An Important Factor in the Accurate Understanding of the Qur’an: Sibh

Yıl 2024, Sayı: 17, 271 - 291, 28.06.2024

Akif Yıldırım

https://doi.org/10.53112/tudear.1474537

Öz

The language of the Quran is rich, particularly in its use of repetitions, metaphors, and other rhetorical figures. One of the elements that enriches the style of the Quran is the use of "shibh" sentences. Shibh sentences stand out by emphasizing the aesthetic and literary aspect of the Arabic language, adding richness to the text and strengthening the aesthetic aspect of the language. The frequent use of shibh sentence patterns in the Quran also highlights the importance of the subject matter. This study focuses on the impact of shibh sentence patterns in the Quran on understanding. It aims to determine the approach of commentators and linguists to shibh sentences, and their influence on interpretations. The study was conducted based on the principle of "document analysis" using the Qualitative Research Method. The evaluation of the relationship between the collected data was carried out through the comparison of interpretations based on "content analysis." As a result of comparing linguistic commentaries and linguists' views, it was determined that shibh sentences affect meaning depending on their position in the sentence structure. This situation, illustrated with example verses, sometimes manifests itself in resolving ambiguity within a sentence, sometimes in completing incomplete meanings, and sometimes in specifying meanings. In conclusion, the study reveals the importance of word choice and sentence structures in conveying the subtleties of the message in the Quran. The effectiveness of shibh sentences in the meaning of verses is directly related to whether the shibh sentence is associated with the presentation or postponement of actions or nouns. The study demonstrates the sensitive connection between grammar and the meanings of verses.

Anahtar Kelimeler

Tafsir, Quran, The Style of the Quran, Sibh sentence, Comment.

Kur’ân’ın Doğru Anlaşılmasında Önemli Bir Faktör: Şibih

Öz

Kur’an’ın dili; özellikle tekrarlar, benzetmeler, metaforlar ve diğer retorik figürlerin kullanımını itibariyle zengindir. Kur’an’ın üslûbunu zenginleştiren unsurlardan biri de şibih cümlelerdir. Şibih cümleler, Arap dilinin estetik ve edebi yönünü vurgulamasıyla öne çıkmakta ve metne, anlam ve ifade zenginliği kazandırarak dilin estetik yönünü güçlendirmektedir. Kur’an-ı Kerim’de de şibih cümle kalıplarının sıkça kullanılması konunun önemini göstermektedir. Bu çalışmada Kur’an-ı Kerim’deki şibih cümle kalıplarının anlama olan etkisi konu edinmektedir. Cümle içerisinde genellikle anlamın tamamlayıcı unsuru olarak görülen şibih cümleye, müfessirlerin ve dilbilimcilerin yaklaşımı ve yorumlara etkisinin tespiti amaçlanmıştır. Çalışma, Nitel Araştırma Yöntemi’nin ‘doküman incelemesi’ esası dikkate alınarak yapılmıştır. Toplanan veriler arası ilişkinin değerlendirilmesi ‘içerik analizi’ne dayalı olarak yorumların kıyasıyla gerçekleştirilmiştir. Dilbilimsel tefsirler ve dilbilimcilerin görüşlerinin kıyası neticesinde şibih cümlelerin irâbtaki konumuna göre manaya etki ettiği tespit edilmiştir. Örnek ayetlerle açıkladığımız bu durum, bazen cümle içerisinde kapalılığın giderilmesi, bazen eksik mananın tamamlanması bazen de mananın tahsise uğraması gibi durumlarda kendisini göstermiştir. Sonuç olarak; Kur’an’ın verdiği mesajdaki incelikte, kelime seçiminin ve cümle yapılarının önemli olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu durum şibih cümlenin, takdim veya tehir sebebiyle ayetlerin manasında etkili olduğu gibi şibih cümlenin mütaallakının fiil veya isim olmasıyla da doğrudan ilintilidir. Çalışma, dilbilgisiyle ayetlerin manasının birbirine hassas bir şekilde bağlı olduğunu bizlere göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Üslûbü’l-Kur’an, Şibih cümle, Yorum.

Kaynakça

• Âlûsî, Ebü’l-Meâlî Abdillâh b. Mahmûd. (t.y.a). Rûhu’l-meʿânî fî tefsîri’l-Kurʾân ve’s-sebʿi’l-mesânî (C. 21). Beyrut: Dâru İhyâi’t-Türâsil-Arabî.
• A‘şâ, Ebû Basîr Meymûn b. Kays b. Cendel el-Bekrî. (t.y.). ed-Divan. Muhammed Hüseyin (Şerh). Kahire: Mektebetul-Âdâb.
• Bikâî, Ebü’l-Hasen Ömer b. Hasen. (t.y.a). Nazmü’d-dürer fî tenâsübi’l-âyât ve’s-süver (C. 15). Kahire: Dârül-Kitabil- İslamî.
• Câmî, A. (2020). Tefsîru Molla Câmî. Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları.
• Cürcânî, Abdulkâhir. (2016). Delâilu’l-i‘câz. Osman Güman (çev.). İstanbul: Litera Yayıncılık.
• Cürcânî, Muhammed b. Ali. (2004). Mu’cemu’t-ta’rîfât. Muhammed Sıddık el-Minşâvî (thk.). Kahire: Dâru’l-Fazîlet.
• Çögenli, Sadi. (2014). Nahiv. İstanbul: Cantaş Yayınları.
• Çörtü, Mustafa Meral. (2015). Arapça Dilbilgisi Nahiv, İstanbul: İFAV Yayınları.
• Demircan, A. (2021). Kur’ân’ı Nüzul Dönemiyle Okumak. Ankara: Ankara Okulu Yayınları.
• Derviş, Muhiyiddin. (1992a). İʿrâbü’l-Kur’âni’l-Kerîm ve beyênüh (C. 7). Beyrut: Dâru’l-İrşâd.
• Ebu ‘Ûde, ‘Ûde Halil. (1985). et-Tatavvuru’d-delâliyye beyne lügati’l-Kur’âni’l-Kerîm dirâsetun delêlyyetun mukârana. Ürdün: Mektebetü’l-Menâr.
• Ebu Hayyân, Muhammed b. Yusuf el-Endelusi. (2001a). el-Baḥru’l-Muḥit (C. 7). Adil Ahmet, Abdulmevcud vd. (thk.). Beyrut: Daru’l-Kutubi’l-İlmiyye.
• Ebüssuûd Efendi. (t.y.a). İrşâdü’l-ʿaḳli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm (C. 8). Beyrut: Dâru İhyâi’-Türâsi’l-Arabî.
• Ebüssuûd Efendi. (t.y.b). İrşâdü’l-ʿakli’s-selîm ilâ mezâya’l-Kitâbi’l-Kerîm (C. 2). Beyrut: Dâru İhyâi’-Türâsi’l-Arabî.
• Halil b. Ahmed. (2005). Kitâbü’l-‘ayn. Beyrut: Dâru İhyai’t-Türâsi’l-Arabî.
• Hasan, A. (t.y.a.). en-Nahvu’l-vâfî (C. 2). Mısır: Dâru’l-Meârif.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. (1984a). et-Tahrîr ve’t-Tenvîr (C. 21). Tunus: ed-Dâru’t-Tunisiyye.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. (1984b). et-Tahrîr ve’t-Tenvîr (C. 20). Tunus: ed-Dâru’t-Tunisiyye.
• İbn Âşûr, Muhammed et-Tâhir. (1984c). et-Tahrîr ve’t-Tenvîr (C. 22). Tunus: ed-Dâru’t-Tunisiyye.
• İbn Hişâm el-Ensârî. (1964). Muğni’l-lebîb. Dımaşk: Dâru’l-Fikr.
• İbn Hişam el-Ensarî. (2010). Şerhu katru’n-nedâ ve belli’s-sadâ. Dımaşk: Dâru İbn Kesir.
• İbn Ya’îş, Ebü’l-Bekâ İbn Muhammed. (t.y.a.). Şerḥu’l-mufassal li’z-Zemahşerî (C. 1), Kahire: Mektebetü’l-Tevfîkiyye.
• İbnü’s-Serrâc. (1999a). el-Usul fi'n-nahv (C. 1). El-Huseyn el-Fetli (nşr.). Beyrut: Müessesetü'r-Risale.
• İsfahânî, Râgıb. (2014). el-Müfredâtü elfazi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kalem.
• Kaçar, Halil İbrahim. (2007). Arap Dilinde Devrik Cümlelerin Gramer ve Semantik Boyutu. İstanbul: Ocak Yayınları.
