ARİF ABDULLAZADE'NİN ŞİİRİNİN SANATÇI - FİKİR ÖZELLİKLERİ

Yıl 2023, , 135 - 158, 29.04.2023

Pakiza Aliyeva

https://doi.org/10.59182/tudad.1222744

Öz

ÖZET
Makale, XX-ci yüzyıl Azerbaycan edebiyatının 60'lar kuşağına mensup şair, nesir yazarı, oyun yazarı, edebiyat bilgini Arif Abdullazade'nin şiirsel mirasının ideolojik-sanatsal özelliklerini incelemektedir. Çalışma, tarafımızca yürütülen geniş çaplı bir araştırma projesinin bir parçası olarak gerçekleştirilmiştir. Arif Abdullazade'nin sanatsal ve ilmi yaratıcılığı hakkında değerli yazarlar ve edebiyat eleştirmenleri çeşitli makalelerde görüş belirtmiş olsalar da, yazarın yaratıcılığının bir bütün olarak incelendiği geniş çaplı bir çalışmaya rastlanmadığını belirtmek gerekir. Makale yazılırken Arif Abdullazade'nin şiirleri ile yukarıda adı geçen makaleler ile bilimsel ve teorik literatüre başvurulmuştur.
1960'lar edebiyatına özgü biçim arayışı, düşünsel ve felsefi şiirin üstünlüğü, Arif Abdullazade'nin şiiri için de geçerlidir. Adib sınırlı bir konu seçmiyor. Arif Abdullazade'nin şiirlerinde vatan, milli kimlik, manevi değerler, insan hayatı, Yaradan-insan ilişkisi, hayat ve ölüm, yalnızlık ve kimsesizlik ilginç bir şiirsel dille okuyucuya aktarılır. Ayrıca şairin şiirsel yeteneği temalar arasında keskin bir farklılığın ortaya çıkmasına izin vermemiş, bazen birkaç temayı ustaca bir örnekte birleştirmeyi başarmıştır. Şairin 60'lı yıllarda başlayan edebi faaliyeti, sonraki on yıllarda yükselen bir çizgide gelişmiş, eserlerinin konu ve muhtevasında önemli değişiklikler meydana gelmiştir. Özellikle 80'li yıllarda başlayan ulusal özgürlük mücadelesi, Meydan hareketi, 20 Ocak 1990 olayı, Ermenilerin toprak talepleri, soydaşlarımızın Batı Azerbaycan'dan ata topraklarından sürülmesi, Karabağ savaşı, Arif Abdullazade'nin eserinde ana çizgi - Vatan çizgisini düzenlemişdi. Son dönem eserlerinde pişmanlık ve hüzün notalarının hakimiyeti, o dönem Azerbaycan edebiyatının tipik durumundan öteye geçmiyor. Geleneksel, popüler konularda yazmak Arif Abdullazade'nin şiirlerinde tekrara ve tekdüzeliğe yol açmamış, şair kendine özgü şiirsel ilhamıyla lirik ve epik şiir örnekleri oluşturmuştur. Makalede sayılan hususların her biri, Arif Abdullazade'nin şiir ve şiirlerinden alıntılarla gerekçelendirilmekte ve uygun yerlerde teorik literatüre atıfta bulunulmaktadır.
SUMMARY
The article examines the ideological-artistic features of the poetic heritage of Arif Abdullazde, a poet, prose writer, dramatist, literary scholar, who belongs to the 60s generation of 20th century Azerbaijani literature. The study was carried out as a part of a large-scale research project carried out by us. It should be noted that although valuable writers and literary critics have expressed their opinions about Arif Abdullazade's artistic and scientific creativity in various articles, there is no large-scale study in which the writer's creativity is studied in its entirety. When writing the article, Arif Abdullazade's poems, the articles mentioned above, as well as scientific and theoretical literature were referred to.
The search for form, the superiority of intellectual and philosophical poetry, characteristic of the literature of the 1960s, is also valid for the poetry of Arif Abdullazade. Poet does not choose a limited topic. Motherland, homeland, national identity, spiritual values, human lives, relationship between the Creator and people, life and death, loneliness and solitude are conveyed to the reader in an interesting poetic language in the poetry of Arif Abdullazade. Also, the poet's poetic talent did not allow a sharp difference between the themes to emerge, sometimes he managed to skillfully combine several themes within one example. The literary activity of the poet, which began in the 60s, developed in a rising line in the following decades, significant changes took place in the subject and content of his works. In particular, the struggle for national freedom that began in the 80s, the Maidan movement, the incident of January 20, 1990, the territorial claims of Armenians, the displacement of our compatriots from Western Azerbaijan from their ancestral lands, the Karabakh war formed the main line in Arif Abdullazade's work - the line of the Motherland. . The predominance of notes of regret and sadness in his works of the last period does not go beyond the typical state of Azerbaijani literature in that time period. Writing on traditional, popular topics did not lead to repetition and monotony in Arif Abdullazade's poetry, the poet created examples of lyrical and epic poetry with his unique poetic inspiration. Each of the listed issues is substantiated in the article with excerpts from Arif Abdullazade's poems, and theoretical literature is referred to as appropriate.

Anahtar Kelimeler

şeir, insan, Vətən

Teşekkür

Derginzde makalemin yayımlanacağına umiu ederim. Her kese teşşekkür ederim