TARİHSEL DOKUDA SOSYAL DEĞİŞİME DUYARLI BİR SAĞLIKLAŞTIRMA MODELİ; PATLICANLI YOKUŞU-İZMİR

Yıl 2017, , 89 - 108, 01.09.2017

Hümeyra Birol Akkurt Hayat Zengin Çelik Deniz Güner H. Evren Erdin Feyzal Avcı Özkaban

https://doi.org/10.22520/tubaked.2017.16.004

Cited By: 2

Öz

Tarihi yerleşimlerin kültürel değerlerinin güçlendirilerek korunması, koruma disiplinin önemli tartışma alanlarından biridir. Ülkemiz açısından bu konu, tarihi dokuların ağırlıkla sosyal yapıda gözlenen değişimlerden etkilenerek birer çöküntü bölgesine dönüşmeleri ile daha da kritik açılımlara sahiptir. Diğer yandan son yıllarda, bu tür tarihi dokuları sağlıklaştırmaya yönelik müdahale önerilerinin ağırlıkla alan dışı kullanıcılarının talep ve beklentilerine öncelik verecek biçimde yapılandırılması ve bu kapsamda yaratılan sosyal değişim temelinde ortaya çıkan sorunlar konuya tartışılması gereken bir içerik kazandırmaktadır. Bu noktadan hareketle sunulan yazı, ülkemiz sağlıklaştırma uygulamalarında sıklıkla izlenen olumsuz sonuçlar ve özellikle de “mutenalaşma” olarak yaşanan değişimler üzerinden, bu tür alanlarda geliştirilebilecek stratejik koruma yaklaşımlarının ve müdahale öngörülerinin nasıl yapılandırılabileceğine ilişkin bir öneriyi paylaşmayı amaçlamaktadır. Yerin fiziksel, sosyal ve kültürel niteliklerini bütüncül anlamda koruyarak sürekliliğinin sağlanması hedefine temellendirilmiş model önerisi, İzmir tarihi konut dokusunun önemli arterlerinden biri olan “Patlıcanlı Yokuşu 806sokak ”nu konu alan sağlıklaştırma çalışmasının deneyimleri üzerinden aktarılmaktadır. Yazı kapsamında, bölgenin var olan sorunlarını dikkate alarak kentle yeniden bütünleştirilebilmesine imkân verecek sosyal değişime duyarlı senaryolar ve önemli tarihsel unsurlar arasında bir bağlantı aksı olarak yokuşun kullanılabilirliğini artıracak kültürel, işlevsel ve mekânsal öngörüler özetlenerek sunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tarihi çevre koruma, sağlıklaştırma modeli, sosyal değişim, yaşam kalitesi, sosyal-kültürel sürdürülebilirlik, İzmir - Patlıcanlı Yokuşu.

A REHABILITATION MODEL RESPONSIVE TO SOCIAL CHANGES IN HISTORIC DISTRICTS: PATLICANLI YOKUŞU-İZMİR

Öz

Preservation of historic settlements by strengthening their cultural values has been one of the main concerns of conservation discipline. In our country, as most of the historic districts have transformed into slum areas due to the changes in their physical and social structures, the subject has gained critical dimensions. On the other hand, as the latest implementations focused on the rehabilitation of historic districts have been shaped by the requirements and expectations of the non-natives, the resulting problems based on the social changes have raised new controversial issues. Through the negative results of the rehabilitation implementations such as gentrification experiences, this article aims to share a proposal, a model related to “how strategic preservation approaches and intervention visions related to historic districts can be developed”. The model that based on the aim to preserve and sustain the physical, social and cultural qualities of place has stated through the rehabilitation experience that focused on an important arterial road of the historic housing district of Izmir; Patlıcanlı Yokusu/ 806 Str. Within the scope of the article, scenarios responsive to social changes that consider the existing problems of the district and enables integration with the city are presented while cultural, functional and spatial proposals that improve the usability of the artery as a connection between the important historic components of the district are clarified.

Anahtar Kelimeler

Preservation of the historic environment, rehabilitation model, social change, quality of life, social-cultural

Kaynakça

• ARAOZ, G. F. 2011. Preserving heritage places under a new paradigm, Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development 1 (1), 55-60.
• ASHWORTH, G. J. 1992. Heritage and tourism: An argument, two problems and three solutions. İçinde C.A.M. Fleischer van Roojen (Der.), Spatial Implications of Tourism (ss. 95-104). Groningen: Geo Pers.
• ASHWORTH, G. J. / TUNBRIDGE, J. E. 1990. The tourist-historic city. London: Belhaven.
• CASANOVAS, X. 2008. Rehabilitation and social action in Mediterranean old cities: Reuse of traditional architecture and social topics on an urban scale: Ciutat Vella, Barcelona. İçinde Yao Yuan, Chen Wei, Severine Calza, Rosemary Wilthshire Romero (Der.) Balanced urban revitalization; For social cohesion and heritage conservation, UNESCO International Seminar, (ss. 73-77). Tsinghua University, 21-23 January 2007, Human Settlements and SocioCultural Environment No.60, Paris: United Nations Educational, Scientific and Cultural Organization.
• COUNCIL OF EUROPE 2005. Framework convention on the value of cultural heritage for society [Avrupa konseyi toplum için kültürel mirasın değeri çerçeve sözleşmesi], Treaty series no.199. Faro: 27.10.2005.http://conventions.coe.int/Treaty/EN/ Treaties/Word/199.doc
• DEMPSEY, N. / BRAMLEY, G. / SINEAD, P. / BROWN, C. 2011. The social dimension of sustainable development: Defining urban social sustainability, Sustainable Development 19, 289-300.
• DUMITRU, A. / LEMA-BLANCO, I. / GARCIA MIRA, R. 2016. Social learning for transformative social innovation, TRANSIT Deliverable 2.3. TRANSIT:EU SSH.2013.3.2- 1 Grant Agreement n.613169.
• KEARNS, A. / FORREST,R. 2000. Social cohesion and multilevel governance, Urban Studies 37, 995-1017.
• MADDEN, K. / WILEY-SCHWARTZ, A. / ANTOSHAK, A. 2010. How to turn a place around: A handbook for creating successful public spaces. 6. Basım, New York: Project for Public Spaces.
• NASH, V. / CHRISTIE, I. 2003. Making sense of community. London: Institute for Public Policy Research.
• ÖDEKAN, A. 2013. Tarihi çevre koruma bilim mi, icraat mı? İçinde K.K Eyüpgiller, Z. Eres (Der.), Mimari ve Kentsel Koruma, (ss.233-242), İstanbul: YEM.
• SMITH, N. / WILLIAMS, P. 2015. Kentin mutenalaştırılması, (Çev. Melike Uzun), İstanbul: Yordam Kitap.
• TIESDELL, S. / ÖC, T. / HEATH, T. 1996. Revitalizing historic urban quarters, New York: Routledge.
• TÜRKOĞLU, H. / KORAMAZ, E.K. 2012. Yaşam kalitesi ve kentsel yeşil alanlar. İçinde Melih Ersoy (Ed.), Kentsel planlama ansiklopedik sözlük, İstanbul: Ninova Yayınları.
• ŞEN, B. 2011. İstanbul tarihi kent merkezinde kentsel dönüşüm: Mekânsal müdahaleye ‘içerden bakış’ ya da mekânsalı toplumsalla birlikte düşünmek, Toplum ve Demokrasi 11, 33-52.
• ŞİŞMANYAZICI, B. / YILDIZ, H. T. 2010. Tarihî kentsel alanlarda “toplumsal ve mekânsal yeniden yapılanma”: Fener ve Balat örneği, Mimarlık Dergisi 352, Ankara: Mimarlar Odası Yayını.