephesos in Geometrischer, Archaischer und Klassischer Zeit: Grabungsbefunde und Keramikfunde aus dem Bereich von Koressos”, Ergänzungshefte zu den Jahresheften des Österreichhischen Archäologischen Institutes, Heft 9, Wien.
• KNİGGE, U. (1976). Kerameikos Ergebnisse der Ausgrabungen, Band IX, Berlin: Walter de Gruyter.
• LANG, F. (1996). Archaische Siedlungen in Griechenland: Struktur und Entwicklung, Berlin: Akademie Verlag.
• LANG, F. (1998). “The Greek polis and city: its origins, conceptual definition and development”, O Arqueologo Português, 16, 123-156.
• LANG, F. (2002). “Housing and settlement in Archaic Greece”, Pallas 58, Habıtat Et Urbanısme: Dans Le Monde Grec De La Fın Despalaıs Mycénıens À La Prıse De Mılet (494 Av. J.-C.) Table ronde Internationaleorganisée à Toulouse les 9-10 mars 2001 par le Graco (Groupe de Recherche sur l'AntiquitéClassique et Orientale), 13-32.
• LANG, F. (2005). “Structural Change in Archaic Greek Housing”, Ancient Greek Houses and Households, Ault, B, Nevett, L. (eds.), 12-35, Philadelphia: University of Pennsylvania Press.
• LANG, F. (2007). “House – community – settlement: the new concept of living in Archaic Greece”, Buildings Communities: House, Settlement and Society in the Aegean and Beyond (17-21 April 2001), Westgate, R. C, Fisher, N. R. E, Whitley, A. J. M. (eds.), British School at Athens Studies, 15, 183-193.
• LANGLOTZ, E. (1975). Studien zur nord-ost-griechischen Kunst, Mainz: Verlag Phillip von Zabern.
• LEMOS, S. I. (2002). The Protogeometric Aegean, Oxford: Oxford University Press.
• MANYAS, M. (1984). “Oryantalizan Stil Tabakları” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara Üniversitesi, Ankara.
• MALLWİTZ, A. (1981). “Kritisches zur Architektur Griechenlands im 8. und 7. Jahrhundert”, Archaologischer Anzeiger, 599-642.
• MAZARAKİS-AİNİAN, A. (1997). From Rulers’ Dwellings to Temples: Architecture, Religion and Society in Early Iron Age Greece (1100-700 B.C.), Jonsered: Paul Aströms Förlag.
• MAZARAKİS-AİNİAN, A. (2001). “From Huts to Houses in Early Iron Age Greece”, From Huts to Houses. Transformations of Ancient Societies, Brandt, J. R, Karlsson, L. (eds.), 139-161.
• MAZARAKİS-AİNİAN, A. (2007). “Architecture and social structure in Early Iron Age Greece”, Buildings Communities: House, Settlement and Society in the Aegean and Beyond (17-21 April 2001), Westgate, R. C, Fisher, N. R. E, Whitley, A. J. M. (eds.), British School at Athens Studies, 15, 157-168.
• MAZARAKİS-AİNİAN, A. (2017). “Conservatism versus innovation: architectural forms in early Archaic Greece”, Interpreting the Seventh Century BC Tradition and Innovation, Charalambidou X, Morgan, C. (eds.), 173-185, Oxford: Archaeopress.
• MİLLER, A. C. J. (2019). Archaische Siedlungsbefunde in Ephesos, Österreichhischen Archäologischen Institut, Band XIII/3.
• MİLTNER, H. – MİLTNER, F. (1932). “Bericht über eine Voruntersuchung in Alt-Smyrna”, Jahreshefte des Österreichischen Archäologischen Institutes, XXVII, 127-189.
• MOORE, M. B. – PHİLİPPİDES, Z. P. (1986). Attic Blac- Figured Pottery. The Athenian Agora, Vol. XXIII, New Jersey.
• MORGAN, C. (2009). “The Early Iron Age”, A Companion to Archaic Greece, Raaflaub, K.A, Wees, H. (eds), 43-63, United Kingdom: Wiley-Balckwell.
• MORRİS, I. (2007). “Early Iron Age Greece”, The Cambridge Economic History of the Greco-Roman World, Scheidel, W., Morris, I., Saller, P. R. (eds.), 211-241, Cambridge: Cambridge University Press.
