Üstün Yetenekli/Zekâlı Öğrencilerle “Çocuklar İçin Felsefi Etkinlik” Uygulaması: Nitel Bir Çalışma Örneği

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 1, 51 - 65, 30.06.2021

İdil Kefeli , Duru Üçüncü Zehranur Yaman

https://doi.org/10.52797/tujped.850057

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı, Bilim ve Sanat Merkezinde eğitime devam eden üstün yetenekli/zekalı çocukların kendini tanıma, özüyle tanışma sürecinde “Filozof Çocuk Platon’un Mağarasında” etkinliğinin etkililiğine yönelik görüşlerini ortaya koymaktır. Çalışmada nitel araştırma yöntemi dikkate alınarak görüşme yöntemi kullanılmıştır. Araştırma grubuna amaçlı örnekleme tekniği ile ulaşılmıştır. Araştırma grubu 2020-2021 eğitim öğretim yılında Bilim ve Sanat Merkezi’nde özel yetenekleri geliştirme programına (ÖYGP) devam eden 13-14 yaş aralığındaki üçü kız üçü erkek öğrencidir. Araştırmanın verileri yarı yapılandırılmış görüşme formu ile elde edilmiştir. Verilerin analizinde içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma sonucunda elde edilen verilere göre, üstün yetenekli/zekalı çocuklar felsefi düşünme becerisi sayesinde özlerine yönelmiş ve “Ben kimim?” sorusunu farklı açılarda ele almaya başlamıştır. Üstün yetenekli/zekalı çocukların Çocuklar İçin Felsefe (ÇİF) yöntemi kullanılarak yapılan etkinlikte birbirlerini dinledikleri, düşüncelerini gerekçeli ifade ettikleri ortaya konmuştur. Ayrıca bu uygulamanın öğrencilerin üst düzey düşünme becerilerinin gelişimine katkı sağladığı tespit edilmiştir. Bu durum ortak özelliklere sahip akranların grup çalışmasının olumlu sonuçlarındandır. Sonuç olarak okulda, akranları yanında özlerinde bulunan merak etme ve soru sorma özelliklerini bastırarak var olmaya çalışan üstün yetenekli/zekalı bireyler Bilim ve Sanat Merkezi’nde yapılan çocuklar için felsefe etkinliklerinde farklılıklarıyla mutlu olmuşlardır.

Anahtar Kelimeler

Çocuklar için felsefe, üstün yetenekli/zekalı çocuklar, bilim ve sanat merkezleri

Destekleyen Kurum

Samsun Rotary Kulübü Bilim ve Sanat Merkezi

Practice of “Philosophy Activity for Children” with Special Abilities: An Example of a Qualitative Study

Öz

The aim of the research is to reveal the effectiveness of the "Philosopher Child in Plato's Cave" activity in the process of self-knowledge and getting acquainted with the essence of gifted/talented children having education at the Science and Art Center. Interview method has been used in the study considering the qualitative research method. The research group has been reached by purposive sampling technique. The research group consists of three girls and three boys between the ages of 13-14 at Special Skills Development Program of Science and Art Center in the 2020-2021 academic year. The data has been collected using a semi-structured interview form and content analysis has been used to analyze the data. As a result of the research, gifted/talented children have turned to their essence and start to deal with the question “Who am I?” from different perspectives thanks to their philosophical thinking skills. Furthermore, it has been found in this activity using the Philosophy for Children (P4C) method that gifted/talented children listen to each other, express their thoughts with reasons, and being contributed to the development of higher-order thinking skills. It is one of the positive results of group work of peers who have common characteristics. Gifted /talented individuals who try to exist by suppressing their inherent curiosity and questioning desire among their peers at formal schools have been happy with their differences during philosophy activities held in the Science and Art Center.

