Türkiye’deki Gastronomi Müzelerine Genel Bakış

Yıl 2021, Cilt: 3 Sayı: 2, - , 31.12.2021

Yağmur Savaşkan

Öz

Mutfak; genel anlamda vücudun besin ihtiyacını yiyecek ve içeceklerle karşılamanın ötesinde yemekleri hazırlamak, pişirmek, üretmek gibi faaliyetleri ve bu aşamalarda kullanılan araç gereçlerle birlikte bir bütünü ifade etmektedir. Bu yönüyle mutfak, bir toplumun kültürünün de bir parçasını oluşturmaktadır. Mutfağın ana unsuru olan yemek tarihsel süreçte coğrafya, toplumsal alışkanlıklar ve kültürel farklılıklar, inançlar, kitlesel olaylar gibi farklı birçok aşamalardan geçmiş ve günümüzdeki şeklini almıştır. Bu çalışmada gastronominin dayanağı olan yiyecekler ve bu yiyecekler ile yapım aşamalarını, araç gereçlerini sergileyerek bilgilendirme amacı taşıyan ve gastronomi turizminin önemli unsurlarından birisi olan gastronomi müzelerinin Türkiye’deki mevcut durumu incelenmiştir. Bu kapsamda Türkiye’de hangi yiyecek içecek unsurlarını tema edinen gastronomi müzelerinin ve bu müzelerin nerelerde bulunduğuna ilişkin veriler genel bir bakış açısı ile ortaya konulmaya çalışılmıştır. Veriler nitel araştırma yöntemlerinden doküman analizi tekniği kullanılarak elde edilmiş ve derlenmiştir. Bu bağlamda ikincil veriler detaylı olarak araştırılmış ve elde edilen veriler ışığında araştırma sonucunda göre Türkiye’de çeşitli yiyecek içecek teması ile mevcut 28 gastronomi müzesi olduğu bulgulanmıştır.

Anahtar Kelimeler

gastronomi, müze, gastronomi müzeleri

Kaynakça

• Alpaslan, H. İ. ve Gündüz, C. (2018). Yağ Hikâyeleri: Köstem Zeytinyağı Müzesi, Ege Mimarlık, http://egemimarlik.org/101/9.pdf.
• Bahrin, S., Mahdzar, M., Hamid, Z. A. ve Ghani, A. A. (2017). Museum Visitors’ Experiential Factors and Recommendation Intention, Journal of Tourism, Hospitality & Culinary Arts, 9(2), 199-212.
• Bakkaloğlu, F. (2020). Gastronomi İmaj Algısının Destinasyona Yönelik Davranışsal Niyetler Üzerindeki Etkisi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karabük: Karabük Üniversitesi.
• Bekar, A., Arman, M. S. ve Sürücü, Ç. (2017). Turizmde Çekicilik Unsuru Olarak Gastronomi Müzeleri: Marmaris Bal Evi Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 5(42), 468-477.
• Ceyhun Sezgin, A. ve Akbıyuk, T. (2021). Dünyadaki Gastronomi Müzelerinin Tematik Analizi, Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 9(1), 153-184.
• Culley, S. (2010). Museums and Tourists: A Quantitative Look at Curator Perceptions of Tourism. Master's Thesis. University of Waterloo, Canada.
• Everett, S. (2016). Food and Drink Tourism: Principles and Practice. London: Sage.
• Gillespie, C., ve Cousins, J.A. (2011). European gastronomy into the 21st Century. Routledge (USA): New York.
• Gür, B. (2017). Antik Çağ’da Zeytinyağı ve Günümüzde Zeytinyağı Müzeleri, History Studies International Journal Of History, 9(2), 139-155.
• Hall, C. M. ve Sharples, L. (2003). “The Consumption of Experiences Or The Experience of Consumption? An Introduction to the Tourism of Taste”, Food Tourism Around the World Development, Management and Markets, Edited by: (C. M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis ve B. Cambourne), Oxford: Elsevier.
• Horng, J. S. ve Tsai, C. T. S. (2012). Culinary Tourism Strategic Development: An Asia‐Pacific Perspective. International Journal of Tourism Research, 14(1), 40-55.
• Ignatov, E. ve Smith, S. (2006). Segmenting Canadian Culinary Tourists. Current Issues in Tourism, 9(3), 235–255.
• Ivanovic, S. Galicic, V. ve Pretula, M. (2008). Gastronomy as a Science ın the Tourism and Hospitality Industry. Management of the Product Life Cycle and Competitiveness on the Tourist Market, 571-579.
• Janes, R. R. ve Sandell, R. (2007). The Complexity and Creativity In Contemporary Museum Management. Inside Museum Management and Curatorship. Eds (R. Sandell and R. R. Janes). pp. (1-14).
• Kıral, B. (2020). Nitel Bir Veri Analizi Yöntemi Olarak Doküman Analizi. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 170-189.
• Kim, Y. G., Eves, A. ve Scarles, C. (2009). Building A Model of Local Food Consumption on Trips and Holidays: A Grounded Theory Approach. International Journal of Hospitality Management, 28(3), 423-431.
• Kivela, J. ve Crotts, J. C. (2006). Tourism and Gastronomy: Gastronomy’s Influence on How Tourist Experience a Destination, Journal of Hospitality and Tourism Research, 30(3), 54-77.
• Kotler, N. (2001). New Ways of Experiencing Culture: The Role of Museums and Marketing Implications. Museum Management and Curatorship, 19(4), 417–425.
• Long, L. M. (ed.). 2004. Culinary Tourism. The University Press of Kentucky: Lexington.
• Mankan, E. (2017). Destinasyon Pazarlamasında Çekici Bir Faktör Olarak Türkiye’deki Gastronomi Müzeleri Örneği, International Periodical For The Languages, Literature And History Of Turkish Or Turkic, 12(4), 641-654.
• Millan, M. G. V. D. L. T., Arjona, J. M. F. ve Amador, L. H. (2017). Olive Oil Tourism: Promoting Rural Development in Andalusia, Tourism Management Perspectives, 21, 100-108.
• Moira, P., Mylonopoulos, D. ve Kontoudaki, A. (2015). Gastronomy as a Form of Cultural Tourism: The Case of Greek Typology. Fakultet Za Sport i Turizam, Novi Sad, TIMS Acta 9, 135-148.
• Navarrete, T. (2019). Digital Heritage Tourism: Innovations In Museums. World Leisure Journal, 61(3), 200–214.
• Öztürk, B. ve Güven, S. (2020). “Gastronomi İle İlgili Genel Kavramlar”, Gastronomi ve Yiyecek Tarihi, Editör: (A. Akbaba ve N. Çetinkaya), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Sandıkcı, M., Mutlu, A.S. ve Mutlu, H. (2019a). Emine Göğüş Mutfak Müzesi Sergileme Şekilleri. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 7(4), 3045-3059.
• Sandıkcı, M., Mutlu, A.S. ve Mutlu, H. (2019b). Türkiye’deki Gastronomi Müzelerinin Turistik Sunum Farklılıkları Açısından Araştırılması, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1210-1231.
• Santich, B. (2004). The Study of Gastronomy and Its Relevance to Hospitality Education and Training. International Journal of Hospitality Management, 23(1), 15-24.
• Sarı Gök, H. ve Şalvarcı, S. (2020). Türkiye’deki Gastronomi Temalı Müzelere Yönelik Çevrimiçi Ziyaretçi Deneyimlerinin İncelenmesi, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 18(1), 120-140.
• Scarpato, R. ve Daniele, R. (2003). “New Global Cuisine: Tourism, Authenticity and Sense of Place in Postmodern Gastronomy”, Food Tourism Around the World Development, Management and Markets, Edited by: (C. M. Hall, L. Sharples, R. Mitchell, N. Macionis ve B. Cambourne), Oxford: Elsevier.
• Sezen, T. S. (2020). “Gastronomi Müzeleri”, Gastronomi ve Yiyecek Tarihi, Editör: (A. Akbaba ve N. Çetinkaya), Ankara: Detay Yayıncılık.
