GAZİPAŞA ARI SERENLERİ

Yıl 2018, Sayı: 18, 83 - 100, 01.09.2018

Nisa Yılmaz Erkovan

https://doi.org/10.22520/tubaked.2018.18.006

Öz

Kuşaktan kuşağa aktarılan deneyim ve bilgilerle yetişen ustalar tarafından “usta işi” olarak tanımlayabileceğimiz“kırsal mimarlık” ihtiyaçlar sonucunda, yerel malzeme ve geleneklerle ortaya çıkmıştır. Temellerini iklim, coğrafya,jeolojik yapı, toprak, su, yerel malzemeler, yaşam kültürü ve ekonominin oluşturduğu kırsal mimarlıkta, işlevselliğinön plana çıkarıldığı, estetik kaygıların ise ikinci planda kaldığı görülür. Kırsal mimarinin temsilcileri arasında olan“arı serenleri” hakkında az sayıda çalışma bulunmaktadır. Halk arasında “arı evi”, “arı konağı” olarak da adlandırılanarı serenlerine, Antalya’nın Elmalı, Korkuteli ve Kumluca ilçelerinde, Konya’nın Hadimbağlı Dedemli Beldesi’ninKaynarca Yaylası’nda, Bozkır/Tufanderesi, Sorkun/Beşpınar ve Korualan/Yenice’de rastlanır. Bu örnekler dışındaGazipaşa İlçesi Anamur sınırında, Akoluk ve Çamlıca mahallelerinde de serenler tespit edilmiştir. Bu çalışmadaGazipaşa serenleri sınıflandırılarak, özelde bulunduğu bölge genelde ise yayılım alanları dikkate alınarakdeğerlendirilmiştir. Serenlerin mimari biçim, inşa teknikleri, kırsal alanda kullanımı, yerel özellikleri ve bilinen diğerbölge örnekleriyle karşılaştırılması tartışmaya açılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Kırsal Mimari, Arı Sereni, Bal, Gazipaşa, Kovan, Karakovan

GAZİPAŞA BEEHIVES

Öz

Rural architecture, which we can describe as “master work” by the masters who have grown up with experience and knowledge transferred from generation to generation, has emerged with local materials and traditions. In rural architecture, based on climate, geography, geological structure, soil, water, local materials, life culture and economy, functionality has been more important when compared with the aesthetin concerns. “Beehives”, named also as “bee house”, “bee mansion” popularly, can be found in Elmalı, Korkuteli and Kumluca districts of Antalya, Kaynarca Plateau of Hadimbağlı Dedemli Village in Konya, Bozkır/Tufanderesi, Sorkun/Beşpınar and Korualan/Yenice. Besides these examples, beehives are also found out in the Akoluk and Çamlıca quarters at the anamur border of Gazipaşa District. In this study, Gazipaşa beehives are classified and evaluated by considering their locations and distibution in the region. Consequently, architectural form, construction technique, rural use, local properties and comparison with regional examples are discussed in the paper

