YEŞİLBURÇ MÜBADİLLERİNİN SAKLI TÜRKÜLERİ

Yıl 2024, Cilt: 7 Sayı: 4, 403 - 420, 31.10.2024

Resul Bağı , Ceren Dinç

https://doi.org/10.59182/tudad.1557151

Öz

Türkiye-Yunanistan arasında gerçekleşen mübadele, her iki ülkede de yaşayan insanlar için zorlu geçmiştir. Yaşanan zorunlu göç nedeni ile evlerinin, hayatlarının, yaşam biçimlerinin de değiştiği bir süreç olmuştur.
Osmanlı egemenliğinde yaşayan fakat nüfus oranı olarak Ege bölgesinde, özellikle Yunanistan’da yoğunlaşan Rumlar 19.yy da etkisini yoğun olarak hissettirmiştir. Rumlar, Osmanlı devletine karşı ayaklanmalar başlatmış ve ardından büyük devletlerin desteğiyle hâkimiyet alanlarını sürekli genişletmişlerdir.
30 Ocak 1923 tarihinde sözleşme imzalanmış ve bu protokolle Yunanistan’da yerleşik Müslümanlar ile Türkiye’de yerleşik Ortodoks Rumların zorunlu göçü ön görülmüştür. Mübadele esnasında insanlar dış etkilerin karşısında savunmasız kalmış ve dışlanmışlarıdır. Ayrıca, mübadele sürecindeki Müslümanlar ile mülteciler arasındaki sorunun nedeni, mültecileri barındırma ve besleme yükümlülüğünün Yunanistan’daki Müslümanların büyük bir kısmının yaşam koşullarını zorlaştırmış olmasıdır. Mübadillerin nakil sonrası iskânlarının sağlanması, o zamanın şartları göz önüne alındığında ciddi bir iskân sorununu gündeme getirmiştir. Hükümetlerce mübadeleyle gelen göçmenlerin ihtiyaçlarını sağlayabilmek amacıyla çeşitli hazırlıklar yapılmıştır.
Bu nedenle Rumlardan kalan yerleşim yerlerini oturulabilir hale getirmek, hayatlarını sürdürebilmeleri için 13 Ekim 1923’de Mübadele, İmar ve İskân Vekâleti kurulmuştur.
Bu çalışmasında 1923-1924 mübadele sonrası Niğde İli Yeşilburç (Tenei) Köyü’ne göç eden mübadillerin yaşamış oldukları zorluklarına tanıklık eden kişiler tarafından sosyal, kültürel ve ekonomik hayatları veriler ışığında sunulmuştur. Mübadillerin yerleşmiş oldukları Yeşilburç köyüne gelenek ve göreneklerini taşımışlar ve çeşitli Rumca şarkılarını dile getirmişlerdir. Bu da günümüze kadar gelmiştir.
bildiri, Niğde ilindeki mübadillerin halen kültürel varlığını sürdürdüklerinin sergilenmesi açısından önem arz etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Mübadele, Tenei, Yeşilburç, Müzik Kültürü, Derleme

Kaynakça

• Acar Ata, İ. (2017). Mübadelenin mimari tanıkları: Niğde Yeşilburç (Tenei) Köyü Fatma-İbrahim Oral Konağı örneği [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Akça, Bayram (2008). Lozan Antlaşmasından sonra Muğla Vilayetine gelen Balkan muhacirlerinden iskânı meselesi. Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE) Güz 2008, S. 21, 17-32.
• Arı, K. (2000). Büyük Mübadele: Türkiye'ye Zorunlu Göç. Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Bozdağlıoğlu, Y. (2014). Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve sonuçları. TSA / Yıl: 18 Özel Sayı S: 3, Ocak/January 9-10.
• Budak, Ö. (2010). Mübadele Meselesi ve Lozan’da Çözümü. Karadeniz Araştırmaları, Sayı 26, 129-142.
• Efiloğlu, A ve İvecan, R. (2010). Rum Emvâl-i Metrûkesinin idaresi. History Studies, S. 2(3), 125-146.
• Erdal, İ. (2006). Türkiye ile Yunanistan arasında mübadele meselesi (1923–1930) [Yayımlanmamış doktora tezi]. Ankara Üniversitesi.
• Erdal, İ. (2012). Mübadele/ uluslaşma sürecinde Türkiye ve Yunanistan, (1923-1925). IQ Kültür Sanat Yayıncılık.
• Erdal, İ. (2014). Türk-Yunan nüfus mübadelesinde gayrimübadil olma konusu ve mübadeleden ıskat (çıkma) yolları. TSA / Yıl: 18, Özel Sayı, 3.
• Ergen, N. (2017). 1923 Türk-Yunan nüfus mübadelesi ve Yunanistan- Krifçe Köyünden, Niğde-Yeşilburç Köyüne göç eden Türklerin müzikleri [Yayımlanmamış lisans tezi] Gaziantep Üniversitesi.
• Korat, G. (2001) Mübadele: büyük bedel. Atlas Dergisi, Ocak 2001, 134-135.
• Kuzucu, L. (2015). Krifçeden Yeşilbuç'a mübadil yaşamlar. Lozan Mübadillerin Vakfı Yayını.
• Niğde Gelişim Dergisi. (2007, Haziran). Tekten Basın Yayın Ltd. Şti., s. 12-14.
• Niğde İl Özel İdaresi Rölöve Raporu (2016). Niğde.
• Sapaz, M. (2019). Türk-Yunan mübadelesinin tarih yazımına yansımaları: Türk-Yunan literatürünün karşılaştırmalı analizi [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Trakya Üniversitesi.
• Seber, A. 01.14.2019 Kişisel Görüşme. (Röportaj Yapan C. Dinç)
• Soylu, A. 30.12.2020 Kişisel Görüşme. (Röportaj Yapan C. Dinç)
• Tanin. (12 Ocak 1923, 15 Ocak 1923, 6 Aralık 1922).
• Tekinsoy, Y. E. (2007) Türk Rum nüfus mübadelesi ve Konya [Yayımlanmamış yüksek lisans tezi]. Selçuk Üniversitesi.
• Tepealtı, F. (2019). Lozan nüfus mübadelesi göçleri ve Türk mübadillerin iskânı. Coğrafya Dergisi, 91-97.
• Tevfik, İ. (2014). Mübadele (1923'ten Bugüne Zorunlu Göç). İnkilap yayınları.
• Tokmak, A. 20.12.2019 Kişisel Görüşme (Röportaj Yapan R. Bağı)
• Türkeli, H. 20.12.2019 Kişisel Görüşme (Röportaj Yapan R. Bağı)
• Url-01 https://www.medyahabersitesi.com/gundem/132-yillik-helva-senligi-iki-yil-aradan-sonra-yeniden-yapildi-200828
• Url-02. (tarih yok). Silivri.tv.tr. https://silivri.tv.tr/2021/04/01/grevena-ve-nasilic-mubadillerinin-dugun-gelenegi-aycan-yilmaz-yazdi/. adresinden alındı
• Yıldırım, O. (2006). Diplomasi ve göç/ Türk-Yunan mübadelesinin öteki yüzü. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Yılmaz, A. (2017). Mübadillerin kültürel mirası. Lozan Mübadilleri Vakfı Yayınları.
• Yılmaz, H. 20.12.2020 Kişisel Görüşme. (C. Dinç, Röportaj Yapan)