• Smith, S. L. J., ve Xiao, H. (2008). Culinary Tourism Supply Chains: A Preliminary Examination. Journal of Travel Research, 46(3), 289–299.
• Sormaz, Ü. ve Güneş, E. (2016). Traditional Culinary Museums: Samples From Turkey, International Journal Of Humanities And Social Science Invention, 5(6), 27-31.
• Stone, M. J., Soulard, J., Migacz, S. ve Wolf, E. (2017). Elements of Memorable Food, Drink, and Culinary Tourism Experiences. Journal of Travel Research, 00(0), 1-12.
• Şahin, Ö. ve Aydın, A. (2017). A Cultural, Gastronomic, And Touristic Asset: The Kuşadası Oleatrium Olive And Olive Oil History Museum Case, Journal Of Tourism And Gastronomy Studies, 5(4), 180-199.
• Şahin, Ö. ve Aydın, A. (2019). Özel Muğla Arıcılık Müzesi’nin Gastronomi Turizmi Açısından Değerlendirilmesi. 20. Ulusal Turizm Kongresi, 16-19 Ekim 2019, Eskişehir.
• Uçuk, C. ve Kayran, M. F. (2020). Gaziantep Mutfağının Tarihsel Gelişimi: Milli Mücadele Döneminde Gaziantep’te Yeme İçme Faaliyetleri, Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(2), 258-272.
• Velissariou, E. ve Vasilaki, E. (2014). Local Gastronomy and Tourist Behavior: Research on Domestic +Tourism ın Greece. Journal of Tourism Research, 9, 120-143.
• Wolf, E. (2002). Culinary Tourism: A Tasty Economic Proposition. Available at http://www.culinary tourism.org/faq.php.
• Xavier Medina, F. ve Tresserras, J. (2018). Food, gastronomy and tourism social and cultural perspectives. Universidad de Guadalajara: Mexico.
• Yazgan Serinkaya, E. (2017). Mutfak Kültürünün Gaziantep’in Geleneksel Konutlarında İncelenmesi, ARTİUM, 5(1), 27-41.
• Yeşilyurt, H. ve Arıca, R. (2018). Mutfak Müzesi Ziyaretçilerinin Deneyimlerinin İncelenmesi: Emine Göğüş Mutfak Müzesi Örneği, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), 60-70.
• Yılmaz, H. ve Şenel, P. (2014). Turistik bir çekicilik olarak Gastronomi Müzeleri. 15. Ulusal Turizm Kongresi. Engelsiz Turizm Kongre Kitabı, Ankara, s.499-510.
• http://www.agos.com.tr/tr/yazi/18179/karsin-gizli-rotasi-zavot (Erişim Tarihi: 01.03.2020).
• http://www.antakyatso.org.tr/index.php?sayfa=anasayfa&dil=tr (Erişim Tarihi: 25.01.2020).
• http://www.erzurumevleri.com/2017/05/tarihi-erzurum-evleri.html (Erişim Tarihi: 15.07.2021).
• http://www.kutmansaraplari.com/#sec4 (Erişim Tarihi: 01.03.2020).
• http://www.marmarisbalevi.com.tr/ (Erişim Tarihi: 24.01.2020).
• http://www.mysafranbolu.com/basinda-biz/gundem/cikolata-muzesi-acildi (Erişim Tarihi: 28.02.2021).
• http://www.oleatrium.com/tr (Erişim Tarihi: 26.01.2020).
• http://www.pelitcikolatamuzesi.com/salonlar (Erişim Tarihi: 28.02.2021).
• http://www.polonezkoy.biz/polonezkoy-aricilik-muzesi.html (Erişim Tarihi: 15.07.2021).
• http://www.sabitertur.com.tr/ (Erişim Tarihi: 25.01.2020).
• https://aydin.ktb.gov.tr/TR-64421/cine-aricilik-muzesi.html (Erişim Tarihi: 01.09.2021).
• https://bizoraya.com/polonezkoy-aricilik-muzesi-istanbul/ (Erişim Tarihi: 15.07.2021).
• https://gaziantep.ktb.gov.tr/TR-230826/gaziantep-baklava-muzesi.html (Erişim Tarihi: 10.06.2021).
• https://kahramanmaras.ktb.gov.tr/TR-233507/tematik-mutfak-muzesi.html (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• https://kahramanmarassehirrehberi.com/tr/icerik/dondurma-muzesi (Erişim Tarihi: 11.06.2021).
• https://kulturenvanteri.com/yer/ekmek-muzesi/#16/39.956724/32.770107 (Erişim Tarihi: 25.01.2021).
• https://malatyahaber.com/haber/maldi-ana-kadin-kooperatifi-acildi/ (Erişim Tarihi: 05.08.2021).
• https://msa.com.tr/muze (Erişim Tarihi: 25.01.2020).
• https://mychocolate.com.tr/2021/06/26/bu-muze-cok-tatli/ (Erişim Tarihi: 28.08.2021).
• https://mychocolate.com.tr/bursa/ (Erişim Tarihi: 28.08.2021).
• https://safranboluturizmdanismaburosu.ktb.gov.tr/TR-237109/turk-kahve-muzesi.html (Erişim Tarihi: 01.03.2021).
• https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/zeytin-ve-zeytinyagi-muzesi-ziyaretcilerini-zaman-yolculuguna-cikariyor/2052774 (Erişim Tarihi: 30.05.2021).
• https://www.antakyagazetesi.com/mutfak-muzesinden-vazgectik/ (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• https://www.aoc.gov.tr/Portal/Geziyerlerimiz/ataturk-orman-ciftligi-muze-ve-sergi-salonu/37 (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• https://www.brtv.com.tr/turkiyenin-ilk-kahve-muzesi/ (Erişim Tarihi: 01.03.2021).
• https://www.bursahakimiyet.com.tr/haber/bursa-nin-en-tatli-muzesi-acildi-tonlarca-cikolatadan-tarihi-mekanlari-insa-etti-557986.html (Erişim Tarihi: 28.08.2021).
• https://www.egea.com.tr/index.php?do=dynamic/view&pid=7 (Erişim Tarihi: 30.05.2021).
• https://www.eminegogusmutfakmuzesi.org/index.html (Erişim Tarihi: 08.11.2020).
• https://www.gezi-yorum.net/ankara-ekmek-muzesi/ (Erişim Tarihi: 25.07.2021).
• https://www.hurriyet.com.tr/lezizz/galeri-hatay-gastronomi-evi-turkiyeye-rol-model-oldu-41536333/6 (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• https://www.kahramanmarassehirrehberi.com/tr/icerik/dulkadiroglu-tematik-mutfak-muzesi (Erişim Tarihi: 04.08.2021).
• https://www.kulturportali.gov.tr/ (Erişim Tarihi: 25.01.2020).
• https://www.sozcu.com.tr/hayatim/yasam-haberleri/dunyanin-en-buyuk-cay-bardagi-rizede-yukseliyor/ (Erişim Tarihi: 08.10.2021).
• https://www.turizmgunlugu.com/2020/01/25/mutlaka-ziyaret-edilmesi-gereken-gastronomi-muzeleri/ (Erişim Tarihi: 15.07.2021).