Anahtar Kelimeler

Rural Architecture, Beehives, Honey, Gazipaşa, Hive, Black Hive

Kaynakça

• ANTALYA VALİLİĞİ İL KÜLTÜR TURİZM MÜDÜRLÜĞÜ 2010. Dünden Bugüne ANTALYA. Antalya Valiliği İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları, Antalya 2010.
• ARAN K. 2000. Barınaktan Öte. Anadolu Kır Yapıları. Tepe Mimarlık Kütür Merkezi Yayınları, Ankara.
• AŞANLI M. 2016. Geleneksel Yapı teknikleri Doğal Ve Ekolojik Yapı Rehberi. İstanbul 2016.
• AVCI Ü. &ATİK M. 2016. “Doğal Peyzajın Kırsal Konut Mimarisi Üzerindeki Etkileri: Beğiş Susuzu Örneği», Afyon Kocatepe Sosyal Bilimler Dergisi, cilt.18, ss.153-171, 2016.
• BULUT S. 2010. “Tarih ve Arkeolojide Arıcılık”. Eds. N. Çevik, M. Köseoğlu. Çine Arıcılık Müzesi Çalıştay ve Panel Bildirileri (2010) 21 – 25. Aydın.
• BULUT S., LENGER D.S. 2015. “Antik Dönemde Arı Ürünlerinin Kullanımı”. Eds. E. Akçiçek, B. Yücel. Arı Ürünleri ve Sağlık (Apiterapi) (2015) 7-16. İzmir.
• BULUT S. 2015. “Lykia’da Arıcılık: Seren ve Çevre Duvarlı Arılıklar Işığında Antik Geleneği Arayış”. Eds. H. İşkan, F. Işık. Kum’dan Kent’e: Patara Kazılarının 25 Yılı. Uluslararası Sempozyum Bildirileri, 11-13 Kasım 2013 (2015) 97-132. İstanbul.
• BULUT S. 2016A. “Likya’da Arıcılık/Beekeeping in Lycia”, Eds. H. İşkan-E. Dündar. Lukka’dan Likya’ya Sarpedon ve Aziz Nikolaosun Ülkesi/From Lukka to Lycia The Land of Sarpedon and St. Nicholas (2016) 584-593. İstanbul.
• BULUT S. 2016B. “Eski Akdeniz’de Arı Ürünleri”, Eds. E. Dündar, Ş. Aktaş vd. Havva İşkan›a Armağan LYKIARKHISSA Festschrift für Havva İşkan (2016) 133-146. İstanbul.
• CEYLAN S. 2012. “Kırsal Mimarinin Örneklerinden Serenlerin Coğrafi Açıdan İrdelenmesi”. Doğu Coğrafya Dergisi/Eastern Geographical Review 17: 151-168.
• CRANE E. 1983. The Archeology of Beekeeping, Cornell University Press Great Britain.
• CRANE E. 1992. The world’s beekeeping - past and present. Chapter from: The hive and the honey bee Chp. 1, pp. 1-22. ed. J.M. Graham, rev. ed.
• ÇEVİK N. 2015. Lykia Kitabı. Antalya 2015.
• EDWARD T. 2011. “Türklerde Arıcılık”, Çev. Ayşe Nur Kırgız Sağın, ActaTurcica 1. 1. 130-161.
• GÜNAY R. 2008. “Ambarlar, Arı Serenleri ve Likya Mezarları”.Ed. R. Günay, Elmalı ve Yöresel Mimarlığı 285-294. İstanbul.
• HARRİSON M. 2001. Mountain and Plain “From The Lycian Coast to the Phyrigian Plateauin the Late Roman And Early Byzantine Period”. Ed.Wendy Young, Michigan.
• JONES J.E. 1976. “Hives and Honey of Hymettus Beekeeping in Ancient Greece” Archaeology, Vol. 29, No. 2, pp. 80-91.
• KJELDSEN K. & ZAHLE J. 1975. “Lykische Gräber: Ein vorläufiger Bericht”. AA 90: 312- 350.
• KÖSE E. 2013. “18. Yüzyılın İlk Yarısında İçel ve Antalya Sahilleri’nde Ticaret”. Cedrus I : 299-328.
• KRİCKL E. 1892. “LycianJournal 1892”Ed.NezihBaşgelen. Suna İnan Kıraç Vakfı Yayınevi: 162.
• KRİTSKY G. 2017. “Beekeeping from Antiquity Through the Middle Ages” doi: 10.1146/annurev-ento 031616-035115.
• LENGER D. S. 2010. “Antik Çağda Bal ve Beslenme”. Arkeoloji ve Sanat 134 (2010) 89-96.
• LENGER D. S. 2011. “Antik Çağda Karia Bölgesinde Bal” ActaTurcica 1. 1 2011 28-35.
• PETERSEN E. &VON LUSCHAN F. 1889. “Reisen im Südwestlischen Kleinasien Band II”. Reisenin Lykien Milyas und Kibyratis Wien 1889.
• RUDOFSKY B. 1977. The Prodigious Builders. United States of America 1977.
• ANAL Ö. 2010. “Ölümden Dirime Antalya’nın Likya Mezar Anıtları Benzeri Arı Kovanları: Serenler”, Gastro Metro 56 (2010) 325-335.
• TANAL Ö. 2011. “Ölümden Dirime Serenler”. Antalya Kültür ve Turizm Dergisi 1.5 (2011), 120-126.
• TDK 2017. http://www.tdk.gov.tr/index.php?option=com_ bts&arama=kelime&guid=TDK. GTS.5a16b5ba18a1f8.41293069 (ziyaret tarihi 23.11.2017).
• URL.1 http://kelimeler.net/DALDIZ-kelimesinin-anlami-nedir (son ziyaret tarihi 04.12.2017)
• UYSAL M. & ARAT Y. 2012. “Shelters As Examples Of The Vernacular/ Traditional Achitectural Formations in Ecological Environments: Elmalı Arı Serenleri”. Prostor: A Scholarly Journal of Architecture and Urban Planning 20/2 (44) (2012) 340 -351.
• UYSAL M. & ARAT Y. 2014. “Türk Halk Kültürünün Yerel Mimari Mirası: Arı Serenleri”. Milli Folklor 26/102 (2014) 154-167.
• YÜCE R. 2011. “Balarısı (Apis mellifera Linnaeus, 1758)’ nın Üremesi ve Sosyal Yaşantısı” Acta Turcica1.1 (2011) 109-117.