• MORRİS, I. (2009). “The Eighth-century Revolution”, A Companion to Archaic Greece, Raaflaub, K.A, Wees, H. (eds.), 64-80, United Kingdom: Wiley-Balckwell.
• MURRAY, O. (1983). Early Greece, California: Standford University Press.
• NEVETT, L. (2010). Domestic Space in Classical Antiquity, Cambridge: Cambridge University Press.
• NİCHOLLS, R. V. (1958/1959a). “Old Smyrna: The Iron Age Fortifications and Associated Remains on the City Perimeter”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 53, 35-137.
• NİCHOLLS, R. V. (1958/1959b). “Site-Plan of Old Smyrna”, The Annual of the British School at Athens, Vol. 53.
• OSBORNE, R. (2009). Greece in the Making 1200-479 BC, London-New York: Routledge.
• ÖZGÜNEL, C. (1978). “Spätgeometrische Keramik In Bayrakli (Alt-Smyrna)”, Les Ceramiques de la Grece de L’est et Leur Diffusion en Occident. Naples, 17-26.
• ÖZGÜNEL, C. (2003). “Geometrische Keramik von Alt-Smyrna aus der Akurgal-Grabung”, Probleme der Keramikchronologie des südlichen und westlichen Kleinasiens in geometrischer und archaischer Zeit, Rückert, B, Kolb, F. (eds.), 69-89, Bonn.
• ÖZKAN, T. (1999). İzmir Arkeoloji Müzesi Seramik Kataloğu, İzmir: .
• PAYNE, H. (1931). Necrocorinthia: A Study of Corinthian Art in the Archaic Period, Oxford: Oxford University Press.
• SCHATTNER, T. – RİEDERER, J. (2007). Didyma Drittel Teil Band IV: Die Fundekeramik vom 8. bis zum 4. Jahrhundert v. Chr, Mainz: Verlag Phillip von Zabern.
• SNODGRASS, A. M. (1971). The Dark Age of Greece, Edinburg: University Press.
• SNODGRASS, A. M. (1981). Archaic Greece The Age of Experiment, California: University of California Press.
• STRABON The Geography of Strabo VI, Page, T.E, Capps, E, Rouse, W.H.D, Post, L.A, Warmington, E.H. Çev. Jones, H.L. (eds.), The LOEB Classical Library, London, 1960.
• STİLLWELL, A. N. – BENSON, J. L. (1984). The Potters’ Quarter: The Pottery, Corinth Band XV, Athens.
• SPARKES, B. A. – TALCOTT, L. (1970). Black and Plain Pottery of the 6th, 5th and 4th Centuries B.C., The Athenian Agora XII. New Jersey.
• TANRIVER, C. – AKAT-ÖZENİR, S. – AKAR-TANRIVER, D. S. – ERDEM-OTMAN, A. Ü. – ERDOĞAN, A. (2017). “Eski Smyrna (Bayraklı Örenyeri/Tepekule) Kazısı 2014-2015”, 38. Kazı Sonuçları Toplantısı, Cilt: 3, 95-114, Ankara.
• TUNA-NÖRLİNG, Y. (1995). Die attisch-schwarzfigurige Keramik und der attische Keramikexport nach Kleinasien, Tübingen: Ernst Wasmuth Verlag.
• UTİLİ, F. (1999). “Die archaische Nekropole von Assos”, Asia Minor Studien, 31.
• UZUN, K. (2007). “Klazomenai Dalgalı Çizgi Bezekli Seramiği” (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• UZUN, K. (2016). “Klazomenai Dalgalı Çizgili Seramiği: M.Ö. 650-550”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 38, 97-124.
• WALTER, H. (1968). Samos V. Frühe samische Gefässe: Chronologie und Landschaftsstile ostgriechischer Gefässe, Bonn: Rudolf Habelt Verlag.
• WEİNBERG, S. S. (1943). The Geometric and Orientalizing Pottery, Corinth Band VII, Athens.
• WESTGATE, R. (2007). “The House and the Ideology of Citizenship”, World Archaeology, 39/2, 229-245.
• WESTGATE, R. (2015). “Space and Social Complexity in Greece from the Early Iron Age to the Classical Period”, Hesperia, 84/1, 47-95.
• WHİTLEY, J. (2001). The Archaeology of Ancient Greece, Cambridge: Cambridge University Press.
• YOUNG, S. R. (1951). “Sepulturae Intra Urbem”, Hesperia, 20/2, 67-134.