“ACIBADEMDEKİ KÖŞK” ÖYKÜSÜNDE ANLATICI VE ANLATI KİŞİLERİNİN KİPLİKLER AÇISINDAN İNCELENMESİ

Yıl 2017, Sayı: 42, 259 - 271, 05.12.2017

Yrd. Dr. Funda Uzdu Yıldız

https://doi.org/10.17133/tubar.365394

Öz

 Anlatının temel unsurlarından olan anlatıcı, anlatıdaki diğer ki-
şiler gibi kiplikler açısından incelenebilir. Bu, anlatıcının anlatma eylemine
karşı olan tutumunu da ortaya koymayı sağlar. Bu çalışmada anlatı kişileri
ile birlikte anlatıcı da göstergebilim kipliklerine göre çözümlenmeye çalı-
şılmıştır. Göstergebilimin temel amacı anlam oluşumunu ortaya koymaktır.
Kişilerin ve anlatıcının kiplik çözümlemesiyle anlatının anlam oluşumuna
yaptıkları katkı daha somut bir şekilde görülebilir. Tanpınar’ın Acıbademdeki
Köşk adlı öyküsü anlatı kişilerinin simgelediği dönemsel özellikler
açısından incelenmeye değer bir eserdir ve pek çok çalışmada farklı açılardan
incelenmiştir. Bu çalışmada da bu öykünün kişileri kipliklerine göre
çözümlenerek bir anlatı kişisi olarak anlatının içinde de yer alan anlatıcı ile
anlatının başkişisi arasında kiplikler açısından karşılaştırma yapılmıştır. Bu
karşılaştırmanın sonucunda anlatı kişilerinin öyküde temsil ettikleri düşü-
nülen dönemler arasındaki karşıtlığın kipsel olarak da paralellik gösterdiği
görülmüştür. 

Anahtar Kelimeler

Yazınsal göstergebilim, göstergebilim kiplikleri, anlatıcı, anlatı kişileri, başkişi.

An Analysis Narrator And Characters According To Modality in Story “Acıbademdeki Köşk”

Öz

As one of the main elements of narrative, the narrator
can be examined in terms of modality like other people in it. It will also
reveal the attitude of the narrator to the narrating act. In this study, the narrator
has been tried to be analysed with other characters according to modality
of semiotics. The main purpose of semiotics is to present the meaning
formation. By means of analysing modality of narrator and other characters,
their contribution to the meaning formation can be seen corporally.
Tanpınar’s short story called ‘Acıbadem’deki Köşk’ is worth examining with regard to the periodical features that symbolised by the characters of
the narrative and has been studied by many researches from different points
of view. In the present study, the characters of the narrative have been analysed
according to the modality and the modalities of the protagonist and
the narrator that exist in the narrative as a character have been compared.
With this comparison, it has been observed that the contrast between the
periods that is thought to be represented by the characters are also parallel
to each other in terms of modality

Anahtar Kelimeler

Literary semiotics, modality of semiotics, narrator, characters, protagonist.

Kaynakça

• AKTAŞ, Ş. (2005). Roman Sanatı ve Roman İncelemesine Giriş. Ankara: Akçağ Yayınları.
• BERTRAND¸ D. (2000). Précis de Sémiotique Littéraire. Paris: Nathan-Université.
• CHANDLER, D. (2007). Semiotics. The Basics. 2nd Edition. London, New York: Routledge.
• CİVELEK, K. (2008). “Kişi Çözümlemelerinde Göstergebilimsel Yaklaşımlar ve Philippe Hamon Örnekçesi”. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi. Sayı 17, [311-324].
• DERVİŞCEMALOĞLU, B. (2014). Anlatıbilime Giriş. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• GÜNAY, V. D. (2002). Göstergebilim Yazıları. İstanbul: Multilingual Yayınları.
• KANTARCIOĞLU, S. (2004). Ahmet Hamdi Tanpınar. Yapıbozumcu ve Semiotik Yaklaşımlar Işığında Tanpınar Hikâyeleri. Ankara: Akçağ yayınları.
• KIRAN Z. ve KIRAN A. (2007). Yazınsal Okuma Süreçleri. Ankara: Seçkin Yayıncı- lık.
• OĞUZ, O. (2007). “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Acıbademdeki Köşk Hikayesinde Mekânın Kullanımı”. SDÜ Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. Sayı: 16. Sayfa 163-178.
• RİFAT M. (1998). XX. Yüzyılda Dilbilim ve Göstergebilim Kuramları I¸ İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• UZDU YILDIZ, F. (2012) Göstergebilim Kiplikleri açısından Anlatı Kişilerinin İncelenmesi, Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi.