KIRSAL YERLEŞMELERDE ÖZGÜN DOKUNUN KORUNMASINDA BİR ARAÇ OLARAK KÖY TASARIM REHBERLERİ: ÖDEMİŞ BADEMLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2018, Sayı: 17, 25 - 47, 01.03.2018

Esra Kut Görgün Neriman Yörür

https://doi.org/10.22520/tubaked.2018.17.002

Cited By: 5

Öz

Kırsal yerleşimler; yaşam ve çalışma faaliyetlerinin daha çok doğal kaynakların değerlendirilmesine bağlı, geleneksel sosyal ilişkilerin devam ettiği alanlardır. Bununla beraber kırsal yerleşimlerde bulunan özgün doku günümüzde kaybolmaya başlama sorunu ile karşı karşıyadır. Mekânsal planlama sisteminde kırsal alanlar yeterince yer edinmemekte, özgün dokunun korunmasına yönelik yaklaşımlar yetersiz kalmakta ve kırsal alandaki çalışmalar tarım odaklı ekonomik kalkınma çabaları ile oluşturulmaya çalışılmaktadır. Dünyada ilk olarak 1993 yılında İngiltere’de ortaya çıkan ‘Köy Tasarım Rehberleri’ kırsal dokunun korunması ve geliştirilmesine yönelik planlama sistemine bir araç olmaktadır. Türkiye’de ise 3194 imar Kanunu’na ek madde ile 2013 yılında getirilen ‘köy tasarım rehberi yapılabilir’ ibaresine rağmen çalışmalar oldukça azdır. Bu çalışma; kırsal dokunun korunması ve gelişmesine yönelik köy tasarım rehberlerinin bir araç olarak kullanılabileceğini örnek alan üzerinden değerlendirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma yöntemi olarak literatür taraması, mekânsal analizlerin yapılması Ödemiş Bademli kır yerleşimi kapsamında yapılan saha araştırmaları ve analizleri , yerel halk ile anket ve yüz yüze görüşmeler olmak üzere nitel ve nicel araştırma teknikleri kullanılmıştır. Daha sonra ise yerleşime özgü köy tasarım rehberi önerileri geliştirilmiştir. İzmir İli kırsal yerleşmelerinde daha önce kırsal dokuya yönelik çalışmalar yapılsa da köy tasarım rehberi oluşturulması adına bu çalışma ilk olma özelliğini taşımaktadır. Ayrıca, çalışmada kırsal alanların sorunlarına ve büyükşehir kanunu ile yaşanan değişikliklerden etkilenmesine dikkat çekmesi amaçlanmakta, köy tasarım rehberinin geliştirilmesinin önemini vurgulayarak, oluşturulan izlenceyle sonraki çalışmalara ışık tutması hedeflenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kırsal planlama, kırsal yerleşimler, köy tasarım rehberi, Ödemiş Bademli.

VILLAGE DESIGN GUIDES AS TOOLS FOR CONSERVING THE ORIGINAL TISSUES OF RURAL SETTLEMENTS: THE CASE OF ÖDEMİŞ, BADEMLİ

Öz

Rural settlements; are places, where the living and working activities are based on the proper use of natural resources, and where traditional social relations continue. The original tissues of in the rural settlements are now confronted with the problem of disappearance. In the spatial planning system, the rural areas do not take up enough space and the approaches to conserve the original tissue are insufficient. Besides, the studies on the rural settlements focus more the economic development based on agriculture. In the world, the first village design guide 1993 , which emerged in England in 1993, developped to be a tool for planning for the conservation and development of rural tissue. In 2013, the phrase of ‘village design guides can be prepared’ was brought as an additional item for 3194 zoning law in Turkey. However, although there are studies in the literature, no activity has been done yet in practice. This study aims to draw attention to the village design guides and to use them as a tool for the conservations and development of rural tissue in a selected case. Qualitative and quantitative research techniques such as literature review, field study, spatial analysis, surveys and face to face interviews with the inhabitants were used as the study method. Subsequently, settlement-specific village design guides were developed. In rural settlements of İzmir Province, although previously studies on rural tissue have been done, this study is the first study that has been carried out in the scope of establishing village design guides. It is also aimed to draw attention to the problems of rural areas and changes made with the city law, to lead the future studies by emphasizing the importance of development of the village design guides.

