MEMLEKET EDEBİYATI AÇISINDAN ÜLKÜ DERGİSİNDE ŞİİR

Yıl 2024, , 1 - 18, 31.01.2024

Ramis Karabulut , Hanife Şahin

https://doi.org/10.59182/tudad.1403443

Öz

Süreli yayınlar, yayımlandıkları dönemde siyasi, sosyal, ekonomik, edebî ve kültürel açıdan önemli bir yere sahiptirler. Ülkü dergisi de Türk basın hayatında gerek sosyal gerekse edebî açıdan dönemini yansıtır. Halkevleri genel merkezinin (Ankara Halkevi) yayın organı olarak 1933–1950 yılları arasında yayın hayatını sürdüren yarı resmî bir dergidir. Halkevleri’nin açılma amaçlarından olan halkı eğitmek, millî kültür bilincini oluşturmak ve muasır medeniyet seviyesine ulaşma çabalarına katkıda bulunmak derginin yayın amaçlarındandır. Mustafa Kemal Atatürk’ün bu amaçlara uygun bir dergi çıkarılmasını istediği ve derginin adının belirlenmesinde de etkili olduğu bilinmektedir. Dergi, döneminin kültür ve sanat anlayışını belirlemesi ve yansıtması bakımından önemlidir. Çünkü yarı resmî bir dergi olarak Tek Parti Dönemi’nin fikir ve sanat hayatına yön veren bir yayın organı işlevi görür. Ülkü ve Halkevleri’nin taşra dergileri dönemin “Memleket Edebiyatı” anlayışının birer aynası durumundadırlar. Bu anlayışın ortaya çıkma nedenlerini ve edebiyattaki yansımalarını dergideki isimler ve yayımlanan yazıları üzerinden yorumlamak mümkündür. Bu bağlamda Ülkü dergisindeki şiirler biçim, ahenk ve şiir türleri açısından incelenmiş olup büyük çoğunluğunun “Memleket Edebiyatı” anlayışına uygun olduğu görülmüştür. Fakat dergide bu anlayış ile tam örtüşmeyen metinlerin varlığı da inkâr edilemez. Kısaca bu çalışmada dergideki şiirlerin sanat anlayışı açısından bir tasnifi yapılmış ve on yedi yıllık yayın hayatı boyunca nasıl bir şiir manzarası oluşturduğu tespit edilmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Memleket Edebiyatı, Süreli Yayınlar, Tek Parti Dönemi, Türk Şiiri, Ülkü

Kaynakça

• Aktaş, Ş. (2015). Şiir Tahlili – Teori ve Uygulama –. Kurgan Edebiyat. Ankara.
• Banguoğlu, T. (1947). Ülkü Halkevleri Dergisi. Ülkü Halkevleri ve Halkodaları Dergisi. 1(1), 1, 48.
• Bekman, Münir Müeyyet (1935). 30 Ağustos. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 6(31), 64–65.
• Bolat, B.; Gök, H. V. (2021). Atatürk ve İnönü Dönemi Kültür Politikalarının Karşılaştırmasına Yönelik Bir İnceleme. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 9(26), 347-371.
• Bulut, S. (2021). Milliyetçi Memleket Edebiyatı ve Hececiler. Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, İlbilge Yayıncılık Eğitim. Ankara.
• Çağlar, B. K. (1933). Asırlarca. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 1(4), 313.
• Çamlıbel, F. N. (1926). Sanat. Hayat, 1(5), 88.
• Çetişli, İ. (2015). Metin Tahlillerine Giriş, C. 1, Akçağ Yayınları. Ankara.
• Çıkla, S. (2007). 1940’1ı Yıllarda Düzenlenen Sanat Yarışmaları ve İnönü Sanat Armağanları. İlmî Araştırmalar, (23), 29–46.
• Dağlıoğlu, H. T. (1939). Yaylalar. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 13(78), 524.
• Enginün, İ. (2015). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı. Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Ertem, A. (1939). Kelebekler. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 12(71), 428.
• Kansu, C. A. (1946). Dağ Türküsü. Ülkü Millî Kültür Dergisi, 10(121), 10.
• Kaplan, M. vd. (1982). Atatürk Devri Türk Edebiyatı. C. 1, Kültür Bakanlığı Yayınları Ankara.
• Kaplan, M. (2016). Türk Edebiyatı Üzerinde Araştırmalar. C.2, Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Kolcu, A. İ. (2016). Cumhuriyet Edebiyatı Şiir, C. 1, Salkımsöğüt Yayınları. Erzurum.
• Korkmaz, R.; Özcan, T. (2020). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiiri. Yeni Türk edebiyatı El Kitabı 1839–2000. Grafiker Yayınları. Ankara.
• Miroğlu, A. C. (1933). Cumhuriyet On Birine Basıyor. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 2(9), 163.
• Okay, M. O. (2016). Batılaşma Devri Türk Edebiyatı. Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Özdemir, Y.; Aktaş, E. (2011). Halkevleri (1932’den – 1951’e). A. Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi (TAED), (45), 235-262.
• Peker, R. (1933). Halkevleri Açılma Nutku. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 1(1), 6–8.
• Peker, R. (1933). Ülkü Niçin Çıkıyor. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 1(1), 1–2.
• Şahin, H. (2022). Ülkü Dergisindeki Şairler ve Şiirleri, [Yayınlanmamış yüksek lisans tezi] Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi.
• Tanpınar, A. H. (2018). Edebiyat Üzerine Makaleler. Dergâh Yayınları. İstanbul.
• Tercüman, Ç. (2006). Ülkü Mecmuası. Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4(7), 563–580.
• Timur, K. (2005). Ülkü Mecmuası ve Şiirlerin Diliyle Atatürk. Türklük Bilimi Araştırmaları, (28), 177-203.
• Ülkü (1941). Okuyucularımıza. Ülkü Millî Kültür Dergisi, 1(1), 1.
• (1933). Ülkü Yazı Bölümleri. Ülkü Halkevleri Mecmuası, 1(1), 90–93.
• Ziya Gökalp (2017). Türkçülüğün Esasları. Ötüken Yayınları. İstanbul.