Anahtar Kelimeler

Philosophy for children, gifted/talented children, science and art centers

Kaynakça

• Akar, İ. (2015). Üstün yetenekli öğrencileri genel eğitim sınıfında destekleyecek sınıf öğretmeninin sahip olması gereken yeterlilikler. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Akbüber, A., Erdik, E., ve Güney, H. (2019). Bilim ve sanat merkezlerinde özel yetenekli öğrencilerin sorunlarının değerlendirilmesinde bir yöntem önerisi: Özel yetenekli öğrenci çalıştayı. Üstün Zekâlılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 6(1), 22-39. https://dergipark.org.tr/en/pub/jgedc/issue/45283/547023
• Akkaya, G. (2016). Rol model içerikli animasyonların üstün yetenekli 4. sınıf öğrencilerinin fen bilimleri dersinde zihinsel risk alma davranışları ve öğrenmelerine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, İnönü Üniversitesi, Malatya.
• Alkın, Ş. S., ve Tunca, N. (2015). Felsefe ve eleştirel düşünme. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 192-206. https://dergipark.org.tr/en/pub/trkefd/issue/21482/230232
• Baykoç, D. N. (2004). Üstün yetenekli çocukların eğitimlerinde bilim sanat merkezlerinin kuruluşu ve işleyişinde yapılması gereken düzenlemeler. Üstün Yetenekli Çocuklar Bildiriler Kitabı, 69-73, İstanbul.
• Baykoç, D. N. (2012). Üstün yetenekli çocuklar. E. Nilgün Metin (Ed.), Özel gereksinimli çocuklar. Maya Akademi: Ankara.
• Bayraktar, L. (2013). Felsefe ile. Ankara: Aktif Düşünce.
• Bilgili, A. E. (2000). Üstün yetenekli çocukların eğitimi sorunu. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 12, 59-74. http://dspace.marmara.edu.tr/bitstream/handle/11424/3361/1337-2369-1-SM.pdf?sequence=1
• Bilgili, A. E., ve Dalkıran, H. S. (2004). Üstün yetenekli çocukların eğitimi ve satranç konusunda bir çalışma. 1. Türkiye Üstün Yetenekli Çocuklar Kongresi içinde (s.49- 60). İstanbul: Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi.
• Bolat, M. (2015). Müzik eğitiminin üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin sosyal becerilerinin gelişimine etkisi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Botton, A. D. (2011). Felsefenin tesellisi. Altuğ. T. B (Çev.). İstanbul: Sel Yayıncılık
• Creswell, J. (2013). Araştırma Deseni. Selçuk B. D. (Çev.) Ankara: Eğiten Kitap
• Çağlar, D. (2004). Üstün zekalı çocukların özellikleri. Üstün Yetenekli Çocuklar Seçilmiş Makaleler Kitabı, İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
• Dirican, R. (2017). Çocuklarla felsefeye varoluşsal bir bakış. Çocuk ve Medeniyet Dergisi, 2(4), 167-178. http://cocukvemedeniyet.cocukvakfi.org.tr/index.php/CMD/article/view/52
• Epiktetos. (2010). Söylevler. A. Birdal (Çev.). İstanbul: Şule Yayınları.
• Erdem, B. (2013). Bilim ve sanat merkezine devam eden üstün zekâlı ve özel yetenekli çocukların sosyalleşme koşulları: Batı Akdeniz Bölgesi örneği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Isparta.
• Erdoğan, P. (2018). Çocuklarla felsefe yaklaşımının düşünsel, tarihi ve sosyal temelleri üzerine bir inceleme. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi : Ankara.
• Karakaya, Z. (2006). Çocuk felsefesi ve çocuk eğitimi. Din Bilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 6(1), 23-37. http://ktp.isam.org.tr/pdfdrg/D03296/2006_1/2006_1_KARAKAYAZ.pdf
• Karasar, N. (2000). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1 (1), 62-80. https://avys.omu.edu.tr/storage/app/public/kokdener/123091/13f.pdf
• Karataş, Z. (2017). Sosyal bilim araştırmalarında paradigma değişimi: nitel yaklaşımın yükselişi. Türkiye Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi, 1(1), 68-86. https://www.researchgate.net/profile/Zeki_Karatas2/publication/326572259
• Kefeli, İ. (2011). Felsefe öğretiminde yeni bir model arayışı. Özne Dergisi, 14, 199-210.
• Kefeli, İ. (2019). Öğrenme güçlüğü ve özel yetenek. Ş. Şentürk, Y. Barut (Ed.). Ankara: Nobel Yayın.
