SPATIAL AND CULTURAL EXAMINATION OF VILLAGE CHAMBERS IN KONYA/HÜYÜK BUDAK VILLAGE

Yıl 2024, Sayı: 29, 127 - 146, 28.06.2024

Zehra Uslu Bülbül

https://doi.org/10.22520/tubaked.1246163

Öz

Although the village chambers are found in many parts of Anatolia, they have begun to be abandoned. Village chambers are cultural structures that present the most distinctive features of Turkish society, such as hospitality, helpfulness, sharing, the importance of solidarity, respect, love and tolerance, and the manifestation of these values in architecture by combining with art. In some parts of Anatolia, village chambers are cultural properties that have been preserved with their artistic architecture and village chamber culture. These are both architectural cultural properties and structures where intangible cultural heritage is preserved and kept alive. In some regions, the tradition and culture of village chambers, which have the characteristics of intangible cultural heritage, are kept alive in newly constructed buildings with no historical value. In many places, the village chamber culture has completely disappeared. Budak village, where the tradition and culture of village chambers can be kept alive and maintained in new buildings around Hüyük district of Konya, is important in this respect. The village chambers in Budak village, in addition to hosting the guesthouse features, are important with the meeting and wish merry holiday ceremonies in the village chamber during Ramadan Fests. Within the scope of the study, the tradition and culture of the village chamber in Budak village were analyzed both in terms of socio-cultural and historical and spatial aspects. Literature research, measurement and drawing the plans of the village chambers, on-site examination of the village chambers, field study, experiencing the village chamber tradition and making verbal interviews with people related to the building are the main methods used in the study. With this study, it is aimed to contribute to the transfer of the village chamber tradition and culture in Budak village, which reflects the Turkish society structure and culture, to future generations.

Anahtar Kelimeler

Village chamber, cultural heritage, Budak, Hüyük, Konya, Ramadan Fests

KONYA/HÜYÜK BUDAK KÖYÜNDEKİ KÖY ODALARININ MEKÂNSAL VE KÜLTÜREL AÇIDAN İNCELENMESİ

Öz

Anadolu’nun pek çok yerinde bulunan ancak terk edilmeye başlamış olan köy odaları, Türk toplumunun en belirgin özelliklerinden olan konukseverliğini, yardım sever, paylaşımcı özelliğini, dayanışma, saygı, sevgi ve hoşgörünün önemini ve bu değerlerin sanatla birleşerek mimariye tezahürünü insanlığa sunan kültürel yapılardır. Anadolu’nun bazı yerlerinde köy odaları, sanat değeri taşıyan mimarileri ve köy odası kültürüyle korunabilmiş kültür varlıklarıdır. Bunlar hem mimari anlamda kültür varlıkları olup, hem de somut olmayan kültürel mirasın korunduğu ve yaşatıldığı yapılardır. Bazı bölgelerde ise somut olmayan kültürel miras özelliği taşıyan köy odası geleneği ve kültürü yeni yapılmış, tarihi değeri olmayan binalar içerisinde yaşatılmaktadır. Çoğu yerde ise köy odası kültürü tamamen kaybolmuştur. Konya’nın Hüyük ilçesi civarında köy odası geleneği ve kültürünün yeni binalarda yaşatıldığı ve sürdürülebildiği Budak köyü, bu açıdan önemlidir. Budak köyündeki köy odaları, misafirhane/konukevi özelliklerini barındırmalarının yanı sıra Ramazan Bayramlarında köy odasında buluşma ve bayramlaşma merasimiyle önem arz etmektedir. Çalışma kapsamında, Budak köyündeki köy odası geleneği ve kültürü, hem sosyo-kültürel ve tarihi bakımdan hem de mekânsal açıdan analiz edilmiştir. Literatür araştırması, köy odalarının ölçümü ve planlarının çizimi, köy odalarının yerinde incelenmesi, arazi çalışması, köy odası geleneğinin deneyimlenmesi ve yapıyla ilgili şahıslarla sözlü görüşmeler yapılması çalışmada kullanılan başlıca yöntemlerdir. Bu çalışma ile Türk toplum yapısını ve kültürünü yansıtan Budak köyündeki köy odası geleneği ve kültürünün gelecek nesillere aktarılmasına katkı sağlamak amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Köy odası, kültürel miras, Budak, Hüyük, Konya, Ramazan Bayramları.

Kaynakça

• Akıncı, H. (2007). Hurufat Defterlerine Göre Kır-İli Kazası [Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/ tezSorguSonucYeni.jsp
• Aksakal, E. (2019). Türk kültüründe eril mekân örneği; köy odaları. Folklor/Edebiyat, 25(98), 291-308. Alperen, B. B. (2001). Beyşehir ve tarihi. B.B. Alperen. https://books.google.com.tr/ books?id=RX0sAQAAIAAJ
• Arık, R. O. (1956), Ankara-Konya-Eskişehir, Yazılıkaya gezileri. Türk Tarih Kurumu.
• Bozkurt, T. (2016). Konya-Gökyurt (Kilistra) köy odaları. Milli Folklor, 28(109), 201-216.
• Çağatay, N. (1989). Bir Türk kurumu olan ahilik. Ank. Üniv. İlahiyat Fak. Yayını.
• Çınar, K. (1987). Köy odası (misafirhane). Selçuk Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 2(2), 79-87.
• Çınar, K. (1991). Konya Ovası Köylerinde Misafirhaneler. Türk Halk Mimarisi Sempozyumu Bildirileri 5-7 Mart 1990,
• Eldem, S. H. (1954). Türk evi plan tipleri (1. Baskı). İTÜ Mimarlık Fakültesi.
• Erdoğru, M. A. (1989). XV. ve XVI. Yüzyıllarda Beyşehir Sancağı (1466-1584) [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Erdoğru, M. A. (1992). Beyşehir. TDVİA VI.
• Günay, R. (1981). Geleneksel Safranbolu evleri ve oluşumu. Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Gürsoy, E. (2018). Uşak Köy Odaları (Yaren Odaları). İzmir: Ege Üniversitesi Basımevi.
• Horvath, B. (1996). Anadolu 1913, (T. Demirkan, Çev.) Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Ilgaz, M. (2022). Sözlü Görüşme. Emekli Memur. y: 63, Budak köyü, 26.07.2022. In.
• Karaosmanoğlu, H., & Soysal Demirci, H. (2016). Sorgun Cihanşarlı Köyünde Yok Olmaya Başlamış Ahşap Oymadan Yapılan Köy Odaları. K. Özköse (Ed.), I. Uluslararası 143 Bozok Sempozyumu 05- 07 Mayıs 2016 Bildiri Kitabı 4 (ss. 361-368) içinde. Bozok Üniversitesi Yayınları.
• Karpuz, H. (1984). Türk İslam Mesken Mimarisinde Erzurum Evleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları Başbakanlık Basımevi.
• Karpuz, H. (2000). Konya Köy Odalarının Kültür ve Sanat Değeri. Emin Bilgiç Hatırası.
• Kazan, H. (2022). Sözlü Görüşme. Emekli Öğretmen. y: 79, Budak köyü, 27.07.2022. In.
• Kuban, D. (1995). Türk Hayatlı Evi. Eren Yayıncılık ve Kitapçılık Ltd. Şti.
• Küçükerman, Ö. (1985). Kendi Mekanının Arayışı İçinde Türk Evi. Türkiye Turing ve Otomobil Kurumu.
• Muşmal, H. (2005). XIX. Yüzyılın İlk Yarısında Beyşehir ve Çevresinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı (1790- 1864) [Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi].
• Özdöl, S. (2008). Çatalhöyük, Süberde ve Erbaba Neolitik Dönemi Çanak Çömleğinin Yeniden Değerlendirilmesi: Erken, Orta ve Geç Gelenekler.
• F. Bayram, A. Özme ve B. Koral (Ed.), 25. Araştırma Sonuçları Toplantısı 3. Cilt (ss. 375- 392)içinde. Kültür ve Turizm Bakanlığı DÖSİMM Basımevi.
• Özkan, S. (1990). Beyşehir civarında bulunmuş olan eserler. Belleten, C.LIV, 210, 583-589.
• Özkan, S., & Erdalkıran, M. (2014). Yeni Buluntuların Işığında Çukurkent Neolitik Yerleşimi. ADALYA XVII, 2014, 25-36.
• Sarre, F. (1998). Küçükasya seyahati 1895 yazı: Selçuklu sanatı ve ülkenin coğrafyası üzerine araştırmalar (D. Çolakoğlu, Çev.). Pera Turizm Yayınları.
• Şimşek, M. (2017). Tanzimat dönemi Osmanlı taşra teşkilatında nahiye yönetimi: Kıreli örneği. ÇATALHÖYÜK Uluslararası Turizm ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2, 53-75.
• Tekkanat, F. (2022). Sözlü Görüşme, Emekli Müfettiş, İş Güvenliği Uzmanı, y: 62, Budak köyü, 26.07.2022. In.
• Uslu Bülbül, Z., & Çevrimli, N. (2021). Konya Camilerindeki Ahşap Mihraplardan Örnekler. Sanat Tarihi Dergisi, 30, 845-883.
• Yakıcı, A. (2010). Somut Olmayan Kültürel Mirasın Somut Mekânı: Konya Barana Odaları. Milli Folklor, 87, 94-100.
• URL 1, (t.y.). Erişim Tarihi: Haziran 20, 2022, https://www.kulturportali.gov.tr/portal/ gelenekselsohbettoplantilari
• URL 2, (t.y.). Erişim Tarihi: Ekim 21, 2022, https://www. mevzuat.gov.tr/mevzuatmetin/1.5.6360.pdf
• URL 3, c Ekim 21, 2022, https://biruni.tuik.gov.tr/ medas/?kn=95&locale=tr
• URL 4, (t.y.). Erişim Tarihi: Haziran 16, 2022. https:// konyakultur.gov.tr/index.php route=modules/ towns&town_id=29
• URL 5, (t.y.). Erişim Tarihi: Haziran 20, 2022. https:// huyuk.bel.tr/