Algılanan kolektif süreklilik ölçeğinin (kültürel ve tarihsel süreklilik) Türkçeye uyarlanması: Geçerlik ve güvenirlik çalışması

Yıl 2022, Cilt: 11 Sayı: 1, 44 - 55, 24.05.2022

Mehmet Elban

https://doi.org/10.17497/tuhed.1065357

Öz

Osmanlı Devletinin son dönemlerinden günümüze kadar kültürel ve tarihsel süreklilik pek çok bilim dalında tartışılan bir konudur. Ancak, yurtiçi yazında bireylerin kültürel ve tarihsel sürekliliği ne düzeyde algıladıkları göz ardı edilmiştir. Mevcut araştırma literatürdeki bu boşluğa katkı sağlamak amacıyla Sani vd. (2007) tarafından geliştirilen Algılanan Kolektif Süreklilik Ölçeğini (AKSÖ) Türkçe’ye uyarlamayı amaçlamıştır. On iki sorudan oluşan ölçeğin orijinal formu, algılanan kültürel süreklilik ve algılanan tarihsel süreklilik olmak üzere iki boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin Türkçe formunun geçerliği ve güvenirliğini test etmek amacıyla ölçeğin Türkçe formuna açımlayıcı (n=249) ve doğrulayıcı faktör analizi (n=295) yapılmıştır. Yapılan açımlayıcı faktör analizi sonucuna göre iki faktörlü 10 maddelik Türkçe ölçek formunun açıkladığı toplam varyans miktarı %72,48 olarak bulgulanmıştır. Ölçeğin orjinalindeki iki faktörlü modele ilişkin birinci düzey ve ikinci düzey modelin uyum indeksleri modelin doğrulandığını göstermiştir. Ayrıca ölçeğin güvenirlik değerleri yüksek düzeyde bulunmuştur. Bu sonuçlar ölçeğin Türkçe formunun orijinal formundaki iki faktörlü yapıyı gösterdiğini ortaya koymuştur. Nihayetinde mevcut araştırma, ölçeğin (AKSÖ) Türkçe formunun bireylerin kolektif süreklilik algılarını ölçen geçerli ve güvenilir bir ölçme aracı olduğunu göstermiştir. Ölçeğin (AKSÖ) yurtiçi alan yazındaki boşluğu gidererek tarih eğitimi araştırmaları, kimlik araştırmaları, göç araştırmaları ve sosyal psikoloji gibi pek çok alanda yapılacak çalışmalara katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Algılanan kolektif süreklilik, tarihsel süreklilik, kültürel süreklilik

The adaptation of perceived collective continuity scale (cultural and historical continuity) into Turkish: A validity and reliability study

Öz

Cultural and historical continuity is a subject that is discussed in many branches of science from the last periods of the Ottoman Empire to the present. However, to what extent individuals perceive cultural and historical continuity has been ignored in the domestic literature. In order to fill this gap in the literature, the research aims to adapt the perceived collective continuity scale (PCC) developed by Sani et al. (2007) to Turkish. The original form of the scale, which included twelve items, consists of two dimensions: perceived cultural continuity and perceived historical continuity. Exploratory (n=249) and confirmatory factor analyzes (n=295) were conducted on the Turkish version in order to test the validity and reliability. According to the results of the exploratory factor analysis, the total variance explained by the two-factor, 10-items Turkish scale form was found to be 72.48%. The fit indices of the first-level and second-level models related to the two-factor model in the original scale showed that the model was confirmed. In addition, the reliability values of the scale were found at a high level. These results revealed that the Turkish version of the scale shows the two-factor structure in its original form. In conclusion, the current research indicated that the Turkish form of the scale (PCC) is a valid and reliable measurement tool that measures individuals' collective continuity perceptions. It is believed that the scale (PCC) will contribute to future studies in many fields such as history education research, identity research, migration research, and social psychology by filling the gap in the domestic literature.

Anahtar Kelimeler

Perceived collective continuity, cultural continuity, historical continuity

Kaynakça

• Akeret, R. U. ve Klein, D. M. (1991). Family tales, family wisdom: How to gather the stories of a lifetime and share them with your family. William Morrow & Company.
• Aksu, G., Eser, M. T. ve Güzeller, C. O. (2017). Açımlayıcı ve doğrulayıcı faktör analizi ile yapısal eşitlik modeli uygulamaları. Ankara: Detay.
• Assmann, J. (2001). Kültürel bellek. Eski yüksek kültürlerde yazı, hatırlama ve politik kimlik. (A. Tekin, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Bilgin, N. (2007). Kimlik inşası. Ankara: Aşina.
• Breisach, E. (2012). Tarihyazımı. (H. Kocaoluk, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi.
• Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Calhoun, C. (2007). Milliyetçilik. (B. Sütçüoğlu, Çev.). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• Chesterman, A., Rateau, P., Castro, P., Parant, A., Eonnet, M., Steenkeste, A., & Causse, E. (2021). An exploration of the perceived collective continuity scale in reference to national and regional groups: An issue of history versus culture. TPM: Testing, Psychometrics, Methodology in Applied Psychology, 28(2). 10.4473/TPM28.2.2
• Cihan, C. (2014). Fuad Köprülü ve Türk tarihinde kökenler; süreklilik, dış tesir ve hususi tekâmül. Electronic Turkish Studies, 9(7), 233-259.
• Danişmend, İ.H. (1983). Türklük meseleleri. İstanbul: İstanbul.
• Frangoudaki, A. (1998). Tarih ders kitaplarında ulusal “ben” ve ulusal “öteki”. A. Berktay, H. C. Tuncer (Edt.), Tarih Eğitimi ve Tarihte Öteki (s. 96-105). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Güvenç, B. (1998). Tarih perspektifte kimlik sorunu özdeşimlerini belirleyen bazı etkenler. A. Berktay, H. C. Tuncer (Edt.), Tarih Eğitimi ve Tarihte Öteki (s. 23-29). İstanbul: Tarih Vakfı Yurt.
• Güvenç, B. (2010). Türk kimliği-kültür tarihinin kaynakları. İstanbul: Boyut. İnalcık, H. (2013). Türkiye’de modern tarihçiliğin kurucuları. V. Engin, A. Şimşek (Ed.). Türkiye’de Tarih Yazımı (s.179-196). İstanbul: Yeditepe.
• İnalcık, H. (2014). Türklük Müslümanlık ve Osmanlı mirası. İstanbul: Kırmızı.
• Jetten, J. ve Hutchison, P. (2011). When groups have a lot to lose: Historical continuity enhances resistance to a merger. European Journal of Social Psychology, 41(3), 335-343.
• Jetten, J. ve Wohl, M. J. (2012). The past as a determinant of the present: Historical continuity, collective angst, and opposition to immigration. European Journal of Social Psychology, 42(4), 442-450.
• Ju, I., Kim, J., Chang, M. J. ve Bluck, S. (2016). Nostalgic marketing, perceived self-continuity, and consumer decisions. Management Decision. 54(8), 2063-2083.10.1108/MD-11-2015-0501
• Karagöz, Y. (2019). SPSS AMOS meta uygulamalı istatistiksel analizler. Ankara: Nobel
• Karpat, K. (2009). Osmanlı’dan günümüze kimlik ve ideoloji (G. Ayas, Çev.). İstanbul: Timaş.
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. New York: Guilford.
• Maoulida, H., Tavani, J. L. ve Urdapilleta, I. (2021). When past group events and identities define the present: Effect of perceived collective continuity on defensive behaviors of the French in-group. Journal of Pacific Rim Psychology, 15, 1-14. 10.1177/18344909211005474
• Morley, D. ve Robins, K. (1997). Kimlik mekânları. (E. Zeybekoğlu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı.
