ÖZBEK ŞAİR ZÜLFİYE İSRAİLOVA’NIN ŞİİR SANATI VE ŞİİRLERİNDE KADINLAR

Yıl 2021, Sayı: 50, 95 - 109, 05.12.2021

Erhan Giray

Öz

Zülfiye İsrailova, 1930’lu yılların başında edebî hayata adım atan ve yaklaşık almış yıl boyunca modern Özbek şiirine hizmet eden bir kadın şairdir. Hayatını şiir yazmaya adamış bir şair olmasının yanı sıra Özbek matbuat hayatına büyük hizmetleri olmuştur. Zülfiye’nin şiir sanatının oluşumunda çocukluğunda annesinden dinlediği şiirler, Fuzuli, Nevai gibi klasik Türk edebiyatının ünlü şairleri, Rus şairlerden Puşkin, Lermontov ve 1935 yılında evlendiği Özbek şair Hamit Alimcan’ın etkisi vardır. Zülfiye, bu şairleri örnek alarak şiirler yazmış, kendine has bir şiir anlayışı ortaya koymuştur. Zülfiye’nin şiir yazmaya başladığı dönem Komunist partinin edebiyat üzerinde hâkimiyet kurduğu yıllara denk gelir. Bu nedenle şair, propaganda şiirleri yazmaya mecbur kalmıştır. II. Dünya savaşı yıllarında yazdığı vatanperverlik ve kahramanlık şiirleri, partinin isteği doğrultusundadır. II. Dünya savaşı sonrasında ise şiirlerinde şekil ve içerik bakımından değişim ve gelişim görülür. Zülfiye’nin şiirlerindeki esas unsur insandır. Kendisine ilham kaynağı olarak kadınları seçmiş, onların hislerine tercüman olmuştur. Tarlada ve fabrikada çalışan işçi kadınlar, cephe gerisinde Sovyetler için çabalayan vatansever kadınlar, aile ve toplum baskısından kurtulmuş eğitimli kadınlar, eşi savaşta ölen gelinler, oğlunu savaşta kaybeden anneler, cephedeki nişanlısının yolunu gözleyen kızlar, Zülfiye’nin şiirlerinde yer verdiği kadın tipleridir.

Anahtar Kelimeler

Zülfiye İsrailova, Modern Özbek Şiiri, Şiir Sanatı, Kadınlar

Kaynakça

• Karimov, Noim vd. XX Asr O’zbek Adabiyoti Tarixi. O’qutuvchi, 1999.
• Mirvaliyev, Sobir. O’zbek Adiblari. Fan Nashriyoti, 1993.
• Mirzayev, Saydulla. XX Asr O’zbek Adabiyoti. Yangi Asr Avlodi, 2005.
• Maktabda Zulfiya İjodini O’rganish. Editör Hotam İkramoviç Umurov, O’qıtuvchi, 1991.
• Zulfiya. Hajat Varaqaları (Şe’rler). Ozbekistan Devlet Neşrıjatı, 1932.
• Zulfiya. Qızlar Qoşugı. OzSSR Davlat Naşrıjatı, 1939.
• Zulfiya. Şı’rlar. O’zbekistan Devlet Neshriyoti, 1939.
• Zulfiya. Hijron Kunlarida She’rlar. Uz SSR Davlat Nashriyoti, 1944.
• Zulfiya. Uni Ferhod Der Edilar. Uz SSR Davlat Nashriyoti, 1943.
• Zulfiya. Hulkar She’rlar. O’zdavnashr, 1947.
• Zulfiya. Dugonalar Bilan Suhbat She’rlar Va Maqolalar. O’zSSR Davlat Nashriyoti, 1953.
• Zulfiya. Yuragimga Yaqin Kishilar She’rlar. O’zSSR Davlat Badiiy Adabiyot Nashriyoti, 1958.
• Zulfiya. Hayot Jilosi. O’zSSR O’rta Va Oliy Maktab Davlat Nashriyoti, 1961.
• Zulfiya. She’rlar. O’zSSR Davlat Badiiy Adabiyot Nashriyoti, 1963.
• Zulfiya. Kuylarim Sizga She’rlar. Toshkent Badiiy Adabiyot Nashriyoti, 1965.
• Zulfiya. O’ylar. Toshkent Badiiy Adabiyot Nashriyoti, 1965.
• Zulfiya. O’ylar Lirika. Gafur Gulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti, 1969.
• Zulfiya. Asarlar. Gafur Gulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti, 1974.
• Zulfiya. Yillar Yillar. Gafur Gulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti, 1975.
• Zulfiya. Shalola. O’qituvchi Nashriyot, 1976.
• Zulfiya. Kamalak (She’rlar va Dostonlar). Yosh Gvardiya Nashriyoti, 1980.
• Zulfiya. Xayollar, Tuyg’ular She’rlar. Gafur Gulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti, 1981.
• Zulfiya. Tong Bilan Shom Aro. Gafur Gulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti, 1985.
• Zulfiya. Shalola She’rlar. Gafur Gulom Nomidagi Adabiyot va San’at Nashriyoti, 1985.
• Zulfiya. Bahor Keldi Seni So’raqlab. Yangi Asr Avlodi, 2019.