Tarihin “Öteki” Yüzü: Türkiye ve Yunanistan Örneğinde Tarihi Yeniden Algılamak

Yıl 2015, Cilt: 4 Sayı: 2, 165 - 201, 24.10.2015

Esra Özsüer

https://doi.org/10.17497/tuhed.185639

Öz

Çocukluk yıllarında okuduğumuz öykülerin içindeki imgelerin kişiliğimizin oluşmasında, davranışlarımızın biçimlenmesinde, hayal ve hedeflerimizin belirlenmesinde, algılama estetiğimizin oluşumunda büyük bir etkisi olduğu bilinir. Bu nedenle bu dönemde okunan kitaplar ve özellikle de okul kitapları kişinin ruhsal, bireysel ve toplumsal biçimlenmesinde ve kimlik oluşumunda etkin bir rol üstlenir. Kitaplardaki “öteki” algısının bireyin tüm hayatını etkileyen ve önyargıları oluşturan ilk basamak olduğu görüşü doğru bir tespit olacaktır. Özellikle tarih kitaplarında yer alan ifadeler “öteki”nin imajını belirlemede ilk ve temel etkendir. Türkiye ve Yunanistan çerçevesinde ise “öteki” kendini pek çok sosyal, kültürel ve siyasal alanda gösteren bir kavramdır. Özellikle her iki ülkenin tarih anlatımında “öteki”ne ait imajlar ulus kimliğinin inşasında da önemli bir rol üstlenmektedir. Bu çalışmada Türkiye ve Yunanistan’daki çocuklara yönelik popüler tarih kitaplarındaki ortak tarih algısı karşılıklı incelenerek “öteki” ve “ben” algısının nasıl oluştuğu saptanmaya çalışılmıştır. Araştırma yöntemi nitel içerik ve doküman analizine dayanmaktadır. Her iki ülkede çocuklar için hazırlanan popüler tarih kitaplarındaki ortak tarih algısı “öteki” üzerinden irdelenmiş ve aynı tarihi olayın neredeyse birbirine zıt iki farklı anlatımı karşılaştırmalı metot kullanılarak ifade edilmeye çalışılmıştır. 

Anahtar Kelimeler: Öteki, İmaj, Türkiye/Yunanistan Tarihi, Algı, Ulusal Kimlik

THE “OTHER” FACE of HISTORY: RE-COMPREHENDING HISTORY in the EXAMPLE of TURKEY and GREECE

Abstract: The images in the stories we read in our childhood have a deep impact on the shaping of our characters, behaviours, dreams and aims as well as the formation of our aesthetics of perception. The books read in this period of life play important role in mental, individual and social formation of the person and his identity. The perception of “Other” in books is the first step in the construction of prejudices affecting an entire life.  The expressions in history books, in particular, are the first and fundamental factors in determining the image of the Other. Within the framework of Turkey and Greece, the Other manifest itself in many social, cultural and political arenas. The images of Other in each state’s historiography play important roles in construction of national identity. This paper comparatively studies the perception of history in popular history books for children in Turkey and Greece and examines the process of how Self and Other are constructed. The research method is based on qualitative content and document analysis. The perception of common history in popular history books for young readers are examined with the perspective of Other. That the same events have two opposing narratives in these countries are displayed through comparative methods.

Keywords: Other, Image, Turkish History, Greek History, Perception, National Identity

Anahtar Kelimeler

Öteki, İmaj, Türkiye/Yunanistan Tarihi, Algı, Ulusal Kimlik

Kaynakça

• Abatzapoulou, F. (1998). O Allos en Diogmo. İ İkona tou Evraıou sti logotehnia. Zitimata istorias kaı mithoplasias. Atina: Themelio.
• Akşin, S. (2006). Ana çizgileriyle Türkiye’nin yakın tarihi (1789-1980), Ankara: İmaj.
• Anagnostopoulou, S. (1998). Mikra Asia 19 aıona -1919 oı Ellinorthodokses Koınotites apo to Millet ton Romion sto Elliniko Ethnos, Athina: Ellinika Grammata.
• Anderson, B. (2009). Hayali cemaatler, İstanbul: Metis.
• Angelou, A. (1997). To Krifo Sholeıo: Hroniko Enos Mithou, Athina: Estia.
• -
• Arveler, E. (2007). Politismos kaı Ellinismos, Athina: Kastanioti.
• Barthes, R. (2012). Göstergebilimsel serüven, İstanbul: Yapı Kredi.
• Bilgin, N. (1994). Sosyal bilimlerin kavşağında kimlik sorunu. İzmir: Ege.
• Bilginer, E. (2012). Recent debates on Greek history textbooks: The case of contemporary history texbookf for 6th grades by Maria Repousi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: Bilgi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Uluslar arası İlişkiler Anabilim Dalı.
• Bodenhausen, G.V., Sheppard L.A., Kramer, G.P. (1994). Negative affect and social judgment: The differential impact of anger and sadness. European Journal of Social Psychology, Special Issue: Affect in Social Judgments and Cognition, 24:1, , σ. 45-62.
• Brubaker, R. (2012). Religion and nationalism: Four approaches. Nation and Nationalism, Cilt: 18, ss. 2-20.
• Carr, Edward H. (2013). Tarih Nedir?. İstanbul: İletişim
• Copeaux E. (1998). Türk kimlik söyleminin topografyası ve kronografisi, tarih eğitimi ve tarihte “öteki” sorunu. II. Uluslararası Tarih Kongresi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, ss. 70-84.
• Copeaux, E. (1998). Türk tarih tezinden türk islam sentezine. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Clogg, R. (1992). Modern Yunanistan tarihi. İstanbul: İletişim.
• Dragona, Th. & Birtek, F. (2006), Ellada kaı Tourkia. Politis kaı Ethnos-Kratos. Athina: Aleksandreia.
• Frangoudaki, A. & Dragona, Th. (1997), Ti eınaı i patrida mas; Ethnikismos stin Ekpaıdeusi. Athina: Aleksandria.
• Göka, E. (2007). İnsan kısım kısım: toplumlar, zihniyetler, kimlikler. Ankara: Aşina.
• Grigoriadis, I.N. (2014) kutsal sentez, yunan ve Türk milliyetçiliğine dini aşılamak. İstanbul: Koç Üniversitesi.
• Güvenç, B. (1998). Tarihi perspektifte kimlik sorunu özdeşimlerini belirleyen bazı etkenler, tarih eğitimi ve tarihte “öteki” sorunu. II. Uluslararası Tarih Kongresi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt, ss. 23-29.
• Hatzopoulos, M. (2009). From resurrection to insurrection: sacred myths, motifs and symbols in the Greek war independence, Roderick Beaton-David Ricks (edit), The Making of Modern Greece: Nationalism, Romanticism and the Uses of the Past. Farnham, Surrey: Ashgate.
• Kalın, İ. (2012). İslam kaı Disi. Athina: Papazisi.
• Kitromilidis, P. (2012). Νοeres koınotites kaı oı aparhes tou ethnikou zitimatos sta Valkania. Thanos Veremis (edit), Ethniki Tautotita kaı Ethnikismos stin Neoteri Ellada. Athina: MİET
• Klouri, Ch. (1995). Mithoi kaı simvola mias ethnikis epeteiou, Paniyirikos Logos ston episimo eortasmo tis 25 Martiou. Komotini: http://lesxianagnosiskor.blogspot.com/2009/12/blog-post_08.html. Erişim tarihi: 18 Şubat 2015).
• Millas, H. (2005). Öteki ve kimlik. İstanbul: İletişim.
• Millas, İ. (2005). İkones Ellinon kaı Tourkon. Sholika Vivlia, İstoriografia Logotehnia kaı Ethnika Stereotipa. Athina: Aleksandreıa.
• Millas, İ. (1998). Türk ders kitaplarında “Yunanlılar”: Bütünleştirici bir yaklaşım. Tarih ğğitimi ve karihte “Öteki” Sorunu, II. Uluslararası Tarih Kongresi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt, ss. 254-265.
• Οικονομοu, İ. (1992). İsagogi stin Singritiki Stereotipologia ton Ethnikon Haraktiristikon sti Logotehnia. Thessaloniki: Unıversity Studio.
• Papatheodorou, G. (2009). Romantika Pepromena. O Aristotelis Valaoritis os “ethnikos poıitis”. Athina: Vivliorama.
• Özkırımlı, U. & Sofos, S. (2013). Yunanistan ve Türkiye’de milliyetçilik. İstanbul: Bilgi Üniversitesi.
• Özsüer, E. (2012). Türk-Yunan ilişkilerindeki “biz” ve “öteki” önyargıların dinamikleri. Avrasya İncelemeleri Dergisi (AVİD), Sayı: I/2, ss. 269-309.
• -
• Özsüer, E. (2015). Ellinika kaı Tourkıka vivlia mithoplasias gıa paıdiko koıno: eıkones kaı proslipseıs. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Atina: Panteıon Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Tarih Anabilim Dalı
• Pεsμαζoglοu, S. (1995). Evrokentrikes Kataskeves sto Ethnos-Kratos-Ethnikismos. Epistimoniko Simposio (21-22 İanouariou 1994). Athina: Eteria Spoudon Neoellinikou Politismou kaı Genikis Paıdeias, ss. 187-195.
• Rotzokos, N. (2007). Ethnafipnisi kaı Ethnogenisi. Orlofika kaı elliniki istoriografia. Athina: Vivliorama.
• Paparrigopoulos, K. (1970). İstoria tou Ellinikou Ethnous. Atina: Hermes.
• Pesmazoglou, S. (1993). İdeologia kaı ritoreia. Athina: Themelio.
• Schnapper, D. (2005). Öteki ile İlişki. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Skopea, E. (1988). Το prototipo vasileio kaı i Megali İdea. Opseıs tou ethnikou problimatos stin Ellada (1830-1880). Athina: Politipo.
• Smith, A. (2000). Ethniki Tautotita. Αthina: Odisseas.
• Smith, A. (2001). Nationalism: theory, ideology, history. Cambridge: Polity.
• Tekeli, İ. (1998). Tarihyazıcılığı ve öteki kavramı üzerine düşünceler. Tarih Eğitimi ve Tarihte “Öteki” Sorunu, II. Uluslararası Tarih Kongresi. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt, ss. 1-6.
• Veremis, Th. (2012). Ethiniki Tautotita kaı Ethnikismos sti Neoteri Ellada. Atina: MİET.