• Obradović, S. (2018). Continuity in times of change: the role of power, history and national identity in the process of supranational integration. (Unpublished Doctoral dissertation). The London School of Economics and Political Science (LSE)).
• Öz, M. (2008). Tarih perspektifinden Türk kimliği üzerine bazı düşünceler. Türkiyat Araştırmaları, 5(8), 219-226.
• Roth, J., Huber, M., Juenger, A. ve Liu, J. H. (2017). It’s about valence: Historical continuity or historical discontinuity as a threat to social identity. Journal of Social and Political Psychology, 5(2), 320-341.
• Safran, M. ve Ata, B. (1996). Barışçı tarih öğretimi üzerine çalışmalar; Türkiye’de tarih ders kitaplarında Yunanlılara ilişkin kullanılan dil ve Yunanlılara ilişkin öğrenci görüşleri. G.Ü. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1, 11-26
• Sani, F., Bowe, M., Herrera, M., Manna, C., Cossa, T., Miao, X. ve Zhou, Y. (2007). Perceived collective continuity: Seeing groups as entities that move through time. European Journal of Social Psychology, 37(6), 1118-1134.
• Schmitt, N. ve Stuits, D. M. (1985). Factors defined by negatively keyed items: The result of careless respondents? Applied Psychological Measurement, 9(4), 367-373. https://doi.org/10.1177/014662168500900405
• Schumacker, R.E. ve Lomax, R. G. (2004). A beginner’s guide to structural equation modelling. New. Jersey: Lawrence Erlbaum Associates.
• Seçer, İ. (2015). Psikolojik test geliştirme ve uyarlama süreci. Ankara: Anı.
• Siromahov, M., Buhrmester, M. ve McKay, R. (2020). Beliefs in national continuity are related to essentialist thinking and to perceptions of the nation as a family. Nations and Nationalism, 26(4), 845-863. 10.1111/nana.12640
• Smeekes, A. ve Verkuyten, M. (2015). The presence of the past: Identity continuity and group dynamics. European Review of Social Psychology, 26(1), 162-202. http://dx.doi.org/10.1080/10463283.2015.1112653
• Smeekes, A., McKeown, S. ve Psaltis, C. (2017). Endorsing narratives under threat: Maintaining perceived collective continuity through the protective power of ingroup narratives in Northern Ireland and Cyprus. Journal of Social and Political Psychology, 5(2), 282-300. 10.5964/jspp.v5i2.682
• Smith, A. D. (2002). Ulusların etnik kökeni (S. Bayramoǧlu ve H. Kendir, Çev.). Ankara: Dost.
• Smith, A.D. (2014). Milli kimlik (B. S. Şener, Çev.). İstanbul: İletişim.
• Šulíková, J. (2016). Unintended revelations in history textbooks: The precarious authenticity and historical continuity of the Slovak nation. Journal of Social Science Education, 15(3), 26-39.
• Şıvgın, H. (2009). Ulusal tarih eğitiminin kimlik gelişimindeki önemi. Akademik Bakış, 2(4), 35-52.
• Şimşek, A. (2017). Türkiye’de milli tarihin inşası. A. Şimşek ve A. Satan (Edt.), Milli Tarihin İnşası (s.9-23): İstanbul: YazıGen.
• Tabachnick, B. G. ve Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. United States: Pearson Education
• Turan, Ş. (1997). Milliyetçilik anlayışında tarih yazıcılığının önemi. I. Ulusal Tarih Kongresi-Tarih ve Milliyetçilik Bildiriler (s.143-149). Mersin: Mersin Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi.
• Türkdoğan, O. (2005). Türk ulus-devlet kimliği. İstanbul: IQ Kültür Sanat.
• Üçyiğit, E. (1977). Okullarımızda tarih öğretimi. Felsefe Kurumu Seminerleri (s.269-275). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Ülken, H. Z. (2008). Millet ve tarih şuuru. Türkiye İş Bankası.