Tip 1 Diyabetli Kardeşi Olan Sağlıklı Çocukların Davranışlarının ve Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 3, 291 - 301, 30.12.2021

H Yağmur Sevinç , Nesrin Şen Celasin

https://doi.org/10.25048/tudod.1001593

Öz

Amaç: Araştırmanın amacı tip 1 diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının ve etkileyen faktörlerin incelenmesidir.
Gereç ve Yöntemler: Kesitsel ve analitik tipte olan araştırma, üç hastanenin Çocuk Endokrin Polikliniklerinde izlenen tip 1 diyabetli
çocukların anneleri (n=147) ve sağlıklı kardeşleri (n=147) ile yürütüldü. Verilerin toplanmasında; “Tanıtım Formu”, “Kardeş Problemleri
Anketi”, “Schaeffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği-Kardeş ve Anne Formları” kullanıldı. Verilerin analizi; sayı-yüzde dağılımları,
Kolmogorov-Smirnov, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Bonferroni ve Spearman Rho Korelasyon testleri kullanılarak yapıldı.
Bulgular: Araştırma kapsamındaki sağlıklı kardeşlerin yaş ortalaması 12.30±3.4 olup, %54.4’ü kız, %53.1’inin diyabet yönetimi
konusunda eğitim aldığı belirlendi. Diyabet yönetimi konusunda eğitim almış olan sağlıklı kardeşlerin Tip 1 diyabetli kardeşleriyle
daha az sorun yaşadıkları saptandı (p=0.025). Sağlıklı kardeş algılarına göre; sağlıklı kardeşin diyabet yönetimi konusunda eğitim alma
durumu (p=0.025, p=0.028, p=0.005), diyabetli çocuğun okula gitme durumu (p=0.043) ve devam ettiği okulun (p=0.005, p=0.049,
p=0.014) sağlıklı kardeşlerin davranışlarını etkilediği saptandı. Anne algılarına göre ise; ailenin yaşadığı yerleşim yeri (p=0.015), sağlıklı
kardeşin diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumu (p=0.001, p<0.001, p=0.010), diyabetli çocuğun okula gitme durumu
(p=0.033) ve devam ettiği okul (p=0.010, p=0.035), diyabetli çocuğun kan şekeri ölçümünü (p=0.029) ve insülin uygulamasını (p=0.012)
kendi kendine yapabilme durumunun sağlıklı kardeşlerin davranışlarını etkilediği saptandı.
Sonuç: Tip 1 diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocukların davranışlarının diyabet yönetimi konusunda eğitim alma durumuna göre değiştiği
ve birçok faktörden de etkilendiği belirlendi.

Anahtar Kelimeler

Aile, Kardeş davranışları, Sağlıklı kardeşler, Tip 1 diyabetli çocuk

Destekleyen Kurum

Yok

Proje Numarası

Yok

Teşekkür

Çalışmaya katılan tüm tip 1 diyabetli kardeşi olan sağlıklı çocuklara ve ebeveynlerine teşekkür ederiz.

Investigating the Behaviours of Healthy Children who have a Sibling with Type 1 Diabetes and Affecting Factors

Öz

Aim: The aim of the research is to examine the behaviors of healthy children who have a sibling with type 1 diabetes and the affecting
factors.
Material and Methods: Cross-sectional and analytical research was carried out with the mothers (n=147) and healthy siblings (n=147)
of children with of Type 1 diabetes followed in the Pediatric Endocrine Polyclinics of three hospitals. “Identification Form”, “Sibling
Problems Questionnaire’’, “Schaeffer Sibling Behavioral Assessment Scale-Sibling Forms and Mother Forms” were used as data collection
tools. Analysis of the data; number-percentage distributions, Kolmogorov-Smirnov, Mann-Whitney U, Kruskal-Wallis, Bonferroni and
Spearman’s Rho Correlation tests were made using. Results: The mean age of the healthy children within the scope of the research was 12.30±3.4; 54.4% of them were females, and it was
determined that 53.1% of them had training on diabetes management. As a result of the analyses made, it was determined that healthy
siblings who received training on diabetes management had less trouble with their Type 1 diabetic siblings (p=0.025). According to
healthy sibling perceptions; It was determined that the healthy sibling’s education status of the healthy sibling on diabetes management
(p=0.025, p=0.028, p=0.005), the condition of Type 1 diabetic child’s attending to school (p=0.043), educational status (p=0.005, p=0.049,
p=0.014) affected the behaviors of healthy siblings. According to mother’s perceptions; It was determined that the place of residence of
the family (p=0.015), the education status of the healthy sibling on diabetes management (p=0.001, p<0.001, p=0.010), the condition of
Type 1 diabetic child’s attending to school (p=0.033), educational status (p=0.010, p=0.035) and ability to measure blood sugar (p=0.029)
and insulin administration (p=0.012) on their own affected the behaviors of healthy siblings.
Conclusion: The behaviours of healthy children who have a Type 1 diabetic sibling change according to their status of having any
training on diabetes management and are also affected by a lot of factors.

