Ortaokul Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi İçin MEB Tarafından Hazırlanan Beceri Temelli Soruların Taksonomik Yönden İncelenmesi

Yıl 2023, Sayı: 16, 175 - 200, 30.12.2023

Şeyma Örnek , Süleyman Akyürek

https://doi.org/10.53112/tudear.1331129

Öz

Bu araştırmanın amacı MEB tarafından ortaokul 5, 6 ve 7.sınıflar için hazırlanan Din Kültürü Ahlak Bilgisi dersi beceri temelli soruların Yenilenen Bloom Taksonomisinin “Bilgi” ve “Bilişsel Süreç” boyutuna göre durumunu incelemektir. Araştırma nitel bir araştırmadır ve durum çalışması deseni benimsenmiştir. Araştırmada MEB’in 5, 6 ve 7. sınıflar için yayımladığı beceri temelli soruların tamamı incelenmiştir. Araştırmanın verileri doküman incelemesi yolu ile toplanmış, verilerin analizi betimsel analiz yolu ile yapılmıştır. Araştırmada verilerin güvenilirliği Miles ve Huberman’ın güvenilirlik formülü kullanılarak belirlenmiştir. Araştırma sonucunda beceri temelli toplam 308 soru ile ilgili şu verilere ulaşılmıştır: “Bilgi” boyutunda soruların 71’i (%23,1) “Olgusal Bilgi”, 236’sı (%76,6) “Kavramsal Bilgi”, 1’i (%0,3) “İşlemsel Bilgi” türünde; “Bilişsel Süreç” boyutunda soruların 20’si (%6,5) “Hatırlama”, 83’ü (%26,9) “Anlama”, 12’si (%3,9) “Uygulama”, 191’i (%62) “Çözümleme”, 2’si (%0,6) “Değerlendirme” sürecinde yer almaktadır. Sorularda en fazla “Kavramsal Bilgi” türü ve “Çözümleme” süreci yer almakta, “Üstbilişsel Bilgi” türü ve “Yaratma” süreci yer almamaktadır. Araştırmada ortaya çıkan sonuçlardan yola çıkılarak soruların Yenilenen Bloom Taksonomisinin “Bilgi” boyutunda tüm bilgi türlerine, “Bilişsel Süreç” boyutunda tüm süreçlere hitap edebilecek düzeyde ve dengeli bir şekilde dağılması gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Din Eğitimi, : Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi, Beceri Temelli Sorular, Yenilenen Bloom Taksonomisi, Ölçme ve Değerlendirme

An Analysis of The Skill-Based Questıons Prepared By The Ministry of National Education for Secondary School Religious Culture and Ethics Course in Terms of Taxonomics

Öz

The purpose of this study is to examine the status of the skill-based questions in the Religious Culture and Ethics course prepared by the Ministry of National Education according to the "Knowledge" and "Cognitive Process" dimensions of the Bloom's Revised Taxonomy. The research is qualitative and a case study pattern was adopted. Instead of specifying sample, all of the skill-based questions published by the Ministry of National Education for grades 5, 6 and 7 were included in the study. The reliability of the data was determined using Miles and Huberman's reliability formula. Descriptive analysis was used in the research. As a result of the research, the following data were obtained regarding a total of 308 skill-based questions: In the "Knowledge" dimension, 71 (23.1%) of the questions are "Factual Knowledge", 236 (76.6%) are "Conceptual Knowledge" and 1 (0.3%) is "Procedural Knowledge". In the "Cognitive Process" dimension, 20 (6.5%) of the questions are in the process of "Remember", 83 (26.9%) are in the process of "Understand", 12 (3.9%) are in the process of "Apply", 191 (62%) are in the process of "Analyze", and 2 (0.6%) are in the process of "Evaluate". The most common types of questions are "Conceptual Knowledge” and “Analyze” process and there are no questions in the “Create" process and "Metacognitive Knowledge”. Based on the results of the study, it was suggested that the questions should be distributed in a balanced way and at a level that can address all types of knowledge in the "Knowledge" dimension and all processes in the "Cognitive Process" dimension of Bloom's Revised Taxonomy.

Anahtar Kelimeler

Religious Education, Religious Culture and Ethics, Skill-Based Questions, Bloom

Kaynakça

• Aktaş, E. (2017). Öğretmen adaylarının farklı metin türlerine yönelik soru sorma becerilerinin Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi.Turkish Studies, 12(25), 99-118.
• Akyürek, S. (2003). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi derslerinde kavram haritalarının kullanımı. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(3), 65-86.
• Akyürek, S. (2006). Din eğitiminde genellemelerin öğretimi. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi (47), 123-141.
• Akyürek, S. (2021). Din öğretimi, model, strateji, yöntem, teknikler (10.Baskı). Nobel.
• Anderson, L. W., Krathwohl, D. R., Airasian, P. W., Cruikshank, K. A., Mayer, R. E., Pintrich, P. R., . . . Wittrock, M. C. (2014). A taxonomy for learning, teaching, and asessing” Öğrenme öğretim ve değerlendirme ile ilgili bir sınıflama (2.Baskı). (Çev. D. A. Özçelik). Pegem Akademi.
• Arı, A. (2013). Bilişsel alan sınıflamasında Yenilenmiş Bloom, SOLO, Fink, Dettmer Taksonomileri ve uluslararası alanda tanınma durumları. Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 6/2, 259-290.
• Aydın, M. Ş. (1996). Din dersi öğretmenlerinin pedagojik formasyonları. Erciyes Üniversitesi Yayını.
• Aydın, M. Ş. (2018). Açık toplumda din eğitimi, yeni paradigma ihtiyacı (2. Baskı). Nobel. dergi.diyanet.gov.tr:https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay.php?ID=3316
• Aydın, M. Ş. (2019). Din eğitimi bilimi. Kimlik Yayınları.
• Crawford, A. Saul, W. Mathews, S. R.& Makinster, J. (2009). Düşünen sınıf için öğrenme ve öğretme yöntemleri (Çev. P. Atasoy, E. Uzun, & S. Gülgöz). Biltur Basım Yayın.
• Crowe, A., Dirks, C., & Wenderoth, M. P. (2008). Biology in Bloom: Implementing Bloom’s Taxonomy to enhance student learning in biology. CBE Life Sciences Education(7), 368-381.
• Çepni, S. (2020). Eğitimde “Bir Adım Ötesi” tartışmalarının kavramsal çerçevesini anlamak: Dijitalleşme ve insanileşme (etik ve değerler) kavramlarında denge kurma arayışları.Fen, Matematik, Girişimcilik ve Teknoloji Eğitimi Dergisi, 3(2), 65-79.
• Demirel, Ö. (2011). Eğitimde program geliştirme: kuramdan uygulamaya (17. Baskı). Pegem Akademi.
• Doğanay, A. (2007). Öğretim ilke ve yöntemleri. Pegem Akademi Yayınları.
• Durmuş, B. (2017). 4.sınıf Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı kazanımlarının Bloom ve Revize Edilmiş Bloom Taksonomilerine göre değerlendirilmesi.Akdeniz Eğitim Araştırmaları Dergisi (21), 44-58.
• Dursun, Z. (2021). Ortaokul seçmeli Kur’an-ı Kerim dersi öğretim programında yer alan kazanımların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre değerlendirilmesi (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Atatürk Üniversitesi Sosyal bilimler Enstitüsü.
• Güngör, A. (2001). İlköğretim okulları ikinci kademeDin Kültürü ve Ahlak Bilgisi dersi öğretmenlerinin ölçme ve değerlendirme sorunları. (Yüksek Lisans Tezi). Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılcan, T. (2021). Yeni nesil matematik sorularına ilişkin tutum ölçeği geliştirme: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Anadolu Kültürel Araştırmalar Dergisi 5(2), 170-180.
• Koca, H. K. (2022). Ortaöğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi Öğretim Programı’nda bulunan bilişsel kazanımların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Marife, 22(1), 293-313. https://doi.org/10.33420/marife.1073909
• Küçükahmet, L. (2003). Öğretimde planlama ve değerlendirme. (3. Baskı). Nobel.
• MEB. (2018). İlköğretim Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Dersi (4, 5, 6, 7 ve 8. sınıflar) Öğretim Programı. Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• MEB. (2019). Millî Eğitim Bakanlığı Ortaöğretime Geçiş Yönergesi. https://www.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2018_03/26191912_yonerge.pdf
• MEB. (2022, Eylül 6). 5. sınıf beceri temelli testler.odsgm.meb.gov.tr. https://odsgm.meb.gov.tr/www/5-sinif- beceri-temelli-testler/icerik/488
• MEB. (2022, Eylül 6). 6. sınıf beceri temelli testler. odsgm.meb.gov.tr. https://odsgm.meb.gov.tr/www/6-sinif- beceri-temelli-testler/icerik/489
• MEB. (2022, Eylül 6). 7. sınıf beceri temelli testler.odsgm.meb.gov.tr. https://odsgm.meb.gov.tr/www/7-sinif- beceri-temelli-testler/icerik/490
• Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (2. Baskı). Sage.
• Tel Aksakal, R. Z. (2023). Liselere geçiş sistemi (LGS) sınav sisteminde sorulan Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (DKAB) Dersi sorularının ve ilişkili olduğu kazanımların Yenilenmiş Bloom Taksonomisinde analizi (2017-2022 yılları örneği). (Yüksek Lisans Tezi). Bayburt Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü Felsefe ve Din Bilimleri Anabilim Dalı
• Sönmez, V. (2015). Program geliştirmede öğretmen el kitabı. (Genişletilmiş 18. Baskı). Pegem Yayıncılık.
• Wilen, W. (1991). Questioning skills for teachers. What research says to the teacher? (3.Baskı ). (E. D. Reproduction, Dü.) National Education Association.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
• Yıldız, M. (2021). Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi (4-8) Öğretim Programı’ndaki bilişsel kazanımların Yenilenmiş Bloom Taksonomisine göre incelenmesi. Bozok Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 307-342.