Anahtar Kelimeler

Rural planning, rural setllements, village design guide, conservation, Ödemiş Bademli

Kaynakça

• ÇORAPÇIOĞLU, K. / ÖZGÜNLER, M. / EREM, Ö. / SEÇKİN, P. / OĞUZ, Z., 2010. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Kırsal Alanlarda Yöresel Doku ve Mimari Özelliklere Uygun Yapılaşmanın Yaygınlaştırılması, T.C. Bayındırlık ve İskân Bakanlığı, Teknik Araştırma ve Uygulama Genel Müdürlüğü, Ankara.
• ERES, Z., 2016. “Türkiye’de Geleneksel Köy Mimarisini Koruma Olasılıkları”, Ege Mimarlık Dergisi, 92- 2016/1, 8-13.
• EMİNAĞAOĞLU, Z. / ÇEVİK, S. 2007. “Kırsal yerleşmelere ilişkin tasarım politikaları ve araçlar”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 22 (1), 159-160.
• GÖRMÜŞ, S. / ATMIŞ, E. / ARTAR, M. / ÖZKAZANÇ, N. K. / GÜNŞEN, H. B. / CENGİZ, S., TEKBAŞ, S., 2015. Küre Dağları Milli Parkı Köy Tasarım Rehberleri (Bartın Bölümü), Bartın Üniversitesi Yayınları No: 20, Orman Fakültesi Yayınları No: 10.
• İYİMAYA, O., 2013. Kırsal Yerleşme Planlanmasında Ülke Örnekleri, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kırsal Alan Planlanması Tartışmaları 1999-2009 Yayını, 21-23, İstanbul.
• KUT GÖRGÜN, E. / YÖRÜR, N. 2017. “6360 Sayılı Büyükşehir Kanunu Sonrası Kırsal Alanları Yeniden Düşünmek-İzmir Örneği”, Aydın İktisat Fakültesi Dergisi, 2 (1), 11-27.
• OWEN, S., 1999. Village Design Statements: Some Aspects of The Evolution of a Planning Tool in The UK Town Planning Review, 70 (1), 41–59.
• Ödemiş Belediyesi, 25 Mart 2017. Ödemiş Belediyesi Stratejik Plan Raporu 2015- 2019, 2017, https://www.odemis.bel.tr.
• ÖĞDÜL, H., 2013. Kırsal Yerleşmeler ve Planlama Sorunları, Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi Kırsal Alan Planlanması Tartışmaları 1999-2009 Yayını, 17-20, İstanbul.
• ÖĞDÜL, H. / OLGUN, İ., 2015. “Köylerin Kırsal Kimliğinin Korunmasında Yeni Bir Araç: Köy Tasarım Rehberi”, Güney Mimarlık Dergisi, Ağustos / 19, 22-27.
• ÖĞDÜL, H. / ERBAŞ, A. E. / KONUK, G. / GÜL, M. /ABAKLIOĞLU, M. / ALPAN, A. / BÜKEN CANTİMUR, B. / ÇALIŞKAN, Ç.O. / ÇILGIN, K. /HASGÜL, E. / İNCEKARA, B. / OLGUN, İ. / ORMAN, T. / TURGUT, E. / YÜCEL, S.D., 2015. Kastamonu/Küre Ersizlerdere Köy Tasarım Rehberi, 1. Basım, Kuzey Anadolu Kalkınma Ajansı Yayınları: 92, Salmat Basım, Ankara.
• ÖZDEMİR, G, 2015. “Köy Tasarım Rehberleri ve Denizli Örneğinde Kırsal Peyzaj Planlama Stratejiler”, Yüksek Lisans Tezi, Fen Bilimleri Enstitüsü Peyzaj Mimarlığı Anabilim Dalı, Bartın.
• SİMAVLI, A. S, 2013. “Kırsal Planlamada Köy Tasarım Rehberlerinin Uygulanabilirliği: Kocaeli Örneği”, Yüksek Lisans Tezi, Bahçeşehir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Kentsel Sistemler ve Ulaştırma Yönetimi, İstanbul.
• T.C. Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Kırsal Alanda Yöresel Mimari Özelliklerine Uygun Konut Projeleri, 05 Mayıs 2018. http://yapiisleri.csb. gov.tr/kirsal-alanda-yoresel-mimari-ozelliklerineuygun-konut-projeleri-i-4605.
• Türkiye İstatistik Kurumu, TÜİK, 10 Aralık 2017, http://www.tuik.gov.tr
• YAVUZ, B. 2009. Her yönüyle Bademli, Bademli Belediyesi Yayını.
• YAVUZ, B. 2015 Potamia (Bademli), İzmir/Ödemiş: Efe Ofset ve Matbaacılık.
• YENİGÜL, S. B., 2017. ‘Kırsal Kalkınma Politikalarında Yeni Yaklaşımlar ve Bu Yaklaşımların Türkiye’nin Kırsal Kalkınma Politikalarına Etkisi’, Planlama Dergisi, 27 (1): 16-25.