• Kefeli, İ. ve Kara, U. (2008). Çocukta felsefi ve eleştirel düşüncenin gelişimi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 41(1), 339-357. https://dergipark.org.tr/en/pub/auebfd/issue/38394/445280
• Koçak, A., ve Arun, Ö. (2006). İçerik analizi çalışmalarında örneklem sorunu, Selçuk Üniversitesi Dergisi, 4(3), http://josc.selcuk.edu.tr/article/view/1075000231
• Kontaş, H. (2009). BİLSEM öğretmenlerinin program geliştirme ihtiyaçlarına ilişkin geliştirilen programın etkililiği. Yayımlanmamış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Kurnaz, A., Çiftçi, Ü., ve Karapazar, H. (2013). ‘Üstün zekalı ve yetenekli öğrencilerin değer algılarının betimsel bir analizi’. Değerler Eğitimi Dergisi, 11(26), 185-225. Erişim Adresi: https://d1wqtxts1xzle7.cloudfront.net
• Levent, F. (2011). Üstün yeteneklilerin eğitimine yönelik görüş ve politikaların incelenmesi. Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul. Matthews, G. B. (2000). Çocukluk felsefesi. E. Çakmak (Çev.), İstanbul: Gendaş.
• MEB. (2019). Milli Eğitim Bakanlığı Bilim ve Sanat Merkezleri Yönergesi. http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar/2016_10/07031350_bilsem_yonergesi.pdf Mengüşoğlu, T. (2015). İnsan felsefesi. İstanbul: Doğu Batı Yayınları.
• Özsoy, Y. (2014). Bilim ve sanat merkezi öğrenci, öğretmen ve velilerinin üstün yetenekli öğrenci kavramına ilişkin metaforları. Üstün Yetenekliler Eğitimi Araştırmaları Dergisi, 2(1), 74-87. Erişim adresi: http://uyad.beun.edu.tr/
• Özsoy, Y. (2015). Özel yetenekli (üstün zekâlı ve yetenekli) ortaokul öğrencilerinde yazma kaygısı. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sakarya.
• Sak, U. (2011). Üstün yetenekliler eğitim programları modeli (ÜYEP) ve sosyal geçerliliği. Eğitim ve Bilim Dergisi, 36, 161. http://eb.ted.org.tr/index.php/EB/article/view/893
• Sezginsoy, B. (2007). Bilim ve sanat Merkezi uygulamasının değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Isparta.
• Shaw, R. (2008). Philophy in the classroom. Newyork: Routledge
• Şentürk, Ş., ve Kefeli, İ. (2019), Özel yeteneklilere yönelik “felsefeye yolculuk” etkinliği üzerine nitel bir araştırma, Turkish Studies-Educational Sciences 14(5), 2693-2708 http://dx.doi.org/10.29228/TurkishStudies.25898
• Şahin, A. S., ve Tunca, N. (2015). Felsefe ve eleştirel düşünme, Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 5(2), 192-206. Erişim adresi:https://dergipark.org.tr/en/pub/trkefd/issue/21482/230232
• Taşdelen, V. (2007). Felsefe eğitimi: Bir yaşantının peşinde. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 40(2), 277-294. https://dergipark.org.tr/en/pub/auebfd/issue/38396/445308
• Tepe, H. (2013). Unesco verileri ışığında dünyada çocuklar için felsefe. B. Çotuksöken, H. Tepe (Ed.), Çocuklar için eelsefe eğitimi (s. 77-94). Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Tortop, H. S., ve Sarar, M. (2018). Üstün yetenekliler eğitimine ilişkin bilgi testi geliştirme ve algı ölçeği adaptasyon çalışması. Üstün Zekalılar Eğitimi ve Yaratıcılık Dergisi, 5(2), 67-83. https://dergipark.org.tr/en/pub/jgedc/issue/40757/441518
• Türnüklü, A. (2000). Eğitim bilim araştırmalarında etkin olarak kullanılabilecek nitel araştırma tekniği: görüşme. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi, (24), 543-559. http://www.kuey.net/index.php/kuey/article/view/578
• Umar, Ç. N., ve Reis, Z. A. (2014). Karma öğrenme yöntemi ile farklılaştırılmış öğretim ortamının üstün zekâlı ve yetenekli öğrencilerin akademik başarılarına etkisi. İZÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 3(5), 1-30. https://openaccess.izu.edu.tr/xmlui/handle/20.500.12436/158
• Uyanık, S. (2007). Üstün yetenekli çocuklarda mükemmeliyetçilik, yalnızlık ve kendine saygı düzeyinin sınav kaygısı üzerindeki etkileri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Yengin, D. (2017). İletişim çalışmalarında araştırma yöntemleri ve uygulamaları. İstanbul: Der Yayınları. Yıldırım, A., ve Şimşek H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.