Anahtar Kelimeler

Family, Healthy siblings, Sibling behaviors, Child with type 1 diabetes

Proje Numarası

Yok

Kaynakça

• Riggio H. Measuring Attitudes toward Adult Sibling Relationships: The Lifespan Sibling Relationship Scale. Journal of Social and Personal Relationships. 2000;17(6):707-728.
• Kaminsky L, Dewey D. Siblings Relationships of Children with Autism. Journal of Autism and Developmental Disorders. 2001;31(4):399-410.
• Boztepe H. Tip 1 Diyabetin Yönetiminde Riskli Bir Dönem: Ergenlik. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Hemşirelik Dergisi. 2012;19(1):82-89.
• Dongen-Melman V. Developing psychosocial after- care for children surviving cancer and their families. ActaOncol. 2000;39:23-31.
• Çövener Ç, Ocakçı AF. Tip 1 Diyabet Yönetimi: Bir Hemşirelik Modeli Örneği. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi. 2012;10(1):30-37.
• Goble L. The impact of a child's chronic illness on fathers. Issues Comprehensive Pediatric Nursing. 2004;27(3):153-62.
• Yeşil T, Uslusoy E, Korkmaz M. Kronik Hastalığı Olanlara Bakım Verenlerin Bakım Yükü ve Yaşam Kalitesinin İncelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2016;5(4):54-66.
• Javalkar K, Rak E, Phillips A, Haberman C, Ferris M, Tilburg M. Predictors of Caregiver Burden among Mothers of Children with Chronic Conditions. Children. 2017;4(5):39-49.
• Budak M, Geçkil E. Kronik Hastalığı Olan Çocukların Annelerinin Bakım Verme Yükü ile Anksiyete-Depresyon Düzeyinin Belirlenmesi. Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2020;11(3):391-399.
• Ünal N, Baran G. Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Çocuk Yetiştirme Tutumları İle Normal Gelişim Gösteren Çocukların Zihinsel Engelli Kardeşlerine Yönelik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 2012;20(3):783-792.
• Mrazek DA. Chronic pediatric illness and multiple hospitalizations Child and Adolescent Psychiatry, Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins, 2002.
• Gül E, Bayat M. Diyabetli Çocukların Kardeşlerinin Yaşadıkları Güçlüklerin Belirlenmesi. Sağlık Bilimleri Dergisi. 2005;14(Ek Sayı: Hemşirelik Özel Sayısı):7-12.
• Abacı A, Böber E, Büyükgebiz A. Tip 1 Diyabet. Güncel Pediatri. 2007;5:1-10.
• Overgaard M, Christensen L, Grabowski D. Disruption, worries and autonomy in the everyday lives of adolescents with type 1 diabetes and their family members: A qualitative study of intrafamilial challenges. J Clin Nurs. 2020;29:4633-4644.
• McHale SM, Gamble WC. Sibling Relationships of Children with Disabled and non-Disabled Brothers and Sisters. Developmental Psychology. 1989;25(3):421-429.
• Sleeman F, Northam EA, Crouch W, Cameron FJ. Psychological adjustment of well siblings of children with Type 1 diabetes. Diabetic Medicine. 2010;27:1084–1087.
• Wennick A, Huus K. What it is like being a sibling of a child newly diagnosed with type 1 diabetes: an interview study. European Diabetes Nursing. 2012;9(3):88–92.
• Kürtüncü M, Arslan N. Sağlıklı Ergen ve Engelli Kardeşler Arasındaki İlişkinin Aile İşlevlerinden Etkilenme Durumunun İncelenmesi. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi. 2019;6(2):366-79.
• Ahmetoğlu E, Aral N. Schaeffer Kardeş Davranışı Değerlendirme Ölçeği’nin Türkçe Uyarlaması. Kastamonu Üniversitesi Kastamonu Eğitim Dergisi. 2008;16(2):379-388.
• Çınar Öİ, Kartal A, Aslan KG. Zihinsel Engelli Kardeşi Olan ve Sağlıklı Kardeşi Olan Çocukların Kardeş İlişkileri. Kesit Akademi Dergisi. 2017;3(11):230-244.
• Dinleyici M, Şahin DF. Kronik hastalığı olan çocukların sağlıklı kardeşlerinde yaşam kalitesi değerlendirilmesi. Türk Pediatri Arşivi. 2018;53:205-13.
• Deavin A, Greasley P, Dixon C. Children’s Perspectives on Living With a Sibling With a Chronic Illness. Pediatrics. 2018;142(2):1-11.
• Hijmans CT, Grootenhuis MA, Oosterlaan J, Last B, Heijboer H, Peters M. et al. Behavioral and emotional problems in children with sickle cell disease and healthy siblings: Multiple informants, multiple measures. Pediatr Blood Cancer. 2009;53:1277-83.
• Dunn J. İkinci Çocuk, İstanbul, Papirüs Yayınevi, 1995.
• Furman W, Buhrmester D. Children's perceptions of the qualities sibling relationships. Child Development. 1985;56:448-461.
• Svoren BM, Butler D, Levine BS, Anderson BJ, Laffel LM. Reducing acute adverse outcomes in youths with type 1 diabetes: a randomized, controlled trial. Pediatrics. 2003;112:914-922.
• Demirel F, Büber N, Esen İ, Acar D, Kara Ö, Koç N. Diyabetimle Barıştım Projesi: Bir Çocuk Endokrinoloji Kliniğinde Yaşanan Başarı Öyküsü. Türkiye Çocuk Hastalıkları Dergisi. 2012;6:31-35.
• Gallo AM, Breitmayer BJ, Knafl KA, Zoeller LH. Stigma in childhood chronic Illness: a well sibling perspective. Pediatric Nursing. 1991;17:21-25.
• Shaeffer DR. Social & personality development, USA, Brooks/Cole Publishing Company, 1994.
• Nazan Ü, Baran G. Zihinsel Engelli Çocukların Annelerinin Çocuk Yetiştirme Tutumları İle Normal Gelişim Gösteren Çocukların Zihinsel Engelli Kardeşlerine Yönelik Davranışları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Kastamonu Education Journal. 2012;20(3):783-792.
• Cohen SM. Families Coping with Childhood Chronic Illness: A Research Review. Families. 1999;17:149-164.
• Mc Hale SM, Sloan J, Simeonsson RJ. Sibling Relationships of Children with Autistic, Mentally Retarded and Nonhandicapped Brothers and Sisters. Journal of Autism and Developmental Disorder. 1986;16(4):399-413.