• Kazvînî, Ebû’l-Meâlî Celâlüddîn el-Hatîb Muhammed b. Abdirrahmân b. Ömer b. Ahmed. (1993a). el-Îzâh (C. 1). Muhammed Abdül-Munim Hafêcî (thk.). Beyrut: Dâru’l-Cebel.
• Mâtürîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd.(2005a) Teʾvîlâtü ehli’s-sünne (C. 1). Mecdi Baslûm (thk.). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Mâverdî, Ebü’l-Hasen Alî b. Muhammed b. Habîb. (t.y.a.). en-Nüket ve’l-‘uyûn (C. 1). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Nâbiga eş-Şeybânî. (1932). ed-Divân. Kahire: Matbaat Dârül-Kutubil-Masriyye.
• Nâbiga ez-Zübyânî. (1992). ed-Divân. ‘Alil-Harût (thk.). Bağdat: El-Mektebetil-Vataniyye,
• Nehhâs, Ebû Ca‘fer Ahmed b. Muhammed b. İsmâîl. (2008). İʿrâbü’l-Ḳurʾân. Hâlidil- Ali (thk.). Beyrut: Dâru’l-Mârife.
• Nesefî, Ebü’l-Berekât. (2013a). Medârikü’t-tenzîl ve hakâiku’t-tevîl. (C. 1). Dımaşk: Dâru İbn Kesîr,
• Özdoğan, M. A. (2007). Arapçada şibh cümle ve fonksiyonları. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 5(9), 97-122.
• Paksu, Ömer Faruk. (2017a). Arap Dilinin Temel Kâideleri (C. 1). Kahramanmaraş: Kalkan Matbaacılık.
• Râzî, Fahreddin. (1981a). Mefâtîhu’l-ğayb (C. 1). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.
• Salih, Behcet. (t.y.a). el-İʿrâbü’l-mufassal li Kitabi’llahi’l-murattel (C. 8). Dâru’l-Fikr.
• Sekkâkî, Ebû Ya‘kūb. (1987). Miftâḥu’l-ʿulûm. Abdülhamîd Hindâvî (thk.). Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ʿİlmiyye.
• Sîbeveyhi, Ebû Bişr Amr b. Osmân b. Kanber. (1988a). el-Kitâb (C. 2). Abdüsselâm Muhammed Hârûn el-Hanci (thk.). Kahire: Mektebetü’l-Hanci.
• Taberî, Ebû Ca‘fer Muhammed b. Cerîr. (1994a). Câmiʿu’l-beyân ʿan teʾvîli âyi’l-Ḳurʾân (C. 2). Beşar Avvad (thk.). Beyrut: Müessesetü’r-Risale.
• Tarafe b. Abd, Süfyân. (2000). ed-Divân. Duriyye el-Hatîb ve Lütfi es-Sakkal (thk.). Beyrut: el-Müessesetü’l- ‘Arabiyye.
• Ulugöl, F. (2019). Arap Dili Gramerinde Şibh-i Cümle Ve Taalluk. Bilimname, 2019(37), 477-508. https://doi.org/10.28949/bilimname.488644
• Uzun, Tacettin. (2005). Anlatımlı Arapça. İsmail Hakkı Sezer (ed.). Konya: Sebat Ofset.
• Vâhidî, Ebü’l-Hasen Alî b. Ahmed b. Muhammed en-Nîsâbûrî. ( 1991). Esbâbü’n-nüzûl. Kemal besyûnî Zeglûl (thk.). Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-ilmiyye.
• Zemahşerî, Ebü’l-Kāsım Mahmûd b. Ömer b. Muhammed el-Hârizmî. (2012). el-Keşşâf ʿan hakâʾikı gavâmizi’t-tenzîl ve ʿuyûni’l-ekâvîl fî vücûhi’t-teʾvîl. Beyrut: Dâru İbn Hazm.
• Zerkeşî, Bedreddîn. (2006). el-Burhân fî ulûmi’l-Kur’ân. Kâhire: Dâru’l-Hadis.
• Zürkânî, M. Abdulazim. (2013a). Menahilü’l-irfan (C. 2). Beyrut: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye.