MANİSA, GÖKTAŞLI CAMİ’NİN GÜNCEL KORUMA DURUMUNUN DEĞERLENDİRİLMESİ

Yıl 2017, , 109 - 124, 01.09.2017

Suna Büyükkılıç Koşun Mine Hamamcıoğlu Turan

https://doi.org/10.22520/tubaked.2017.16.005

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı restorasyonu henüz tamamlanmış, vakıf kökenli bir anıtın mevcut koruma durumunu, korumadeğer-müdahale ilişkileri çerçevesinde değerlendirmek ve gelecekteki uygulamalara yön verecek ilkeler ortaya koymaktır. 1630-31’e tarihlenen Manisa, Göktaşlı Cami çalışma konusu olarak seçilmiştir. Müdahalelerle ilgili kavramlar üzerine literatür taraması; çalışma konusu olan cami ile ilgili literatür ve arşiv araştırması; benzer yapılarla karşılaştırmalı çalışma ve arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Anıtta ve yakın çevresinde, yaşam döngüsü içinde birikmiş değerler tanımlanmakta ve bunlara mevcut imar planı/proje kararlarının etkisi ve karşı karşıya kaldıkları müdahaleler teker teker değerlendirilmektedir.Göktaşlı Cami’nin kullanım, pitoresk, manevi, mimari, enderlik, bakirlik, yaş ve belge değerleri vardır. İmar planının anıtın özgün bağlamını dikkate almaması; anıtın girişine bitiştirilen kütle ekinin ölçek, eklemlenme, biçim ve malzeme uyumsuzluğu; yeni avlu duvarının caminin pahlı köşesine uygunsuzca eklemlenmesi; ek kadınlar kısmının basıklığı ve harimle kurduğu yetersiz görsel ilişki; restorasyon projesinde günlük kullanım donanımlarının yerleştirilmesi ve kazı kararlarının eksikliği; yetersiz drenaj uygulaması; derz-sıva uygulamalarının hassasiyetindeki eksiklik; ve patinanın sergilenmesindeki tutarsızlık koruma sorunlarıdır. Sonuç olarak, proje kararlarıyla restorasyon uygulamaları arasında tutarlılık sağlanması, imamların para toplaması, vb. kaynaklarla gerçekleştirilen proje dışı müdahalelerin önlenmesi, anıtı ve özgün bağlamını anlamayı sağlayacak derinlikte tarihi araştırmanın, gerekirse bilimsel kazının gerçekleştirilmesi, bu aşamalarda derlenen özgün yaklaşım yönüne; çeşme, şadırvan gibi peyzaj elemanların konumuna ilişkin bilgilerin restorasyon sunumunun ve imar planı kararlarının kapsamı içinde değerlendirilmesi, özgünü son cemaat mekanı içermeyen, küçük ölçekli camilere kütle eki getirilmesi konusunda dikkatli olunması; harimde bölücü panel uygulaması gibi önlemlerle, camide ibadet eden kadınların da manevi atmosferi en üst düzeyde yaşamalarının sağlanması, drenaj uygulamalarında hassasiyet gösterilmesi; saat, dolap, vb. günlük kullanım nesnelerinin proje kapsamında yerleşim planlamasının yapılması; nitelikli dönem eklerinin sergilenmesinde tutarlı olunması; derzlerde kalın ve koyu pembe harç kullanımı gibi işçilik kusurlarının en aza indirilmesi önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Değerler, müdahaleler, Göktaşlı Cami, Manisa, Vakıf.

EVALUATION OF THE CURRENT CONSERVATION STATE OF THE GÖKTAŞLI MOSQUE, MANİSA

Öz

The aim of this study is to evaluate the current state of conservation of a recently restored, waqf origined monument from the view point of conservation value-intervention relations, and present principles for future applications. Manisa, Göktaşlı Mosque dated to 1630-31 is selected as a case study. Literature research on value and intervention concepts; literature and archive research on the case study mosque; comparative study with similar buildings; and site survey are realized. The values that have accumulated throughout the lifespan of the monument and its nearby environment, and their changes are identified, and the effect of the current development plan/project decisions and interventions on them are evaluated one by one.separators in the praying hall; to be careful in drainage applications; to design the positions of daily objects such as clock, wardrobes, etc. within the content of the restoration project; to be consistent in presentation of historical additions; and to minimize the workmanship failures such as thick and dark pink mortar usage

Anahtar Kelimeler

Values, interventions, Göktaşlı Mosque, Manisa, Waqf

Kaynakça

• ACUN, H. 1999. Manisa’da Türk Devri Yapıları. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• ARSEVEN, C. E. 1966. Mescid. In Sanat Ansiklopedisi (III/15, pp. 1308). İstanbul: MEB.
• AYDIN, Ö. 2012. Sultan II. Abdülhamit Dönemi Yapılarında İmparatoru / İmparatorluğu Temsil Eden Semboller (1), Mimarlık Dergisi, 364, March-April 2012. Ankara. Retrieved March 15, 2017, from http://www.mimarlikdergisi.com/index. cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=378&RecID=2910
• BATUR, A. 1970. Osmanlı Camilerinde Almaşık Duvar Üzerine. In Anadolu SanatıAraştırmaları II (pp. 135-216). İstanbul: İTÜ Mİmarlık Fakültesi.
• BUKOERIRETMC (Boğaziçi University Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute Regional Earthquake-Tsunami Monitoring Centre Boğaziçi University Kandilli Observatory and Earthquake Research Institute Regional Earthquake-Tsunami Monitoring Centre). (2015). Tarihsel Depremler. Retrieved February 8, 2017, from http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/ deprem-bilgileri/tarihsel-depremler/#
• CROCI, G. (1998). The Conservation and Structural Restoration of Architectural Heritage. Southampton: Computational Mechanics Publications.
• DEMEL, S. 1996. Preservation, Historic Significance, and a Theory of Architectural Additions: The Canon and Its Consequences (Unpublished Master of Science Thesis). Columbia University, New York, Unites States of America.
• EKİMCİ, B. 2013. Vakıf Eserlerin Restorasyonu ve Üsküdar Selimiye Camisi, Mimarlık Dergisi, 372, July-August 2013. Ankara. Retrieved January 30, 2017, from http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm? sayfa=mimarlik&DergiSayi=386&RecID=3181
• EMECEN, F. 2003. Manisa. In İslam Ansiklopedisi. Retrieved April 14, 2017, from http://www.islamansiklopedisi.info/dia/ ayrmetin.php?idno=270578
• EMECEN, F. 2013. XVI. Asırda Manisa Kazası. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• ENGLISH HERITAGE. 2013. Case Studies. In I. McCaig (eds.), English Heritage Practical Building Conservation-Conservation Basics (pp. 117-136). London: Ashgate. GDPF (General Directorate of Pious Foundations). (2009). Strategic Plan 2010-2014. Retrieved June 28, 2017, from http://www.vgm.gov.tr/ belgeler/faaliyet/VGM2010_2014SP.pdf GDPF (General Directorate of Pious Foundations). (2014). Strategic Plan 2015-2019. Retrieved June 28, 2017, from http://www. vgm.gov.tr/db/dosyalar/menu159.pdf
• GÖKÇEN, İ. 1946. Manisa Tarihinde Vakıflar ve Hayırlar. İstanbul: Manisa Halkevi Yayınları. ICOMOS. (1972). Resolutions of the Symposium on the introduction of contemporary architecture into ancient groups of buildings, at the 3rd ICOMOS General Assembly. Retrieved July 12, 2017, from http://www.icomos.org/en/charters-andtexts/180-articles-en- symposium-on-the- introductionof-contemporary-architecture-into- ancient-groupsof-buildings-at- the-3rd-icomos-general-assembly ICOMOS. (1964). International Charter for the Conservation and Restoration of Monuments and Sites. Venice. Retrieved July 20, 2017, from http://www. icomos.org/charters/ venice_e.pdf ICOMOS. (1999). Charter on the Built Vernacular Heritage. Mexico. Retrieved March 16, 2017, from https://www.icomos. org/images/DOCUMENTS/ Charters/vernacular_e.pdf
• ICOMOS Australia. 2005. Heritage Information Series Heritage Interpretation Policy. New South Wales. Retrieved from March 16, 2017, http://www.environment.nsw.gov.au/resources/ heritagebranch/heritage/interpretationpolicy.pdf
• ICOMOS Turkey. 2013. Architectural Heritage Conservation Charter. Retrieved March 30, 2017, from http://www.icomos.org.tr/ Dosyalar/ICOMOSTR_0623153001387886624.pdf
• JEROME, P. 2014. The Values-Based Approach to Cultural-Heritage Preservation, APT Bulletin, 45(2/3), 3-8.
• JOKILEHTO, J. 2002. A History of Architectural Conservation. Oxford: Butterworth-Heinemann.
• KARAÖZ, S. 1977. Manisa Belediyesi Tarihçe Belediye Başkanları Çalışmalar. Manisa: Emek Matbaası.
• KUBAN, D. 1995. The Turkish Hayat House. İstanbul: Eren Yayıncılık ve Kitapçılık Ltd. Şti.
• ORBAŞLI, A. 2008. Architectural Conservation Principles and Practice. Oxford, Malden, Carlton: Blackwell Science. OAPM (Ottoman Archives of Prime Ministry). 1859.
• Manisa Göktaşlı Medresesi Müderrisi Şeyh Ali Naili’nin Yeni Sadrazamı Tebriki. Retrieved March 30, 2017, from https://katalog.devletarsivleri.gov. tr/Pages/eSatis/OnIzlemeVeSiparisAyarlama.px- ? ItemId=20022219&Hash=E62F7D52B8EA5E950F6A1B527F9A2C4262AE3E44A0B82A9308A6DD73C43783D6&A=2
• ÖKMEN, M. & ARSLAN, R. 2014. Newly Established Metropolitan Municipalities in Turkey with the Law No. 6360: Manisa Municipality Example. Adnan Menderes University, Journal of Institute of Social Sciences, 1(5), 88-101.
• RDPF (Regional Directorate of Pious Foundations). (2008). Archive of Regional Directorate of Pious Foundations.
• STUBBS, J. H. 2009. Time Honored A Global View of Architectural Conservation. New Jersey: John Wiley and Sons, Inc.
• ŞİMŞEK, G. 2009. Interventions on Immovable Archaeological Heritage as a Tool for New Formation Process (Unpublished PhD Dissertation Thesis). Middle East Technical University, Ankara, Turkey.
• THROSBY, D. 2002. Cultural Capital and Sustainability Concepts in the Economics of Cultural Heritage. In M. de la Torre (eds.), Assessing the Values of Cultural Heritage (pp. 101-117). Los Angeles: Getty Conservation Institute. Retrieved April 20, 2017, from https://www.getty.edu/conservation/publications_resources/pdf_publications/pdf/assessing.pdf
• ULUÇAY, Ç. & GÖKÇEN, İ. 1939. Manisa Tarihi. İstanbul: Manisa Halkevi Yayınları.
• UNESCO. 2008. Québec Declaration on the Preservation of the Spirit of Place. Québec. Retrieved March 27, 2017, from http:// whc.unesco.org/uploads/activities/documents/activity-646-2.pdf
• YÜCEER, H. 2005. An Evaluation of Interventions in Architectural Conservation: New Exterior Additions to Historic Buildings (Unpublished PhD Dissertation Thesis). İzmir Institute of Technology, İzmir, Turkey